69
qarşı davamlılığı təcrübədən keçirilmiş nümunələrin ayrı-ayrı günlər ərzindəki
nəticələrin orta cəbri qiymətini hesablamaqla müəyyənləşdirilir. Cədvəllər əsasında
qrafiklər tərtib olunmuşdur.
Qrafik 1-dən göründüyü kimi hər iki növ linoleum Sintetik Yuyucu Vasitə
(SYV) məhlulu təsirindən sürtünməyə qarşı davamlılığı bir sutkadan sonra nəzərə
çarpacaq dərəcədə artmışdır. Sonrakı günlər isə tədricən azalmışdır.
71
Cədvəl 9
PVX linoleumların SYV məhlulu təsirindən sonra sürtünməyə qarşı davamlılığı (Mİ-2)
Linoleumların
növü
Nümunənin
sayı
Sürtünməyə qarşı davamlılıq q/sm
2
İlkin
Göstəricilər
1sutkadan
sonra
2sutkadan
sonra
3sutkadan
sonra
4sutkadan
sonra
5sutkadan
sonra
1.Səthi plyonka ilə ekstruziya
üsulu ilə istehsal olunmuş
1
2
3
4
5
0,047
0,051
0,049
0,062
0,055
0,056
0,061
0,058
0,078
0,069
0,054
0,059
0,056
0,077
0,067
0,053
0,057
0,055
0,079
0,068
0,052
0,056
0,054
0,072
0,071
0,050
0,054
0,052
0,067
0,064
0,053
0,064
0,063
0,062
0,061
0,057
2.İsti əsaslı vals-kalandr üsulu
ilə istehsal olunmuş
1
2
3
4
5
0,088
0,082
0,081
0,077
0,079
0,108
0,101
0.105
0,099
0,101
0,102
0,099
0,101
0,097
0,099
0,097
0,096
0,098
0,094
0,097
0,096
0,095
0,097
0,091
0,094
0,095
0,095
0,096
0,090
0,093
0,081
0,103
0,099
0,096
0,095
0,094
72
NƏTİCƏ VƏ TƏKLİFLƏR
1. Döşəmə üçün polivinilxlorid materiallarının istehsalında istifadə edilən
tərkib komponentlərinin nisbi miqdarı istehsal olunan qatın növünə (üst, kontakt və s.)
və məmulatın istismar şəraitinə uyğun müəyyən edilməlidir.
2. Polimerə məxsus olan qiymətli xassələrə, yəni aşağı həcmi çəki, yüksək
möhkəmlik, istilik keçirməzlik, sürtünməyə davamlılıq və s. baxmayaraq onların bir
sıra çatışmamazlıqları (istiyə qarşı davamsızlıq, yüksək axıcılıq, səthi bərkliyin zəif
göstəriciləri, tez qocalmaya meyl) polimer matrisasına bu arzuolunmaz xassələri
aradan qaldıran bu və ya digər əlavələrin qatılması yolu ilə modifikasiyalaşdırma
məcburiyyətinə gətirib çıxarır.
3. PVX-linoleumlarının istehlak xassələrinin və onların göstəricilərinin
strukturunun geniş təhlili, eləcə də bu materialların ən vacib istehlak xassələrinin
ekspertizası daha dəyərli xassələri aşkar etmək, onların çəki göstəricilərini müəyyən
etmək imkanını vermişdir, bu isə aparılmış ekspert tədqiqatlarının optimallaşdırılması
üçün zəmin yaratmışdır.
4. Polimer məmulatlar və materialların xassələrinə doldurucuların təsirinin
öyrənilməsi üzrə aparılmış tədqiqat nəticələrinin ümumiləşdirilmiş təhlili
doldurucuların strukturu, xassələri və modifikasiyalarından asılı olaraq mühüm
istehlak xassələrinin mürəkkəb qarşılıqlı əlaqəsini aşkara çıxarmışdır.
5. Plastifikatorlar polimer kompozisiya materiallarının plastikliyi və emal
edilmə qabiliyyətinə həlledici təsir göstərir, lakin onun kompozisiya sistemində
miqdarı yüksək plastifikasiya edilmiş polimerlərdə mexaniki möhkəmliyin azalması
axıcılığın artması səbəbindən tənzimlənməlidir.
6. Ekspert tədqiqatları üçün seçilmiş tədqiqat obyektləri döşəmə üçün istehsal
edilən materialların müasir çeşidinin əsasını təşkil edən üç PVX linoleum növünü
73
əhatə edir. Bu yaymakalandr, yaxma və kombinasiya edilmiş üsullarla istehsal edilən
rulon materiallarıdır.
7. PVX linoleumlarının fiziki xassələrinin onların tərkib resepturasından
asılılığı üzrə aparılan kompleks ekspert tədqiqatları nümunələrin möhkəmlik, həcmi
kütlə (sıxlıq) və xətti ölçülərinin dəyişikliklərinin qanunauyğunluqlarını aşkar etmək
imkanını vermişdir.
8. Nümunələrin üzülmə zamanı mütləq möhkəmlik həddi və kompozisiyada
doldurucunun miqdarı arasında düz mütənasib, üzülmə zamanı mütləq möhkəmlik
həddi və birləşdirici qatranın miqdarı, eləcə də nümunələrin həcmi kütləsi və
plastifikatorun miqdarı aralarında isə tərs mütənasib asılılıq müşahidə edilmişdir.
9. PVX linoleum nümunələrinin istehlak xassələrinin qarşılıqlı asılılığının
təhlili nümunələrin üzülmə zamanı mütləq möhkəmlik həddinin və sürtünmələri
arasında düz mütənasib aşkar etmək imkanını vermişdir.