Əlyazması hüququnda Cabbarova Ülviyyə Natiq
Yüklə 0,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
29 Polimerlərin sabitləşdirilməsi probleminə yanaşmanın yeni istiqamətlərinə, plastik kütlə istehsalında toksikoloci cəhətdən əlverişli olan sabitləşdiricilərin tətbiqinə xüsusi diqqət yetirilir. Polimerlərin xassələrinin yaxşılaşdırılması və səthinin dəyişdirilməsi məqsədilə onların modifikasiyalaşdırılması digər polimerlərlə sopolimerləşmə və calaq polimerləşməsi yolları ilə də aparıla bilər. PVX səthinə akril monomerlərinin calaq polimerləşməsi məmulatların istiyə davamlılığının və emal edilmə qabiliyyətinin artırılması yollarından biridir. Plastifikasiyalaşdırılmamış kompozisiya nümunələrinin tədqiqatları göstərdi ki, adi calanmamış PVX-ə nisbətən Vik şkalası ilə yumşalma temperaturu, üzülmə zamanı möhkəmlik və gərilmə zamanı axıcılıq həddi artırlar. Beləliklə, ekspert tədqiqatları nəticəsində akrilatların dehidroxlorlaşdırılmış polimerə calanması yolu ilə tozşəkilli PVX-in alınması imkanı sübuta yetirilmişdir. Malein anhidridinin monomerləri həll edən və sopolimeri çökdürən karbohidrogenləri mühitində vinilxlorid və vinilasetatın birgə polimerləşməsinə təsirinin tədqiqatı da böyük maraq doğurur. Nəticədə elektron-akseptor monomerləri sopolimerlərin tərkibi və molekul kütlə paylaşdırılmasına ilkin mərhələlərdə növbələşən sopolimerləşmə ilə izah olunan güclü təsir göstərir. PVX daxilində reaksiyaya meylli furan oliqomerlərinin əlavə edilməsi və onların sonrakı bərkiməsi polimerə xas olan əksər çatışmazlıqları ləğv etmək və yaxşılaşdırılmış fiziki-mexaniki xassələri olan yeni kompozisiya materiallarını almaq imkanını verir. PVX-dən olan formalaşdırılmış məmulatların səthinin furan oliqomerləri ilə emalı həcmi emaldan fərqli olaraq məmulatları möhkəmləndirməklə yanaşı onların istiliyə davamlılığını xeyli artırmaq imkanını verir, yəni termoplastların səthini reaksiyaya meylli
oliqomerlərlə, məsələn
furan oliqomerləri ilə modifikasiyalaşdırılması onların effektivliyini xeyli artırır. Termoplastların reaksiyaya meylli oliqomerlərlə modifikasiyalaşdırılmasının göstərilmiş metodu 30 yüksək istismar göstəricilərinə nail olunması, kompozisiya materiallarının alınma texnologiyasının sadələşdirilməsi və reaksiyaya meylli komponentin qənaəti təmin olunması səbəbindən daha məqsədəuyğun görünür. Bəzi işlərdə
PVX-in polimetilmetakrilatla (PMMA) qarışıqlarının termomexaniki və özlülük xassələrinin ekspertizası aparılır. Kapilyar viskozimetriya metodu ilə qarışıq ərintilərinin özlülük xassələrinin ekspert tədqiqatları göstərmişdir ki, özlülüyün maksimumu istənilən komponentin az miqdarı (~5,5%-ə qədər) olduqda müşahidə edilir. PMMA-PVX qarışıqlarının ərintilərinin özlü axıcılığının aktivasiya enercisinin onların tərkibindən olan asılılığı mürəkkəbdir. Aktivasiya enercisinin maksimal göstəriciləri PVX-in tərkibinə 2,5% PMMA əlavə olunduqda (yaxud tərsinə) müşahidə edilir. Özlülüyün və özlü axıcılığının aktivasiya enercisinin qarışığın tərkibindən asılılığının mahiyyətinə komponentlərin qarışdırılma üsulu təsir etmir. Matris polimerləşməsi mexanizmləri haqqında anlayışlara əsaslanaraq makromolekulların böyüyən obyektlərin, yəni digər makromolekullar, yaxud digər