Əsil və sadələşdirilmiş məttılər "ÖNDƏr n ə Ş r iy y a t "

D158
D ü n y a -aləm 7 Dəli Domrulun gözinə qarannu oldı. Çağınb Dəli 
D o m ru l8  soylar,  görəlim,  xanım,  nə  soylar-aydar:
M ərə,  nə heybətlü qoca9san?
Q apuçılar səni  görmədi.
Ç avuşlar səni  duymadı,
10 M ənim  görər gözlərim
görm əz  oldı.
T utar m ənim  əllərim
tutmaz  11  oldı.
D itrədi  m ənim  canım
cuşə gəldi.
A ltun ayağım  12  əlim dən yerə düşdi.
A ğzım  içi  buz  kibi,
Sünüklərim   13  duz kibi  oldı.
M ərə  saqalcığı  ağca qoca,
Gözcügəzi  1  çöngə qoca.
M ərə nə  heybətlü qocasan,  degil  mana!
Q adam -bəlam  2  toqınar bu gün sana!  -  dedi.
Böylə  digəc Əzrayilin  a c ığ ı3  tutdı.  Aydır:
M ərə,  dəli  qavat!
Gözüm   çöngə  idigin  nə  bəgənm əzsən?
4  Gözü  gögçək qızların-gəlinlərin
cam n  çoğ almışam!
5  Saqalım  ağarduğın nə  bəgənm əzsən?
Ağ  saqallu,  qara  saqallu yigitlərin
6 canın  çoğ almışam!
Saqalım  ağarduğının  m ənası  budur!  -  7  dedi.
M ərə  dəli  qavat,  öginürdün,  derdin,  “al  qanatlu  8  Əzrayil 
m ənim   əlüm ə  girsə,  öldürəydim ;  yaxşı  yigidin  camn  9  onun 
əlindən  qurtaraydım ”  -  derdin.  İmdi,  m ərə  dəli,  gəldim   ki,  10 
sənin camn alam;  verərm isən, yoxsa m ənim lə cəng  11  edərm i- 
sən ?”  -  dedi.
Dəli Domrul aydır: “M ərə, al qanatlu 12 Əzrayil, sənm isən?”
-  dedi.
“Əvət, m ən əm !” -  dedi.  “Bu yaxşı  13 yigitlərin canını sənmi 
alursın?”  -  dedi.
D159 
“Əvət,  m ən  1  aluram ” ,  -   dedi.  Dəli  Domrul  aydır:  “M ərə 
qapuçılar, q a p u n ı2 qapan!” - dedi. M ərə Əzrayil, mən səni gen 
yerdə  istərdim ,  3  dar yerdə  eyü  əlüm ə  girdin,  olamı? -  dedi.  -  
M ən səni ö ld ü rə y im ,4 yaxşı yigidin canın qurtarayım !” -  dedi. 
Qara qılıcm  s ıy ırd ı,5  əlin ə  aldı.  Əzrayili  çalm ağa  həmlə  qıldı. 
Əzrayil  bir 6  gögərçin  oldı;  pəncərədən  uçdı  getdi.
A dəm ilər  əvrəni  7  D əli  Domrul  əlin  əlinə  çaldı,  qas-qas 
güldi.  Aydar:  8  “Y igitlərim ,  Əzrayilin  gözini  eylə  qorxutdum 
ki,  gen  qapuyı  9 qodı,  dar bacadan  qaçdı.  Çünki  m ənim   əlüm - 
dən  gögərçin  10  kibi  quş  oldı  uçdı,  m ərə,  m ən  anı  qormıyam 
toğana  11  aldırm ayınca?!”  -   dedi.  Durdı  atına  bindi.  Toğanın 
əlinə  12  aldı,  ardına  düşdi.  B ir-iki  gögərçin  öldürdi,  döndi  13 
D160 
evinə;  gəli yürürkən Əzrayil  atının gözinə göründi.  At  1 ürkdi. 
Dəli  Dom rulı  götürdi,  yerə  urdı.  Q ara  başı  2  bunaldı,  buiılu 
qaldı.  Ağ  köksinin  üzərin ə  Əzrayil  3  basub  qondı.  Baya  m ır- 
lardı.  Şimdi  xırlam ağa b a ş la d ı.4 Aydır:
M ərə  Əzrayil,  aman!
Tanrının  birliginə yoqdur güman!
5  M ən  səni  böylə  bilm əz  idim.
O ğurılayın  can  alduğın  6 duym az  idim.
D ügm əsi  böyük  bizim  dağlarım ız olur,
0 1 7  dağlarum ızda bağlarum ız olur,
01  bağların  qara  salq u m ları,8  üzümi  olur.
01  üzüm i  sıqırlar,  al  şərabı  olur.
9  01  şərabdan  içən  əsrük  olur.
Şərabluydım ,  duymadım,
10 nə  söylədim ,  bilmədim.
B əgligə  usanm adım ,  yigitligə  doymadım.
Canım   11  alma,  Əzrayil,  m ədəd!  -  dedi.
Əzrayil  aydır:  “M ərə  dəli  12  qavat,  mana  nə  yalvararsan, 
Allah  Taalaya yalvar.
M ənim   də  13  əlüm də  nə  var.  M ən  dəxi  bir yum uş  oğlanı- 
D161 
yam ”, -  dedi.  Dəli  1 Dom rul aydır:  “Ya pəs can verən, can alan

