Əlyazması hüququnda Cabbarova Ülviyyə Natiq
Yüklə 0,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 7. İstehlak xassələri və onların şifrələri
41 Məhsul istehsalının hər mərhələsində onun istehlak xassələri və çeşidi struktur- daxili xüsusiyyətlərini kəmiyyət-keyfiyyət strukturu vasitəsilə məhsulun say müxtəlifliyini əks etdirən kateqoriyaları olmaqla spesifik olur. İstehlak prosesi malların müxtəlif xassələrini aşkara çıxarır, bu isə konkret mal qruplarının seçimindən asılı olaraq malların strukturuna ətraflı baxılmasına və bu və ya digər istehlak xassələrinin dəyərinin müəyyənləşdirilməsini tələb edir. Bu zaman nəzərə almaq lazımdır ki, istehlak prosesində malların (istehlak əşyalarının) müəyyən keyfiyyət və kəmiyyət strukturları olan çoxsaylı xassələri hərəkətli ifadə olunur. Bu ifadələr müvafiq sosial və iqlim mühitində əşyalar və konkret istehlakçıların hərtərəfli əlaqəsi vasitəsilə təzahür edilir. İstehlak əşyalarının xassələrinin faktiki strukturunu müəyyənləşdirmək üçün tək əşyaların (materialların) funksiyasını deyil, onların istehlak mərhələsində işləməsinin şərtlərinin spesifik xüsusiyyətlərini bilmək lazımdır. Məsələn, döşəmə üçün PVX materialları birinci, ikinci, üçüncü mərtəbənin otaqlarında, məktəblərin zal və kabinetlərində, dəhlizlərdə, sex otaqlarında, yaşayış binalarında və s. istifadə oluna bilər. Bərəkətin intensivliyi, istiqamətləri, istismar yükləri böyük ehtimalla istehlak xassələrinin ümumi strukturunu müəyyənləşdirir. Materialların və müxtəlif istehlak əşyalarının istehlakı zamanı onların istismarı baş verir. Bu prosesdə məhsulun istismar, yaxud istismar xassələri, eləcə də onun xarici görkəmi, yaxud estetik xassələri üzə çıxır. Xassələri bu cür bölgülü əşyaların xüsusiyyətləri və onların ətrafımızdakı həqiqətdə təzahürü ilə izah edilir. Buna görə də məhsulun istehlak xassələrini şərti olaraq istismar və estetik xassələrə bölmək olar. İstismar xassələri istehlak əşyalarının funksional və erqonomik xassələrini, təhlükəsizlik və uzunömürlülüyünü birləşdirir. Əvvəl təklif edilmiş təsnifatlara görə əşyaların istehlak xassələrinin strukturu çox müxtəlifdir. Buna görə keyfiyyətin eksperimental tədqiqatı üçün istehlak əşyalarının daha dəyərli xassələrini müəyyənləşdirmək tələb olunur. Dəyərli 42 xassələrin müəyyənləşdirilməsi istehlak əşyalarının keyfiyyətinin rasional tədqiqatları aparmaq mümkün imkanını verir. PVX linoleumlarının istehsalı və istehlakı sahəsində işləyən əmtəəşünas, gigiyenaçı və texnoloqların fikirlərinin anketləşdirilməsi yolu ilə ldinoleumların istehlak xassələrinin strukturu tədqiq edilmişdir. PVX linoleumlarının istismar zamanı, zənnimcə daha əhəmiyyətli olan xassələrin dəyərinin qiymətləndirilməsi təklif edilmişdir (cədvəl 7). Anketi dolduran zaman müəssisələr seçilmiş cütlü müqayisəsi ilə üstünlük prinsipinə uyğun hər xassənin dəyərini müəyyənləşdirmişqlər. Üç mütəxəssis qurupu tərəfindən aparılan ekspert qiymətləndirilməsinin nəticələri ranq korrelsiyası metodu ilə təhlil edilmişdir.
sayı Xassənin adı Şifrə 1.
Bioloji təhlükəsizlik x 1 2. Xarici görkəm x 2
3. Çox davamlılıq x 3
4. Uzunömürlülük (xidmət müddəti) x 4
5. Qoxunun intensivliyi x 5
6. Alışqanlıq x 6
7. Çirklənməməzlik və təmizlənmə x 7
8. İstilik keçirməməzlik x 8
9. Mexaniki təsirlərə qarşı davamlılıq (möhkəmlik) x 9 10.
Səs keçirməməzlik x 10 11.
Kimyəvi təsirlərə davamlılıq x 11 12.
İstismar xassələrinin sabitliyi (saxlanma xassəsi) x 12
13. Bioloji davamlılıq x 13
14. Elektrikləşmə x 14
43 Anket məlumatları üzrə ranqlar matrisasının təhlili hər sətirdəki ranqların 105 2 1 n n müvafiq olmalı, cəm prinsipini nəzərə almaqla aparılmışdır. Alınmış matrisa cədvəl 8-da verilmişdir. Əmtəəşünaslıq və ekspertizada eksperimental nəticələrin riyazi-statistik təhlillərinə dair məsləhətlərə müvafiq olaraq ümumiləşdirilmiş məlumat əsasında konkordasiya əmsalı (W) hesablanmışdır.
, 0 36 , 3 12 1 14 14 3 12 1 5 , 1642 3 2 W
Konkondasiya əmsalının faktiki qiyməti sıfırdan xeyli fərqləndiyinə görə (W- 81) belə nəticəyə gəlmək olar ki, ranqlaşdırılmış xassələrin dəyərləri üzrə mütəxəssislərin fikirləri əsasən üst-üstə düşür. Eyni zamanda konkordasiya əmsalının hesablanmış qiyməti birdən də az fərqlidir, yəni mütəxəssis-ekspertlər xassələri bir qədər fərqli qiymətləndirirlər. Bu səbəbdən konkordasiya əmsalının doğruluğu X 2
X 2 =3 (14-1)·0,81=31,59 5%-lik etibarlılıq səviyyəsi üçün X 2 -in cədvəl üzrə qiyməti 22,362 təşkil etdikdə onun hesablanmış qiyməti 31,59-a bərabərdir. İstehlak xassələrinin ekspert tədqiqatları zamanı alınmış nəticələr ekspertlərin fikirlərinin uyğunluq dərəcəsinin yüksək olduğunu təsdiqləyir. Bu isə PVX materiallarının laboratoriya sınaqlarının aparıldığı zaman məmulatlardan istifadə etmək imkanını verir. Hesablama nəticələrinə görə qiymətləndirilən xassələr üzrə qiymətlərinin orta aprior diaqrammı qurulur. İstehlak xassələrinin bu diaqrammı şəkil 2-də verilmişdir.
Х 4 Х 1 Х 7 Х 5 Х 9 Х 12
Х 5 Х 2 Х 6 Х 11
Х 3 Х 13 Х 10 Х 14
Yüklə 0,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|