17
keçirilən birinci Olimpiya oyunları zamanı idmançılara stimullaĢdırıcı vasitə kimi sarımsaq
yedirirdilər. Sarımsağın faydalı və müalicəvi xüsusiyyətləri haqqında maraqlı məlumatlara
Aristotelin və Hippokratın əsərlərində də rast gəlmək olar.
Qədim Romada təzə doğulmuĢ uĢaqların beĢiyinə sarımsaq qoyarmıĢlar. Böyük Plini astma,
yüksək təzyiq, soyuqdəymə xəstəliklərini sarımsaqdan hazırlanan cövhər və preparatlarla müalicə
edilməsi haqqında maraqlı məlumatlar verir.
Çində sarımsağın qiymətli müalicəvi xüsusiyyətlərinə görə onu ―Allah otu‖ adlandırmıĢlar.
Farslar zəhərlənmələrin müalicəsində sarımsaq iĢlədirmiĢlər. Assuriyalılar kəskin
zəhərlənmələr zamanı odun üzərinə bir çəngə yuna bükülmüĢ sarımsaq atarmıĢlar.
Sarımsaqdan çox qədim zamanlarda bir sıra infeksiya xəstəliklərinin müalicəsində geniĢ
istifadə edilirdi. Orta əsrlərdə tüğyan eləyən taun və vəba xəstəliklərinə tutulmuĢ insanlar özlərini
bu amansız xəstəliklərdən qurtarmaq üçün çoxlu sarımsaq yeyərmiĢlər. Türklər, yunanlar, bolqarlar,
Yaxın ġərq xalqları təzə doğulmuĢ uğaqların baĢına bir diĢ sarımsaq sancarmıĢlar. Sarımsağı
qapılardan, bar verən ağaclardan asarmıĢlar. Gəmiçilər dənizə sarımsaqsız çıxmazmıĢlar. Çünki
sarımsaq yoluxucu və sinqa xəstəlikləri zamanı geniĢ istifadə edirdilər.
Sarımsaq qiymətli ədviyyə, qida və müalicə təbiətli bitkidir. Ədviyyə kimi əvvəllər
fransızlar öz mətbəxlərində ondan geniĢ istifadə edirmiĢlər. Az sonra sarımsaqdan yunanlar,
italyanlar, istifadə etməyə baĢlamıĢlar. Çox keçməmiĢ sarımsaq bütün Avropa xalqlarının sevimli
qida və ədviyyatı hesab edilmiĢdir. Sarımsağa kəskin iy verən onun tərkibindəki efir yağıdır. XVIII
əsrdə aĢpazlar xörəyə iĢtaha açan iy vermək üçün sarımsaqdan istifadə etməyə baĢlamıĢlar.
Hazırda Avropa xalqları xörəyə iĢtahaçıcı iy vermək üçün az miqdarda ədviyyə qatır və
qablara sarımsaq sürtürlər. Kulinariyaya aid çoxlu kitablar yazan fransız Marsel Bullesten yazırdı:
―XoĢbəxtlik orada baĢlayır ki, kulinariyada sarımsaqdan istifadə edilsin‖. Bu qiymətli ədviyyat bir
sıra xalqların – fransız, ispan, italyan, yunan, ingilis, alman, çin və yapon xalqlarının mətbəxlərinin
bəzəyinə çevrilmiĢdir. Ġngilislər sarımsaqdan ən çox buxarda biĢirilmiĢ ətdə istifadə edirlər.
Fransızlar salatların hazırlanmasında, almanlar kolbasa istehsalında istifadə edirlər. Ispanlar qeyd
edirlər ki, sarımsaqdan dondurma və Ģirniyyat növlərindən baĢqa bütün xörəklərdə istifadə etmək
olar. Bundan əlavə ispanlar sarımsağın Ģərəfinə hər il xüsusi bayramlar təĢkil edirlər.
Sarımsağın tərkibində 200-dən artıq bioloji fəal maddə aĢkar edilmiĢdir. Bu da onun yüksək
müalicəvi təsirə malik olduğundan xəbər verir. Harada ki, sarımsaq becərilir yerli əhali ondan ürək-
damar, soyuqdəymə, mədə-bağrsaq xəstəliklərində, həmçinin tükün tökülməsinə qarĢı vasitə kimi
istifadə edir. Tədqiqatlardan məlum olmuĢdur ki, sarımsaq yaxĢı profilaktik vasitə olub insanları
aterosklerozdan, infarktdan və insultdan qorumaqla yanaĢı, hüceyrələrdə xərçəngin əmələ
gəlməsinin qarĢısını alır.