---

D162
Allah  Taala2m ıdır?”  “Bəli,  oldur!”  -   dedi.  Döndi  Ə zrayilə: 
“Ya  pəs  3  sən  nə  eyləm əkluqdasan?  Sən  aradan  çıqğıl,  m ən  
Allah  4 Taala bilə  xəbərləşim ” , -  dedi.
D əli Dom rul b u ra d a 5  soylamış, görəlim, xanım, nə so y la- 
m ış-aydır:
Y uca6lardan yucasan,
K im sə bilm əz necəsən.
Görklü Tanrı,
7  N eçə  cahillər səni  gögdə  arar,
yerdə  istər.
Sən xud  8  m öm inlər könlindəsən.
Daim  duran  cabbar Tanrı,
9 Baqi qalan  səttar Tann,
M ənim  caramı  alur olsan,
10  son  alğıl!
Ə zrayilə  alm ağa qomağıl!  -  dedi.
Allah  11  Taalaya  Dəli  Domrulun  burada  sözi  xoş  gəldi.  12 
Əzrayilə nida eylədi kim, çün dəli qavat m ənim  birligim  13 bildi, 
birligümə  şükr qıldı,  ya  Əzrayil,  Dəli  1  Domrul  can  yerinə  can 
bulsun.  Anun  canı  azad  2  olsun!  -   dedi.  Əzrayil  aydır:  “M ərə 
Dəli D o m ru l,3 Allah Taalanın əmri böylə oldı kim,  Dəli  D om - 
r u l 4 can yerinə can bulsun,  onun canı  azad olsun!” - 5 dedi.
D əli  Dom rul  aydır:  “M ən  necə  can  bulayım ?  M əgər 6  bir 
qoca  babam ,  bir  qan  anam  var;  gəl  gedəlim ,  ikisindən  7  biri 
bolay ki,  canın  verə,  alğıl,  m ənim  canumı qoğıl!” -   8 dedi.
Dəli  Domrul  sürdi,  babası  yanm a  gəldi.  9  Babasının  əlin 
öpüb  soylamış,  görəlim,  xanım,  nə  10 soylam ış-aydır:
Ağ  saqallu əziz,  izzətlü,  canım  baba!
11  Bilürm isən,  n ələr oldı?
K üfr söz  söylədim , -
H aq  Taalaya  12  xoş gəlm ədi.
G ög üzərində  al  qanatlu  Ə zrayilə
əm r  13  eylədi,  uçub gəldi.
A ğca mənim  köksüm basub  qondı.
1  Xırıldadıb  datlu canım alur oldı.
D164
B aba,  səndən  can  2 dilərəm ,  verərm isən?
Y oxsa  “oğul,  D əli  Domrul!”  3  deyü
ağlarmısan?
Babası  aydır:
O ğul,  oğul,  ay  4  oğul!
C anım   parası  oğul!
D oğduğında  doquz 5 buğra öldürdigim ,  aslan  oğul! 
D ünlügi  altun  ban  6 evimin  qəbzəsi  oğul!
Q aza b ə n z ə r qızım ın-gəlinim in  7 çiçəgi  oğul!
Q arşu yatan qara dağım  gərəksə,
S ö y lə ,8  gəlsün, -  Əzrayilin yaylası  olsun! 
S ovuq-sovuq  9 binarlarım  gərəksə,
ana  içət olsun!
T av la-tav la  10  şahbaz atlarım  gərəksə,
ana binət olsun!
Q a ta r-1 'qatar dəvələrim  gərəksə,
ana yüklət olsun.
A ğ a 12yılda ağca  qoyunım  gərəksə,
Q ara  m udbaq  altında anun  13  şüləni  olsun! 
A ltun-güm üş,  pul  gərəksə,
ana  1 xerclıq olsun!
D ünya  şirin,  can əziz,
C anım ı  qıya 2  bilm ən, bəllü bilgil!
M ən d en  eziz,  m ənden  sevgülü  anandır,
3  oğul,  anana var!  -  dedi.
Dəli Domrul babasm dan4 yüz bulmayub sürdi, anasına geldi. 
Aydır:
A n a ,5  bilürm isen,  nələr oldı?
G ög yüzindən al  q a n a tlu 6 Əzrayil
uçub  geldi,
A ğca  m enim   köksümi  basub  7 qondı,
X ırladıb  canım   alur oldı.
B abam dan  can  8  dilədim,  amm a vermedi.
S ənden  can  dilerəm ,  ana,
c a n ın 9 mana verərm isen,

---