Əlyazması hüququnda Cabbarova Ülviyyə Natiq
Yüklə 0,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
56 endirilmə sürəti isə (75-150 mm/dəq) nümunələrin 35-50s ərzində dağılmasını təmin etməlidir. Dağıdıcı gərginliyin qiyməti 1 kq dəqiqliklə maşının şkalasında qeydə alınır. Üzülmə zamanı uzanmanın qiyməti 1,0 mm (1%) dəqiqliklə təyin edilir. Bu linoleum nümunəsi 100 mm-lik ilkin uzunluğa (bazaya) malikdir. Nümunəni dartıcı maşının sıxaclarında bərkidərkən sıxac müstəvilərinə qarşı tam perpendikulyar istiqamət təmin edilir, sıxacların əyriliyinə yol verilmir. Sınaqlar zamanı dartıcı maşının sıxaclarının birində, yaxud sıxacdan 5 mm-ə qədər olan məsafədə nümunənin üzülməsi baş verərsə, alınan nəticələr gələcəkdə nəzərə alınmır. Ekspertiza nəticələrinin təhlili zamanı əsas və nisbi göstəricilərdən istifadə edilir. Sınanmış PVX linoleum nümunələrinin üzülmə zamanı möhkəmlik həddi aşağıdakı düsturlardan təyin edilir:
və %
1 ilk
Burada, - üzülmə qüvvəsi, kqs; S – nümunənin en kəsiyinin sahəsi, sm 2 ;
1 – eksperiment aparılan müddətdə saxlanılan (termostat işində, yaxud kənarında) nümunənin üzülmə zamanı möhkəmlik həddi; ilk – ilkin nümunənin üzülmə zamanı möhkəmlik həddi. Nümunələrin üzülmə zamanı uzanması aşağıdakı düsturdan təyin edilir: % 100
1 1
E
Burada, 1=1"-1 0 – eksperiment aparılan müddətdə saxlanılan nümunənin üzülmə zamanı faktiki uzanması, mm; 1" – eksperiment aparılan müddətdə saxlanılan nümunənin 57 üzülmə zamanı uzunluğu, min; 1 0 – nümunə bazasının uzunluğu, 100 mm; 1 ilk
=1 1 -1 0 – ilkin nümunənin üzülmə zamanı faktiki uzanması, mm; 1 1 – üzülmə zamanı ilkin nümunənin uzunluğudur, mm. PVX linoleum nümunələrinin sınaqlarının nəticələri üzrə cədvəl və qrafiklərin qurulması zamanı göstərilən göstəricilərin orta arifmetik ədədlərini hesablayırlar. Paralel aparılan sınaq nümunələrinin sayı ondur. PVX linoleum nümunələrinin sıxılma deformasiyası ilə sınaqları TT-1 qurğusunda DÜST 12729-78-in tələblərinə müvafiq aparılır. Bu cihaz göstəricilərin sabitliyi ilə fərqlənir. Sınaq zamanı ötürücü qüvvəsi 50 kq lan yükləyici qurğunun təsiri altında sahəsi 1 sm 2 olan yastı indentor sınaq aparılan nümunə daxilinə yeridilir. İndentorun nümunəyə daxilolma dərinliyi saat tipli indikator vasitəsilə təyin edilir. Sınaq nəticələri yüklənmədən 60 və 600 s və yük götürüldükdən 60 və 600 s sonra qeydə alınır. DÜST 15139-69-a uyğun olaraq həcmi kütləni (şərti sıxlığı) müxtəlif üsul və metodlarla təyin etmək olar. Daha geniş yayılmış metodlar hesablama metodu, standart sıxlığı olan mayelərdə plastik kütlələrin hidrostatik çəkilmə üsulu (bazol, suda və s.) qradiyant borucuqlar metodu (fərqli sıxlıqları olan qarışmayan mayelər). Plastik kütlələrin həcmi kütləsi Arximed qanununun nəticələrinin birinə əsaslanan hidrostatik çəkilmə yolu ilə təyin edilir. Nümunənin həcmi kütləsini