ABġ-da aparılan tibbi araĢdırmalar zamanı təsdiq olunmuĢdur ki, sarımsaq xərçəngin
inkiĢafının qarĢısını alır. Çin, Yaponiya, Ġtaliya və bir sıra baĢqa ölkələrdə sarımsaqdan gündəlik
yeməklərdə istifadə edildiyindən mədədə xərçəngin əmələ gəlməsi 50% azalmıĢdır. Bundan əlavə
sarımsaq mədə-bağırsaq sistemində kanserogen maddələrin neytrallaĢdırılmasında mühüm
əhəmiyyət kəsb edir.
ABġ-ın Milli Ekoloji Mərkəzində 3 minədək xərçəng xəstəliyinə tutulmuĢ insan üzərində
aparılan müĢahidələr zamanı sarımsağın böyük profilaktik xüsusiyyətlərə malik olması müəyyən
edilmiĢdir. Bu zaman həkimlər ağız nahiyəsində, həzm yollarında, mədədə və yoğun bağırsaqda
olan ĢiĢlərin inkiĢafdan dayanmasını müĢahidə etmiĢlər.
ABġ-ın Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin nəzdində olan laboratoriyaların, eləcə də Pensilvaniya
Universitetinin əməkdaĢları sarımsaqdan hazırlanan preparatların ürək-damar sistemində baĢ verən
xəstəliklərin müalicəsində effektivliyini öyrənməyə baĢlamıĢlar. Infarkt keçirən 4 min xəstəni 2
qrupa ayırıb, birinci qrupa 1 stəkan südün tərkibinə bir neçə damcı sarımsaq ekstraktından əlavə
edərək hər gün xəstələrə içirtmiĢlər. Bu qrupda ikinci dəfə infarkt keçirmə halları 40% azalmıĢ,
arterial təzyiq aĢağı düĢmüĢ, qanda xolesterinin miqdarında azalma müĢahidə edilmiĢdir. Buna
baxmayaraq sarımsağın müalicəvi spektri indiyə kimi tam öyrənilib baĢa çatdırılmamıĢdır.
VaĢinqtonda çağırılmıĢ Beynəlxalq konfransda sarımsağın yeni müalicəvi təsirləri haqqında
maraqlı çıxıĢlar zamanı onun ―pis‖ xolestrinin sintezinin qarĢısının alması fikri konfrans
18
iĢtirakçılarının nəzərinə çatdırılmıĢdır. Ġnfarkta səbəb olan üçqliseridin toplanma faizinin aĢağı
salınmasında mühüm rol oynadığı aĢkar edilmiĢdir. Bundan baĢqa sarımsaq orqanizmdə (qanda)
trombun yaranma imkanlarını azaltmaqla insult və infarktın yaranma imkanlarını məhdudlaĢdırır.
Nəhayət, onun tərkibindəki fitonsid antimikrob xüsusiyyətlərinə malikdir.
Məlumdur ki, XX əsrdə hərbi sahədə çalıĢan cərrahlar müharibə zamanı yaralanan
əsgərlərdə qanqrena yaranmaması üçün sarımsaq Ģirəsindən istifadə edirmiĢlər. 1954-cü ildə
aparılan təcrübələr zamanı qanqrena törədən bakteriyaların sarımsaq Ģirəsi tərəfindən məhv edildiyi
aĢkar olmuĢdur. Bundan baĢqa sarımsaq yağı ağcaqanad yumurtalarını məhv edərək, qızdırmanın,
sarılığın və malyariyanın qarĢısını alır. Həmçinin, sarımsağın tərkibindəki fitonsidin yatalaq, vərəm,
tif və dezinteriya çöplərinə qarĢı təsirini öyrənmək üçün xəstə üzərində geniĢ kliniki təcrübələr
aparılmağa baĢlanmıĢdır.
Xalq təbabətində sarımsaqla hipertoniyanın, yuxusuzluğun, podaqranın, qripin, digər
infeksion xəstəliklərdə, yuxarı tənəffüs yollarının, mədə-bağırsaq xəstəliklərinin müalicəsində
geniĢ istifadə edilirdi. Sarımsaqdan həmçinin dəridə əmələ gələn çibanların, psoriazı, ilan və həĢərat
sancmalarının, irinli yaraların, bağırsaq parazitlərinin, sinqanın əleyhinə, sidikqovucu, o cümlədən
ĢiĢlərə qarĢı da geniĢ surətdə istifadə edilməkdədir.
Sarımsaqdan müalicəvi preparatların hazırlanması.
