Əsil və sadələşdirilmiş məttılər "ÖNDƏr n ə Ş r iy y a t "

içünüz,  3  söhbətinüz  dağıtmanuz.  M ən  bu  oğlanı  alayın,  ava 
gedəyin.  4  Yedi  günlik  azuğla  çıqaym.  Ox  atduğum   yerlori, 
qılıc  5  çalub  baş  kəsdügüm   yerləri  göstərəyim .  K afır  sərh əd - 
dinə,  6 Cızığlara, Ağlağana, G ögcə dağa aluban çıqayın.  Sonra
7  oğlana  gərək olur,  a bəglər!” -  dedi.
Q onur  atm  ç ə k d ird i,8  butun bindi.  Üç  yüz  m ürəssə  donlu 
yigit so y la d ı,9 boyına aldı. Qırq ala gözlü yigidin Uruz boyma 
aldı.  10  Qazan  oğlmı  alub  qara  dağlar üzərinə  ava  çıqdı.  11  Av 
avladı,  quş  quşladı.  Sığın-keyik yıqdı.  Gög  12  alan  görklü  çə- 
m əııə  çadır tikdi.  B ir qaç gün bəglər ilə  13  yedi-içdi.
D127 
M əgər  Başı  açuq  Tatyan  qalasmdan,  1  Aqsaqa  qalasmdan 
kafırin casusı vardı.  B u n ları2 görüb, təkürə gəldi. Aydır:  “Hay, 
nə oturarsan, itü n i3 ulatmayan, çətügini molatmayan!  Alpanlar 
başı  Qazan oğlancuq 4  ilə  sərxoş olub yaturlar” , -  dedi.
On altı bin qara d o n lu 5 kafır ata bindi.  Qazanın üzərınə al- 
ğar  yetdi.  6  Baqdılar  gördilər  altı  bölük  toz  endi.  Kimi  aydır: 
“K eyik  7  tozıdır” .  Kimi  aydır:  “Yağı  tozıdır” .  Qazan  aydır: 
“Keyik  olsa,  8  bir ya  iki  bölük  olurdı.  Bu  gələn,  bilm iş  olun, 
yağıdır” ,  -   9  dedi.  Toz  yarıldı,  gün  kibi  şıladı,  dəniz  kibi  10 
yayqandı,  meşə  kibi  qarardı.  On  altı  bin  ip  ü z"ən g ili,  keçə 
börkli,  azğun dinli,  quzğun  dilli  kafir  12  çıqa gəldi.  Qazan Qo- 
nur atın çəkdirdi,  butun  bindi.  13  Oğlı  Uruz cilavısını  çəkdirdi.
D128 
Bədəvi  atın  1 oynatdı,  qarşu gəldi.
Aydır:
Bəri  gəlgil,  ağam  Qazan!
D əniz 2  kibi  qararub gələn  nədir?
Od  kibi  şılayub,  ıldız  kibi  parlayub
3  gələn  nədir?
A ğız-dildən  beş  kəlm ə  x əbər mafia!
Q ara başım  qurban 4  olsun,  babam,  sana!  -  dedi.
Qazan  aydır:
Bəri  gəlgil,  arslanım   5  oğul!
Qara dəniz  kibi  yayqam b  gələn
kafirin  ləşkəridir.
6 Gün  kibi  şılayub  gələn
D129
D130
K afırin  başında  aşıqıdır.
Ildız  7  kibi  parlayıb  gələn
kafirin  cidasıdır.
A zğun  dinlü  8  yağı  kafırdir,  oğul, -  dedi.
Oğlan  aydır:  “Y ağı”  deyü  nəyə  9  derlər?”  Qazan  aydır: 
“Oğul,  anunçun yağı  d erlər ki, biz  anlara  10 yetsəvüz,  öldürə- 
riz.  Anlar bizə  yetsə,  ö ld ü rər” -  dedi.
Uruz  11  aydır:  “Baba,  içində  bəg  yigitlər  öldürsələr,  qan 
sorularmı,  12  d əv ilərlə rm i?”  Qazan aydır:  “Oğul,  bin  kafır öl- 
dürsən,  13  kim sə  səndən  qan  dəviləm əz.  A m m a  azğun  dinlü 
kafırdir,  1  xub  yerdə  tuş  oldı.  Vəli  m ana sən yam an yerdə  d u - 
ş a q 2 oldun, oğul!  -  dedi.  Uruz burada soylamış, g ö rə lim ,5 x a - 
mm ,  nə  soylam ış.
Uruz aydır:
B ərü  gəlgil,  ağam   Qazan!
Q alqubanı  4 yerim dən
B ədəvi  atım   saqlardım  bu gün  içün.
Güni  geldi,  ağ 5  m eydanda səgirdərin
sənin  içün.
A la uran  sür c id a m ı6 saqlardım
bu gün  içün.
Güni  gəldi,  qaba  qarın,  gen  köksdə  7  oynadam
sənin  içün.
Q ara polat uz qılıcım   saqlardım
bu  8  gün  içün.
Güni  gəldi,  sası  dinlü  kafir başın
kəsdirəyim   9 səninçün.
Əgni  bog dəm ür donum   saqlardım  bu gün  içün.
10 Güni  gəldi,  yen-yaqalar dikdürəyim   səninçün. 
B aşım da  11  qunt  işıqlar saqlardım   səninçün.
Güni  gəldi,  qaba çom aq  12  altında yoğradım
sənin  içün.
Qırq  yigidim   saqlardım   13 bu gün  içün.
Güni  gəldi,  kafir başın kəsdürəyim   sənünçün.
1  Aslan  adım   saqlardım   sənin  içün.

