Əlyazması hüququnda Cabbarova Ülviyyə Natiq
Yüklə 0,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
53 edilir. DÜST 6456-82-yə uyğun A klass, VŞ-140 və BŞ-200 markalı kağızlar üzərində 16A və 13A markalı və dənəvərliyi 8 olan normal elektrokorumdan kağız əsaslı, 1-ci tip, M növlü sumbata kağızına NTS-ə uyğun şəraitdə saxlanılmış DÜST 2999-75-ə müvafiq, diametri 16±0,05 mm, bərkliyi HV 5/30-34±2, təmizliyi 99,99% metal sinkdən olan etalona uyğun nəzarət edilmişdir. Nümunələr 16±0,05 mm diametrdə şablon vasitəsilə eni 25 sm-dən çox olan PVX linoleum zolağından 5 dənə sayında kəsilmişdir. Nümunələri DÜST 11529-86 ilə nəzərdə tutulan yapışqanlarda saxlayıcıya yapışdırmaqla bərkitməmişdən qabaq onların altlıqları (olduğu halda) ayrılıb götürülür. Xətti ölçmələrin nəticələrinə görə aşağıdakı düsturla nümunələri sıxlığı təyin edilir:
V m P
Burada, m – nümunənin kütləsi, q; V – nümunənin həcmi, sm 3 ; Materialların sıxlığı on nümunin sıxlığının nəticələrinin orta arifmetik qədəri kimi götürülür. Rulonun əvvəli, ortası və axırından kəsilmiş üç sumbata kağızı nümunələrini sınamaqla sumbata kağızının sürtünmə qabiliyyəti müəyyən edilir. Hər sumbata kağızı sınağından əvvəl və sonrakı kütlə fərqinə görə hesablanan dəyəri üç dəfə təyin edilir. Etalonun kütləsi 0,001 q dəqiqliklə qiymətləndirilir və k (sürtünmə qabiliyyəti əmsalı) hesablanır:
Burada, N e – etalon sumbata kağızının sürtünmə dəyərinin orta arifmetik ədədi; N
c – eksperimentin aparılması üçün götürülən sumbata kağızının sürtünmə dəyərlərinin orta arifmetik ədədidir.
54 Nümunələrin sürtünməsi baraban tipli MИBOB-2 maşınında təyin edilir. Nümunələrin diametri üzrə onun silindrik (fırlanma sürəti 0,07-0,1 m/s) qırağı ilə xətti əlaqəsi olan içi boş silindr üzərində sumbata kağızı bərkidilir. Öz oxu ətrafında fırlanaraq nüunə ona verilmiş 1 kqs qüvvə ilə silindrin 1 dövrünə 16±1 mm-lik məsafəyə hərəkət edir. Saxlayıcıya yapışdırılmış və standart şəraitdə 3 saatdan az olmayaraq şərti ilə saxlanılan PVX linoleüm nümunəsi tərəzidə 0,001 q dəqiqliklə çəkilir. Saxlayıcıya maşının patronunda bərkidilən işə salınır. Sürtünmə tsikli sumbata kağızının işlənmiş səthi üzərində nümunəyə verilən qüvvə 1 kqs və sürtünmə məsafəsi 2±0,01 m sonra müəyyən edilir. Sınaqdan sonra nümunə ilə patrondan çıxardılır, fırça ilə sürtünmə qalıqlarından təmizlənir və tərəzidə çəkilir. Nümunənin sürtünməsini
qalığının azalması), mkm aşağıdakı düsturla təyin edirlər: 4 2
10 k S m m h
Burada m 1 – nümunə ilə saxlayıcının sınaqdan əvvəlki kütləsi, q; m 2
- materialın sıxlığı, q/sm 3 ; S – nümunənin sahəsi, sm 2 ; k – sınaqda istifadə edilən sumbata kağızının sürtünmə qabiliyyətini xarakterizə edən əmsaldır.
Sürtünmə MИB-3A (DÜST 24149-84) maşınında da təyin edilir. Bu sınaq zamanı maşının fırlanan diski üzərində bərkidilən nümunə onun səthi üzərində ardıcıl olaraq sektorvari yük vasitəsilə sürtülür. Bu isə materialın istismar şəraitində sürtünməsini daha obyektiv əks edir. Maşın qurğusu nümunə bərkidilən diskin bir sınaq tsikli bir sınaq tsikli ərzind 360 0
55 142 mm-lik məsafəyə diyirlənməsini təmin edir. Bunun nəticəsində nümunənin diametri 130 mm olan dairəvi sahədə sürtünməsi baş verir. DÜST 5009-82-yə uyğun parça əmsalı 1-ci tip, M növlü, 14A8PA markalı, dənəvər olan sumbata kağızı yük özülünün dəri altlığı üzərində yük səthinə hava boşluqları və əyri yerlər olmamaq şərti ilə oturmasını təmin etməklə 195±5 mm olan və sınaq aparılan beş nümunə sıxaclı çərçivəsinin köməyi ilə platforma üzərində bərkidilir. Üç saat ərzində saxlanılmış nümunəni BAK-500 ümumi təyinatlı laborator tərəzilərdə 0,01 q dəqiqliklə çəkib, DÜST 26149-84-ə uyğun ştativdə bərkidilən və maşında yerləşdirilən, saat tipli indikatoru olan qalınlıq ölçən vasitəsilə nümunələrin qalınlığını dörd nöqtədə ölçürlər. Nümunə üzərinə işlənmiş sumbata kağızı olan yük yerləşdirilir və maşının elektrik mühərriki işə salınır. Nümunə sınaqlarının müəyyən olunmuş tsikli sayından sonra yük üzərindəki sumbata kağızını sürtülmüş sahə uzunluğu qədər sürüşdürüb, nümunə səthini yumşaq şotka ilə təmizləyirlər. Sınaq qurtarandan sonra nümunəni çıxardıb, sürtünmə qalıqlarından təmizləyib, 48 saat saxlayıb tərəzidə çəkirlər. Paralel olaraq qalınlıq da ölçülür. Nümunənin sürtünməsi sınaqların müəyyən edilmiş tsikli sayı ərzində sürtünmə zamanı nümunənin qalınlığının (və kütləsinin) azalmasına müvafiq hesablanır. Nümunə qalınlığının azalmasını
PVX linoleumların möhkəmlik xassələrini tədqiq etmək məqsədilə gərilmə deformasiyası sınaqlarını əsas NTS-in və DÜST 26277-84, DÜST 12019-66, DÜST 12423-66-nın ümumi tələblərinə riayət etmək şərti ilə DÜST 11262-80-ə uyğun aparılır. Sınaq aparılan nümunələr fazanın şablon bıçaq vasitəsilə formalaşma istiqamətində paralel istiqamətdə bazası 100 mm olan ikitərəfli kürəkcik şəklində kəsirlər. Nümunələrin sayı ondur. Sınaqlar DÜST 4646-55 və DÜST 11262-80-ə uyğun pt-205M və PT-250M-2 maşınlarında aparılır. Sınaq zamanı aşağıdakı qaydada riayət edirlər: sınaq zamanı orta üzülmə qüvvəsi şkalanın 25-75%-i arasında olmalı, hərəkət edən sıxacın
Yüklə 0,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|