fazanın hissəciklərinin formalaşmasına nəzarət etdikləri proseslərin təsvir edilməsinə, yəni yanaşma tərzi təklif edilmişdir. Böyük zəncirlərinin quruluşu, matris polimerləşməsinin məhsullarının tərkibi və xassələrinin tənzimlənməsi imkanlarının öyrənilməsinə xüsusi diqqət yetirilir. Polimer-hissəcik əlaqələrinin zəif olduqda psevdomatris proseslərində ölçüləri çox az fərqlənən xırda (eni təqribən nanometrlə ölçülən) hissəciklərin ölçülməsinin məqsədli dəyişməsi imkanları göstərilmişdir. Polimer plyonkaların kompleks modifikasiyalaşdırılması onların istismar xassələrinə böyük təsir göstərir. Nümunələrin ardıcıl olaraq kimyəvi, fiziki-kimyəvi və fiziki modifikasiyalaşdırılmasının reallaşdırılmasından ibarət olan kompleks modifikasiyalaşdırmadan qabaq və sonra kristallizasiya dərəcəsi müxtəlif olan polimer plyonkaların deformasiya və möhkəmlik xassələrinin dəyişməsinin aparılmış ekspert tədqiqatları əsasında təyin edilmişdir ki, kompleks modifikasiyalaşdırılması deformasiya-möhkəmlik xassələrini ayrı-ayrı modifikasiya növlərinə nisbətən daha 31 fərqli surətdə dəyişir. Bu zaman üstmolekul qurumlarının struktur bərabərliyinin artması və kristallit ölçülərinin azalması ilə müşahidə edilən dəyişikliklərə gətirib çıxaran fiziki modifikasiya hesabına additivlik qanunlarından kənarlaşma mövcuddur. İstilik təsiri ilərentgenoqrafiya metodu ilə ilkin və şüalandırılmış homopolimerlər, polimerlər qarışığı və calanmış sistemlərin kristallik torlarının dəyişikliklərinin xüsusiyyətləri tədqiq edilmişdir. Sübut edilmişdir ki, şüalandırma zamanı kristallik homopolimerlər, polimerlər qarışığı və calanmış sistemlərdə rabitələrin qapanması və destruksiya prosesləri polimerlərin nəinki amorf, eləcə də kristallik hissələrində zəncirli molekulları əhatə edir. Struktur nöqsanlarının yaranmasının təsadüfi və qanunauyğunsuz təbiətinə baxmayaraq, bu nöqsanlar müəyyən kristaloqrafik istiqamətlərdə cəmlənir. Reaksiyaya girən J=JH
qruplarının udulma zolaqlarının intensivliyinin dəyişməsinə görə akril və vinil monomerlərinin sopolimerləşməsinin konversiya əyrilərinin ayrı-ayrılıqda qeydə alınması və sürətinin təyin edilməsinə əsaslanan bu polimerlərin radikal sopolimerləşməsinin kinetikasının tədqiqi üçün İQ-spektrokopiya metodu
işlənmişdir. Göstərilmişdir ki, üçölçülü sopolimerləşmə zamanı
somonomerlərin effektiv reaksiya qabiliyyətinə və yaranan sopolimerlərin strukturuna böyüyən makroradikal ətrafında böyür zəncirlərdəki ikiqat rabitələrin cəmlənməsi nəticəsində reagentlərin fəzada bərabər şəkildə paylaşdırılmasının pozulması, komponentlərin mikrofazaları üzrə bölünməsi və reaksiyaya girən sistemin şüşələnməsi böyük təsir göstərir. Doldurucunun iştirakı ilə bir-birinə qismən yeridilən polimer torlarının formalaşdırılması kinetikası, qarışıq komponentlərin bir-birini həlletmə qabiliyyətinə doldurucunun təsiri, gərilmə şəraitində polimerlə plastifikatorların uyğunluğuna gərginliklərin təsiri və yüksək dərəcədə doldurulmuş termoplastik polimer-dispers doldurucu kompozisiyalarının axıcılığının ekspert tədqiqatı da konkret hallarda kompozit materiallarının resepturalarının tərtibatı nöqteyi-nəzərdən böyük maraq doğurur. Yüklə 0,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|