Əlyazması hüququnda Cabbarova Ülviyyə Natiq
Yüklə 0,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
26 sabitləşdirici effektinin artması
barədə qənaətə
gəlmək olar.
2- merkaptobenzoksazolun natrium törəmələri kobalt törəmələrinə nisbətən xlorhidrogenin ayrılmasının qarşısını daha yaxşı alır. Digər müəlliflər nümunə PVX-i sabitləşdirici əlavələrlə qarışdırmaqla hazırlamışlar. Sopolimerlərin termoksid sabitliyi barədə
polimerlərin dehidroxlorlaşma kinetikasına əsasən qərar çıxarmaq olar. Benzoksazolonun doymamış törəmələri ilə vinilxloridin sopolimerlərinin dehidroxlorlaşması kinetikasının öyrənilməsi prosesin zəifləməsini göstərir və sopolimerin tərkibində benzoksazolun törəmələrinin miqdarının artması xlorhidrogenin ayrılma sürətinin zəifləməsinə gətirib çıxarır. Benzoksazolon törəmələrinin müəyyən kritik miqdarını keçdiyi zaman sopolimerlərin dehidroxlorlaşma sürətinin artmasını PVX-in destruksiyası zamanı yaranan xlorhidratların katalitik təsiri, yaxud sopolimerlərin molekul kütləsinin azalması ilə əlaqələndirmək olar. Beləliklə, benzoksazolonun doymamış törəmələri ilə
vinilxloridin sopolimerləşməsi zamanı özünü sabitləşdirən polimerlər tipinə aid olan vinilxlorid sopolimeri əmələ gəlir. Müəyyən edilmişdir ki, bu sopolimerlər PVX-ə nisbətən daha yüksək termooksid sabitliyinə malikdirlər. Sabitləşmənin maksimal effektinə polimerlərdə benzoksazolon törəmələri zəncirlərinin miqdarı 2 mol%-ə qədər olduqda nail olmaq olar. Alimlər qrupu PVX-dən plastifikasiyalaşdırılmış məmulatların istehsalı üçün nəzərdə tutulan XP-30 xlorparafin əsaslı və özündə ikinci dərəcəli plastifikator, sabitləşdirici və lubrikant xassələrini cəmləşdirən «SİNSTAD» çoxfunksional termosabit kompozisiyanın ekspertizasını aparmışdır. Belə çoxfunksional əlavələrin daxil edilməsi polimerlərin emal texnologiyasını xeyli yaxşılaşdırır, məhsulun keyfiyyətini sabitləşdirir, məmulatların bir sıra fiziki- mexaniki göstəricilərinin səviyyəsini artırır.
27 «SİNSTAD» kompozisiyasının əsasını ikinci dərəcəli plastifikator olan XP-30 parafini təşkil edir. Kompozisiyaya sabitləşdirici xassələri xüsusi texnologiya ilə XP- 30 xlorparafini mühitində hazırlanmış yağlı turşuların duzları verir. Kompozisiya lubrikantın xassələrinə də malikdir. Kompozisiyanın sabitləşdirici hissəsinə yağlı turşuların kalsium və sink duzları daxildir (StJa, StZn). Yağlı turşuların sink duzu XP-30-un öz termosabitliyinə yaxın termosabitliyə malikdir, yağlı turşuların kalsium duzu isə XP-30-un termosabitliyini xeyli artırır. XP-30, kalsium duzu və sink duzunun bəzi nisbətlərində qarışığın termosabitliyinin kəskin artması müşahidə edilir. Tədqiq edilmiş kompozisiyalar PVX emalında istifadə üçün nəzərdə tutulur və yüksək keyfiyyət göstəricilərini PVX-dən olan məmulatların maya dəyərini xeyli azaltmaq imkanı verir. Tədqiqatçılar tərəfindən sikloheksan-, metilsikloheksan- və
etifenilsikloheksan- karbon turşularının epoksitetrahidrodisiklopentadiyenil efirləri sintez edilmişdir. Nəzarət üçün tərkibində əlavə olaraq epoksidləşdirilmiş soya yağı olan PVX kompozisiyalar götürülmüşdür. Epoksiefir əsaslı plastikatlar məlum termosabitləşdiricilər əsasında olan plastikatlara nisbətən bir sıra daha yüksək fiziki-mexaniki göstəricilərə malikdirlər. Onların üzülmə zamanı nisbi uzanma və dielektrik keçiriciliyi daha yüksəkdir. Sabitləşdirici qismində PVX çəkisinin 7%-i miqdarında epoksiefirlər daxil edən plastikatların termosabitliyi məlum termosabitləşdiricilərlə sabitləşdirilən plastikatların termosabitliyindən 10-15 dəqiqə çoxdur. Epoksiefirlər plastikatlardan ayrılmır, bu isə termosabitliklə yanaşı məmulatların elastikliyi, dielektrik xassələri və xidmət müddətini də artırmaq imkanını verir. Polimerlərin hidroksibenzofenon və fəzada hərəkəti məhdudlaşdıran fenolun fraqmentlərini daxil edən polifunksional sabitləşdiricilərin effektivliyi, 2-hidroksi-4
28 (3; 5-di-tret-butil-4-hidroksibenziloksi)-5-(3; 5 di-tret-butil-4-hidroksibenzil) benzofenon və
2-hidroksi-4-metoksi-5-(3; 5-di-tret-butil-4-hidroksibenziloksi) benzofenon nümunələrində sabitləşdiricilərin işıqdan müdafiə təsirinin ekspertizası aparılmışdır. Bunlar polimerləri eyni zamanda işıq və istilik təsirindən müdafiə edən effektiv olan kompleks sabitləşdiricilərdir. Bununla yanaşı onların strukturunda sabitləşdirmənin fotokimyəvi və fotofiziki prinsiplərinin optimal nisbətinə hələ nail olunmamışdır, bu səbəbdən özlərinin işığadavamlılığı məlum UB-absorberlərinkindən aşağıdır. Buna baxmayaraq ekspertizanın nəticələri bir molekulda UB-absorber və antioksidantın bir-birindən asılı olmayan fraqmentlərini birləşdirən polifunksional sabitləşdiricilərin istehsalı istiqamətində aparılan tədqiqatların perspektivliyini göstərir. Termodinamika cəhətdən pis olan həlledicilər 1,2,3-trixlorpropan PVX məhlullarının və onun polimetilmetakrilatla qarışıqlarının strukturunun PVX-in termiki sabitliyinə təsiri araşdırılmışdır. Göstərilmişdir ki,
polimerlərin qarışıqlarında, məsələn PVX
polimetilmetakrilat, assosasiya birinci növbədə eyni makromolekullar arasında olduğu halda (polimerlərin endotermiki qarışdırılması) polimerlə termodinamiki uyğunluğu az olan həlledicilərdə (üçxlorpropan) PVX daha sıx assosiatlar (mexaniki birləşmələr) yaradır, səbəbi isə pis həlledicidə polimer əlaqələrinin polimerhəlledici əlaqələrinə nisbətən üstünlük təşkil etmələridir. Görünür məhlulda PVX-in makromolekullarının üstmolekul strukturunda olan qarışıqda PVX miqdarının artması, yaxud PVX-lə termodinamiki uyğunluğu olmayan ikinci polimerin əlavə edilməsi ilə yaranan bu cür kəskin dəyişikliklər termodinamiki cəhətdən pis olan həlledici (TXP) məhlulunda PVX-in termiki parçalanma sürətindəki nərəzəçarpacaq dəyişiklikləri təmin edir.
Yüklə 0,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|