Elmи мяъмуяси
Yüklə 3,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ِ ﱠ َ ْ َ ﷲ َ ّ هبر ُ ﱠ َ ...
- اھموسر ارافق اھيناغم تحضأف لھؤت شحولا نم لھأ ىوس مل نأك
- هتلن مث ىنغ اذ اريقف تننظ ملف بھاو ريغ هقلا ءاجر اذ
- اميتي كدجي ملأ ً ِ َ َ َ ْ ِ ْ َ َ ىوآف َ َ
- مھترسأ و لھذ نم سراوف لا ول راجلاب نوفوي مل ءافيلصلا موي
Индики - эяляъяк заман фелляринин Гурани-Кяримдя морфоложи яламятляри 75
“...Oğlum! Alllaha şərik qoşma. Doğrudan da, Allaha şərik qoşmaq böyük zülmdür! (Ağır günahdır!) ” (Loğman: 13) Qeyd etmək lazımdır ki, bu ədat felləri iki vəziyyətdə cəzm edir. a)
b)
Həmin ədatdan əvvəl نأ ədatı ( ةيطرشلا نإ) gəlmədikdə. ل ədatı (رملأا ملا) Məsələn:
تاك بأي لاو ِ َ َ َْ َ َ هملع امك بتكي نأ ب ُ َ َ ﱠ َ َ َ َ ُ ْ ْ َ ٌ ﷲ ُ ّ قحلا هيلع يذلا للميلو بتكيلف ﱡ َ َ ْ ْ ْ ِ ِ ِ ْ ْ َ َ ﱠ ِ ْ ُ َ ُ ْ َ قتيلو ِ ﱠ َ ْ َ ﷲ َ ّ هبر ُ ﱠ َ ... “...Katib gərək Allahın öyrətdiyi kimi yazmaqdan boyun qaçırmasın, yazsın! Borclu olan şəxs borcunu söyləyərək (deyə-deyə) yazdırsın və Rəbbi olan Allahdan qorxaraq ondan (borcdan) bir şey əskiltməsin...” (əl- Bəqərə: 282) ل ədatı ( ءاعدلا ملا) Məsələn:
ِ ْ َ َ ِ ُِ َ ْ َ َ َ نوثكام مكنإ لاق كبر انيلع َ َ ُ ِ ﱠ ُ ﱠ ِ َ َ َ ﱡ َ َ ْ َ “Onlar (Cəhənnəmin gözətçisi Malikə) müraciət edib deyəcəklər: “Ey Malik! Qoy Rəbbin bizi öldürsün (bu əzabdan qurtaraq)! O isə (min ildən sonra onlara): Siz (həmişəlik burada) qalacaqsınız!-deyə cavab verəcəkdir!” (Əz-Zuxruf: 77) ل ədatı bu vəzifəsində bütün hallarda kəsrə qəbul edir. مل ədatına gəldikdə, onun əsas mənası inkar bildirməkdir. Bu ədat müzare feli cəzm edərək mənasını inkar edir və beləliklə də, mənanı keçmişə aid edir. Məsələn:
كل حرْشن ملأ َ َ َ ْ َ َ ْ َ كردص َ َ َْ ...
etmək üçün) sənin köksünü (qəlbini) açıb genişlətmədikmi?!” (Əl-İnşirah: 1) Bu ədatın altı hökmü vardır: 1)
مل
نلو اولعفت مل نإف َ َ ْ ُ َ ْ َ ْ ﱠ ِ َ ةراجحلاو سانلا اھدوقو يتلا رانلا اوقتاف اولعفت ُ ُ َ َ َ َ ِ ِ ْ َ َ ُ ﱠ ﱠ َ ُ ُ ْ ﱠ ْ ْ ﱠ َ ُ َ ْتدعأ ﱠ ِ ُ نيرفاكلل َ ِ ِ َِْ “Madam ki, belə bir işi bacarmадıныз, heç bacara da bilməzsiniz, o halda kafirlər üçün hazırlanmış, yanacağı (günahkar) insanlardan və kibrit daşlarından ibarət olan oddan (cəhənnəmdən) həzər edin.” (əl-Bəqərə: 24) 2)
Həmin ədatla fel arasında zəruri halda hər hansı bir sözün gələ bilməsi. Məsələn: اھموسر ارافق اھيناغم تحضأف لھؤت شحولا نم لھأ ىوس مل نأك Günəş çıxan vaxtı onun oxuduğu nəğmələr mənasızdır дос. Н.Н.МЯММЯДОВ 76
Sanki onu səhradakı vəhşilərdən başqa eşidən yoxdur. 3)
Ondan sonra həzf olunmuş felə aid ismin gələ bilməsi. Məsələn: هتلن مث ىنغ اذ اريقف تننظ ملف بھاو ريغ هقلا ءاجر اذ Onu kasıb hesab etdim, lakin o varlı idi Ondan bir şey istəyəndə isə, onu varlı görmədim. 4)
Ondan sonra müzare felin gələ bilməməsi (bu hal yuxarıdakı şəraitə aid deyil). Məsələn:
Səndə olan əmanəti qoru, Çünki sən (onun sahibinə çatıb-çatmadığına görə) qiyamət günü cavab verəcəksən. 5)
gətirilməsini dəstəkləmişlər. Məsələn:
ً ِ َ َ َ ْ ِ ْ َ َ ىوآف َ َ “Məgər O səni yetim ikən tapıb sığınacaq vermədimi?!” (Əz-Zuha:6) Bu ayədə كدجي kəlməsini bəzi qarilər nəsb halında qiraət etmişlər. 6)
gələn felin rəf halında olmasını demişlər. Məsələn: مھترسأ و لھذ نم سراوف لا ول راجلاب نوفوي مل ءافيلصلا موي Əgər süvarilər Zühəl qəbiləsindən olmasaydı, Pis gündə qonşularına vəfa etməzdilər.
vəziyyətinə salan ədatlardandır. Məsələn:
Bu ədat mənasına görə üç qismə bölünür: 1.
) ةيفانلا (
2.
İstisna bildirir. ) ءانثتسلاا (
3.
Başqa bir işin mövcudluğu ilə bağlı olma ) دوجول دوجو ( .
امل ədatı مل ədatından iki xüsusiyyətinə görə fərqlənir: Yüklə 3,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|