metin keyfiyyəti xassələrin cəmi kimi çıxış edə bilər. Lakin bəzi
hallarda keyfiyyət bir xassəyə də müncər edilə bilər, məsələn,
texniki almazlar üçün möhkəmlik.
Bütün predmetlər həmçinin
kəmiyyət
müəyyənliyinə
malikdirlər: böyüklük, say, həcm və s. Predmetlərin yekcins
olması (uyğunluq, oxşarlıq) kəmiyyətin fərqləndirici əlamətidir.
Bir- birinə uyğun olmayan predmetlər arasındakı fərq keyfiyyət,
eyni predmetlər arasındakı fərq - kəmiyyət xarakteri daşıyır.
Keyfiyyətdən fərqli olaraq kəmiyyət predmetin varlığı ilə o
qədər də sıx bağlı deyil.
«Kəmiyyət» kateqoriyasına mükəmməl tərifi ilk dəfə
Aristotel vermişdir. O, yazırdı: «Hər bir kəmiyyət sayıla bilirsə
çoxluqdur, ölçülürsə miqdardiD).'** Bu tərifin mahiyyəti odur
ki, «kəmiyyət» bütövün tərkib hissələrinin say çoxluğu hesab
edilir. Say çoxluğu isə imkan çərçivəsində (potensiyada)
hissələrə
bölünənə
deyilir.
Bu
tərifdə
«kəmiyyət»
kateqoriyasının bütün əsas xüsusiyyətləri praktiki olaraq əks
olunur. İndiyə qədər öz əhəmiyyətini saxlayan bu tərifə görə
birincisi, kəmiyyət hissələrin cəmidir; ikincisi, kəmiyyət çoxluq
kimi çıxış edir; üçüncüsü, kəmiyyət göstərilən xüsusiyyətlərin
nəticəsi kimi sayılır, yəni mücərrəd riyazi məzmun kəsb edir.
Hegel kəmiyyətin bu göstərilən xüsusiyyətlərini saxlayır və
həm də tamamlayır. Birincisi, kəmiyyət sadəcə olaraq çoxluq,
böyüklük, say kimi çıxış edir, o hər şeydən öncə dəyişən
çoxluqdur; ikincisi, Hegel fəlsəfəsində kəmiyyət və keyfiyyət
qarşılıqlı əlaqədədirlər.
Çox hadisələri (məsələn, sosial-siyasi münasibətlərdə baş
verən prosesləri) həmişə riyazi kəmiyyətlər ilə ifadə etmək
mümkün deyil. Fəlsəfi kateqoriya kimi «kəmiyyət» riyazi
anlayışlara deyil, fəlsəfənin kateqorial aparatına əsaslanmalıdır.
Keyfiyyət və kəmiyyət öz aralarında qınimaz şəkildə bağlıdır
və elə buna görə də birlikdə
ölçü
yaradırlar. Hegel ölçünü
keyfiyyət və kəmiyyətin vəhdəti hesab edirdi. Ölçü elə
kəmiyyət sərhəddidir ki, verilən keyfiyyət onun daxilində
mövcud
48
ApHCTOTCJib . CoHHHCHHfl.
Dostları ilə paylaş: 
