Žene u nauci: od arhimeda do ajnštajna osvajanje osvojenog
Yüklə 5,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
134 Žene u nauci : od Аrhimeda do Аjnštajna i odlučivanja u naučnim i akademskim krugovima. da bi se to prevazišlo, potrebno je pre svega promeniti obrasce ponašanja i vrednosne norme, omogućiti ženama da postignu ravnotežu između karijere i porodice, i pomoći im u karijeri, posebno u početnoj fazi. treba prevazići rodne stereotipe i programske obrazovne sadržaje načiniti i metodološki i sadržinski rodno osetljivim (Plut, 2004; Baćević et al., 2010). Posebno treba podržati dolazak žena na ključne položaje, ne samo u akademskom prostoru već i u upravljačkim strukturama, preko institucija grantova, pozitivne diskriminacije i umrežavanja. i, naravno, institucionalizovati rodnu problematiku (ivošević, 2010). Epilog II: Nauka, rod i moć: Srbija nekad i sad Shodno milenijumskim ciljevima o ostvarivanju uslova za postizanje rodne rav- nopravnosti, u Strategiji za smanjenje siromaštva u Srbiji predložen je niz aktiv- nosti za njihovo ostvarivanje: integrisanje perspektive rodne ravnopravnosti u obrazovne programe, razvoj znanja o rodnoj ravnopravnosti, stvaranje zakonskih preduslova za postizanje ravnopravnosti polova i tako dalje. tako se u Strategiji obrazovanje prepoznaje kao jedan od osnovnih istrumenata za postizanje ovih ciljeva. Problem je, međutim, to što se danas u Srbiji za obrazovanje iz budžeta izdvaja znatno manje od proseka u zemljama eu (čak do 6%). to ima za posle- dicu dalju feminizaciju obrazovne profesije i osiromašenje materijalne baze obra- zovnog sistema (SSS, 2003). Početkom 20. veka u Srbiji je svega 17% devojaka pohađalo osnovnu školu, a u ukupnoj populaciji pismenih stanovnika bilo je svega 7,4% žena (muškaraca do 15%). u seoskim sredinama taj procenat bio je zanemarljiv, dok je u Beogradu više od polovine devojaka i žena bilo opismenjeno. u to vreme devojke iz Srbije su studirale na evropskim univerzitetima, najviše u Beču, cirihu i Parizu. na nemačkim univerzitetima je 1912. studiralo 119 devojaka sa Balkana: 53 iz Bugarske, 44 iz rumunije i 19 iz Srbije. u cirihu je medicinu završila i draga Ljočić (1855–1926), prva žena lekar u Srbiji (trgovčević, 2003). međutim, nisu se sve žene u Srbiji mirile sa tim da je „anatomija naša sudbina“ (Papić, 2003). tako se maga magazinović (1882–1968), kao vanredna studentkinja filozofije na univerzitetu u Beogradu u klasi profesora Branislava Petronijevića, izborila za pravo da dobije regularni indeks i polaže ispite pred komisijom pred kojom su polagale i njene kolege. Bila je jedna od prvih novinarki u Srbiji, jedna od osnivačica Ženskog studentskog društva i začetnica modernih igara. njen prvi članak, objavljen 1905, „obrazovanje ženskinja u Srbiji“, bavio se ekonomskim preduslovima neophodnim da bi žene mogle da ostvare pravo na obrazovanje, kao i položajem udovica i razvedenih žena koje se same izdržavaju (magazinović, 2000). u klasi profesora Petronijevića studirala je i doktorirala, u 28. godini, naša sigurno najpoznatija filozofkinja Ksenija atanasijević (1894–1981), prva žena doktor nauka u jugoslaviji (tadašnjoj Kraljevini Srba, hrvata i Slovenaca) i prva žena izabrana za docentkinju na univerzitetu u Beogradu. napisala je 136 Žene u nauci : od Аrhimeda do Аjnštajna brojne knjige i studije, među kojima su najpoznatije Brunovo učenje o najmanjem (1922), Eleaćanin Parmenid, tvorac učenja o biću (1927), Epikur (1928), Penseurs yougoslaves (1937), Smisao i vrednost egzistencije (1968) i druge. Svoje originalno filozofsko učenje izložila je u dvotomnim Filozofskim fragmentima (1929, 1930). Prevela je s latinskog Spinozinu Etiku, sa starogrčkog Platonovog Parmenida i aristotelov Organon, a sa nemačkog jezika adlerovu Individualnu psihologiju i hauzerovu Socijalnu istoriju umetnosti i književnosti. na Beogradskom univerzitetu bila je lažno optužena za plagijat, proganjale su je nemačke okupacione vlasti, dok joj je novi komunistički režim oduzeo građanska prava i zabranio knjige. Bila je aktivna i u feminističkom pokretu, i dugodišnja urednica feminističkog časopisa Ženski pokret (atanasijević, 2008). Ksenija Atanasijević Autobiografija Mage Magazinović Posle drugog svetskog rata, kada su žene u Srbiji stekle pravo glasa, one su činile više od polovine ukupnog broja upisanih i diplomiranih studenata. od tog broja prirodne nauke i tehniku studiralo je 30–35% žena, dok ih je na fakultetima koji su osposobljavali za nastavnička zanimanja bilo i više od 60 posto. međutim, od 1947. do 2001. u ukupnom broju magistara nauka manje od trećine bile su žene, a nešto više od jedne petine steklo je i titulu doktora nauka (Blagojević, 1991; eF 2006). iako su ovi procenti bili znatno iznad proseka za zemlje Zapadne evrope (u engleskoj i Francuskoj je do početka devedesetih godina 20. veka studiralo oko 24%, u italiji svega 10% žena), u Srbiji je 1991. čak 19% žena bilo bez potpune osnovne škole, dok je procenat nepismenih muškaraca bio znatno niži: 5 posto. u populaciji između 35 i 39 godina života, samo 13% žena (ali ne i značajno više muškaraca: 14%) imalo je više ili visoko obrazovanje (Blagojević, 1991, 1991a; eF, 2006; thom, 2001). Prema podacima Statističkog zavoda Srbije, danas u Srbiji žene u svim starosnim grupama imaju uglavnom završenu osnovnu i srednju školu (ŽmS, 2006, 2009). Yüklə 5,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|