bu metodla təyin etdikdə onu iki dəfə tərəzidə çəkirlər: əvvəl havada, sonra isə sıxlığı bəlli olan mayedə (məsələn, distillə edilmiş su və yaxud benzol). Birinci əməliyyat nümunənin havadan kütləsini, ikincisi isə onun mayedəki kütləsini müəyyənləşdirir. Məmulatın havada olan kütləsinin havada və mayedəki kütlələrin fərqinə nisbəti plastik kütlənin faktiki sıxlığını müəyyən etməe imkanını verir. Alınmış nəticələrin doğruluğunu dəqiqləşdirmək məqsədilə sınaq aparılan nümunələrin xlorlu sink məhlulundakı həcmi kütləsini də müəyyən edirlər. Bu metod bütün həcmi üzrə məhlul qatılığını təmin edən dektromaqnit qarışdırıcıları olan bu
58 stəkancıqlara süzülmüş xlorlu sinkin su məhlullarına nümunələrin yerləşdirilməsindən ibarətdir. Xlorlu sinkin su məhlulunun «sıxlıq şkalası»nın 0,025 q/sm 3 olan intervalı müvafiq şkalalı etalon sıxlıqölçənlər, eləcə də nümunələrin həcmi kütləsini hidrostatik və hesablama metodları ilə təyini vasitəsilə tənzimlənir. Tələb olunan sıxlığa malik məhlulları hazırladıqda, eləcə də eksperimental ekspert tədqiqatları zamanı məhlulun temperaturu 20±0,5 0 J olmuşdur. Bu temperatur kontakt üsulla təyin edilir, rəqəmli indikator temperaturu 0±0,1 0 J dəqiqliklə müəyyən edir. Eksperiment ərzində qarışdırılması elektromaqnit qarışdırıcılarla təmin edilən kalibrli məhlulların içinə 1,6 sm diametri olan PVX linoleum nümunələri yerləşdirilir. Sınaq aparılan nümunənin həcmi kütləsini içində nümunənin orta səviyyədə üzdüyü stəkancıqdakı məhlulun sıxlığına bərabər götürürlər. Sınağın müddəti təqribən 500 saniyə təşkil edir. Təcrübələr göstərir ki, 1,2-1,6 q/sm 3 sıxlığı olan xlorlu sinki sulu məhlullarına yerləşdirilmiş PVX linoleum nümunələrinin kütləsi 0,3-0,5% artır. Keçirilən ekspert tədqiqatları PVX linoleum nümunələrinin həcmi kütləsinin bu metodla təyinin rasional və kifayət qədər dəqiqliyini təsdiqləyir. Bu metod kifayət dərəcədə dəqiq olmaqla böyük əmək tələb etmir, vaxta qənaət etməyə imkan verir, sadədir və istifadəsi mürəkkəb cihaz və əməliyyatların tətbiqi ilə bağlı deyil. PVX linoleumların xətti ölçülərinin dəyişməsinin təyini DÜST 18616-80 və baza DÜST 11529-86 tələblərinə uyğun aparılır. Metod linoleum nümunəsi üzərinə ona müəyyən müddət ərzində yüksək temperatur təsirindən qabaq və sonra vurulmuş nişanələr arasındakı məsafələrin müqayisəsinə əsaslanır. Nişanələr xüsusi ölçülü şablonla vurulur. Sınaqlar 70±0,1 0 J temperaturlu təmin edən TJ-80M-2 quru termostatda və 80±0,5 0 J temperaturlu SJML 19/2-İ1 maye termostatında aparılır. Nişanələr arasındakı məsafələrin ölçüləri DÜST 25706-83-ün tələblərinə uyğun olaraq onqat böyüməni təmin edən və 0,1 mm dəqiqliklə ölçən şkalası olan optik ölçən vasitəsilə təyin edilir. DÜST 7950-77-yə uyğun ölçü şablonunun dərəcələrə bölmək üçün
Yüklə 0,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|