Əlyazması hüququnda Cabbarova Ülviyyə Natiq
Yüklə 0,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 4. PVX linoleum nümunələrinin üzülmə zamanı mütləq möhkəmlik həddi ölçüsünün polimer qatında polivinilxloridin miqdarından asılılığı
62 Yuxarıda göstərilən riyazi-statistik parametrlərdən başqa
ekspert tədqiqatlarının nəticələrinə Stüdent və Fişer kriterləri, digər çoxamilli xarakteristikalar vasitəsilə aparılır. Aparılan ekspert tədqiqatlarının nəticələrinin EHM-də edilən riyazi-statistik təhlili əlavələrdə ümumiləşdirilib verilmişdir.
2.3. PVX linoleumlarının fiziki xassələrinin ekspertizası
Döşəmə üçün polimer örtüklərin resepturasının hazır məmulatların istehlak xassələrinə təsir edən həlledici amil olması bu sahədə aparılan kompleks ekspert tədqiqatları təsdiqlənən danılmaz faktdır. Bununla yanaşı döşəmə üçün PVX materiallarının müxtəlif mexaniki xassələrinin qarşılıqlı təsirinin tədqiqi də böyük maraq doğurur. PVX linoleumlarının sənaye istehsalının inkişafı bu sahədə polimer örtüklər üzrə bir sıra müasir yeni işlərə çevrilən kompleks ekspert tədqiqatlarının aparılmasına gətirib çıxarmışdır. Bəzi elmi işlərdə xarici amillərin polivinilxloridin strukturası böyük dəyişikliklərə məruz qalır, PVX linoleumlarının ilkin xassə göstəriciləri dəyişir, onların xətti ölçülərinin aşağı sabitliyi nəzərə çarpır. Bundan əlavə fiziki- mexaniki parametrlər, istismar xassələri, çirklənmə və təmizlənmə, bioloci təhlükəsizlik, sanitar-kimyəvi xarakteristikalar və digər istehlak xassələri üzrə ekspert tədqiqatları aparılır. Bununla əlaqədar olaraq PVX linoleumlarının çoxamilli asılılığını öyrənmək məqsədilə biz tərəfdən müxtəlif resepturalı PVX linoleumlarının mexaniki xassələrinin ekspert tədqiqatları aparılmışdır. Nümunələrin üzülmə zamanı mütləq
möhkəmlik həddinin polimer kompozisiyasında polivinilxlorid və doldurucunun faiz miqdarından olan asılılığın tədqiqatının nəticələri şəkil 3 və 4-də əks etdirilmişdir.
63 Alınmış asılılıqları təhlil edərkən müşahidə etmək olar ki, polivinilxloridin miqdarı 37,3%-dən 56,8%-dək yüksəldikcə və doldurucunun miqdarı 37,3%-dən 11,4%-dək azaldıqca nümunələrin üzülmə zamanı möhkəmlik həddinin azalma tendensiyası aşkara çıxır. Bu, çox gümun ki, qeyd edilmiş reseptura göstəricilərinin nisbi miqdarının dəyişikliyinin nəticəsidir. Bu böyük ehtimalla mümkündür, çünki polimer və doldurucuların üzülmə zamanı mütləq möhkəmlik həddinin qiyməti haqqında qarışığa doldurucunun müəyyən miqdarının daxil edilməsi hesabına plastiklərin gərilmə zamanı
Şəkil 3. PVX linoleum nümunələrinin üzülmə zamanı mütləq möhkəmlik həddi ölçüsünün polimer qatında doldurucunun miqdarından asılılıq
65 70
75 80
85 90
95 10 15
20 25
30 35
40 DOLD, %
, кгс/см 2 Ж Б А 65 70 75
80 85
90 95
35 40 45
50 55
60 PVХ, %
, кгс/см 2 Ж Б А
64
Şəkil 4. PVX linoleum nümunələrinin üzülmə zamanı mütləq möhkəmlik həddi ölçüsünün polimer qatında polivinilxloridin miqdarından asılılığı möhkəmliyinin artırılması imkanını nəzərdə tutan mövcud anlayışlarda təzad yaratmır. Eyni zamanda tədqiq ediləndoldurucunun da strukturu nəzərə alınmalıdır. Bu və ya digər PVX linoleum növlərinin istehsalı zamanı texnoloci prosesin xüsusiyyətlərini də yaddan çıxarmaq olmaz. PVX linoleum nümunələrinin üz və kontakt qatının həcmi kütləsinin (sıxlığının) materialların müvafiq olaraq üz və kontakt qatında plastikatorun miqdarından asılılığı da tədqiq edilmişdir. Ekspert tədqiqatlarının nəticələri şəkil 5 və 6-da göstərilmişdir. Tədqiqatın nəticələri göstərir ki, plastifikatorun miqdarı üz qatında 20,58%-dən 21,9%-dək, kontakt qatda isə 16,0%-dən 29,5%-dək artdıqca nümunələrin həcmi kütləsi müvafiq olaraq 1,42-dən 1,32 q/sm 3 -dək, 1,46-dan 1,01 q/sm 3 -dək azalmışdır. A-1,8 tipli linoleum kontakt qatının istehsalı zamanı köpükləndirmə metodunun tətbiqi ilə əlaqədardır ki, bu isə yüksək məsaməliliyə və həcmi kütlənin kəskin azalmasına gətirib çıxarır (linoleumların bu xassəsi onların daşınmasına sərf olunan vəsaiti xeyli azaltmaq imkanını verir). Tətbiq olunan plastifikatorun növü də nəzərə alınmalıdır. Onların həcmi kütləsi müxtəlif olur, lakin əksəriyyətinin həcmi kütləsi polimer və doldurucunun həcmi kütləsindən xeyli aşağıdır. Döşəmə üçün PVX-materiallarının 293K temperaturda saxlanmasının ilk ayı ərzində onların xətti ölçülərinin dəyişikliklərinin kontakt qatının həcmi kütlə (sıxlıq) ölçüsündən asılılığı şəkil 5-də əks edilmişdir. Tədqiqatların nəticələrindən göründüyü kimi kontakt qatın həcmi kütləsi 1,46- dan 1,01q/sm3-dək azaldıqca xətti ölçü dəyişiklikləri azalır və sistemin ölçüləri daha sabit qalır, bu isə ilk baxışdan paradoksal və çətin izah olunan bir hadisədir. Məntiqə Yüklə 0,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|