Qrip zamanı. Sürgəcdən keçirilmiĢ təzə sarımsağı 1:1 nisbətində bal ilə qarıĢdırıb gündə bir
neçə dəfə 1 çay qaĢığı götürüb su ilə qəbul edin.
Uzun sürən öskürək zamanı. Sarımsaq və soğanı xırda hissələrə doğrayıb südə töküb
yumĢalana qədər biĢirin. Südün içərisində əzib üzərinə cökə balı əlavə edərək gündə 1 xörək qaĢığı
gün ərzində qəbul edin.
Boğaz ağrıları zamanı. Səkkiz diĢ sarımsağı əzib bircinsli kütlə əldə edib sonra üzərinə çay
qaĢığı üzüm sirkəsi əlavə edib ehtiyatla qarıĢdırın. QarıĢığı soyuducuya qoyub bütün gecəni
saxlayın. Səhərisi gün üzərinə 50 q qızdırılmıĢ bal əlavə edib pastanı yenidən qarıĢdırın. Sonra
qarıĢıqdan 2 çay qaĢığı götürüb ağzınıza qoyub həll olana qədər saxlayın və kiçik qurtumlarla udun.
Çibanların müalicəsi zamanı. YumĢaq ensiz lentĢəkilli kənaf parçası götürüb ona yağ
hopdurun. Sonra xırda doğranmıĢ sarımsağı süzgəcdən keçirib yağ-sarımsaq qatı düzəldib kənaf
lentinə yaxaraq çibanın üzərinə qoyun və sarğı ilə sarıyın. Sarğını gündə iki dəfə təzələyin.
Ateroskleroz zamanı. Bir baĢ sarımsağın diĢlərinin qabığını təmizləyib, 1 ədəd limonla
birlikdə süzgəcdən keçirib, qarıĢığı otaq temperaturunda olan bir litr qaynar suya töküb ağzını
bağlayın və iki gün saxlayın. Sonra gündə 3 dəfə 1 xörək qaĢığı qəbul edin.
Qrip, mədənin infeksion xəstəliyi, bronxit zamanı. 250 q təmizlənmiĢ sarımsaq diĢlərini
xırda hissələrə salıb üzərinə 1 litr araq tökün və 2 həftə saxlayın. Sonra qarıĢığı süzün. Alınan
cövhəri bir il soyuducuda saxlamaq olar. Aldığınız ekstraktdan 10-15 damla götürüb bütün gün
ərzində qəbul edin.
Sarımsağın kəskin tamı olduğundan o mədəni selikli qiĢasını qıcıqlandırmaqla onun
turĢuluğunu artıra bilər. Bu zaman yaxĢı olar ki, sarımsaq yağından istifadə edəsiniz.
Yağı belə hazırlamaq olar. 50 q iri doğranmıĢ sarımsağı tünd ĢüĢə qaba töküb üzərinə 1
stəkan günəbaxan və yaxud zeytun yağı əlavə edib ağzını bağlayın. 5-6 gün dəmə qoyduqdan sonra
istifadə edə bilərsiniz.
Artıq piydən, baĢda yaranan səslərin, eĢitmə və görmə qabiliyyətinin yaxĢılaĢdırılması
zamanı 500 q əzilmiĢ sarımsağı 300 ml spirtin üzərinə töküb 10 gün qaranlıq yerdə saxlayın və
qarıĢığı süzün. Alınan ekstraktı südlə qarıĢdırıb gündə 3 dəfə yeməyə 10 dəq qalmıĢ qəbul edin.
Qəbul qaydası belədir: 1-ci gün yarım stəkan südün tərkibinə 1 damla ekstrakt əlavə etməklə qəbul
edin. 2-ci gün 2 damcı, sonrakı günlərdə hər dəfə 1 damcı artırmaqa 25 damcı əlavə edənə qədər
qəbul edin.
Kolumbiya tərəvəzçiləri uzun müddət apardıqları təcrübələr zamanı Ģirin tama malik yeni
sarımsaq sortu əldə etmiĢlər. Onun iriliyi yumruq boydadır. Çiy halda o incə Ģirin tama malikdir.
Sarımsaqdan qida məhsullarının hazırlanması.
Sarımsaq pastası. 4 tikə ərinmiĢ pendir, 2 xörək qaĢığı mayonez, 2 xörək qaĢığı xırda
hissələrə salınmıĢ pendir, 4 diĢ sarımsaq götürün. ƏrinmiĢ pendiri mayonezlə qarıĢdırıb üzərinə
Dostları ilə paylaş: |