| 0
əbədidir.
Ontoloji dəlil
sonsuz varlığın sadə ideyasına əsaslanır və
təsdiq edir ki, bu ideyanın məntiqi təhlili əsasında biz nəticə
çıxara bilərik ki, bu ideyaya uyğun gələn nə isə özü sonsuz
varlıqdır, yəni Allah zəruri olaraq mövcud olmalıdır. Orta
əsrlərdə Avropada meydana gəlmiş ontoloji dəlil, fəlsəfədə çox
ciddi mübahisələrin predmeti olmuşdur.
XIX əsrin axırlarında F.Nitsşe göstərirdi ki, xristianların həm
Allahın oğlu, həm də Allah hesab etdikləri İsa peyğəmbər
çarmıxa çəkilərkən «İncil»də deyildiyi kimi dirilməyib, elə
oradaca ölüb. Odur ki, xristian dini artıq bizim həyatın məqsəd
və mənasını müəyyən etmir. Nitsşe deyirdi ki, «Allah öldüyü»
üçün biz Onun müdafiəsindən, faktiki olaraq hər hansı ümumi
qəbul edilmiş əxlaqi standartdan məhrum olduq. Allahsız
dünyadakı həyat - özümüzün xüsusi dəyərlərimizi yaratmaq,
Nitsşenin «tənha mövcudluq» adlandırdığı vəziyyətə
uyğunlaşmaq, bizim həyatın məqsədsiz olduğunu və heç bir Ali
Varlığın bizim taleyimizi izləmədiyini başa düşmək deməkdir.
F.Dostoyevski demişdir: «Əgər Allah yoxdursa, onda hər
şeyə icazə verilir». Ateist J.P.Sartr isə dindar Dostoyevskinin bu
fikrini tamamilə qəbul edir və deyir: «Bu ekzistensializmin
başlanğıc nöqtəsidir. Doğrudan da, Allah yoxdursa hər şey
etmək olar, ona görə də insan təkbaşına buraxılıb, onun nə daxi
476
lində, nə də xaricində arxalanacağı dayaq yoxdun>.'‘^ O,
göstərir ki, elə bir ümumi əxlaq yoxdur ki, çətin mənəvi seçim
vaxtı necə hərəkət etmək yolunu göstərsin.
Göstərmək lazımdır ki, Allahı inkar edənlərin sayı getdikcə
azalsa da, belələri hələ də var. Onların arasında bəzən görkəmli
filosoflar da olur.
Dostları ilə paylaş: | 