---

Yaqa tutub kafirlə 2 uğraşayım  sənin  içün. 
A ğız-dildən bir qaç  kəlm ə  xəbər mana!
3  Qara başım  qurban  olsun,  ağam,  sana!  -  dedi.
Q azan burada soy lam ış,4  görəlim ,  xanım,  nə  soylamış.
Q azan  aydır:
Oğul,  oğul,  ay 5  oğul!
M ənim  ünüm   anla,  sözüm  dinlə!
Ol kafirin
üçin  6  atub  birin yarm az oqçısı  olur. 
“H ı!”  dem ədin başlar 7  kəsən cəlladı  olur.
Adam ətin  yaxnı  qılan  a ş b a z ı8  olur.
Sən varası  kafır degil.
Qalqubanı  yerim dən m ən  9  durayım.
Q onur atın  belinə  m ən  binəyim,
G ələn kafir m ənim dir,  m ən  10  varayım.
Qara polat uz  qılıcım  çalaym,
Azğun dinlü  11  kafirdir,  başların kəsəyin.
D önə-dönə  savaşayın,  12  dönə-dönə  çəkişəyin,
Qılıc çalub  baş  kəsdügüm   görgil,  13  ögrəngil,
Qara başına  düşəndə  gərəklüdür, -  dedi.
D131 
U ruz  1 burada soylamış,  görolim,  xanım,  nə  soylamış. 
Aydır:
A  bəg 2 baba,  eşidürəm.
A m m a Ərafatda  erkək  quzı  qurban  içün,
3  Baba oğul  qazanur ad  içün.
Oğul  da qılıc  quşanur baba 4  ğeyrətiyçün.
M ənim   də  başım  qurban  olsun  səninçün, -  dedi.
5 
Qazan  burada  soylamış,  görəlim ,  xamm,  nə  soylamış. 
Qazan  6  aydır:
Oğul,  oğul,  ay  oğul!
Yağıya  girüb  baş  kəsm ədin,
7  Adam  öldürüb  qan  dökmədin.
A la gözlü  qırq  yigidi  boyına  8  alğd,
Köksi  gözəl  qaba dağlar başına çıqğıl.
M ənim  9  savaşdığım   m ənim   dögüşdügüm ,
M ənim   çəkişdügim ,  m ənim   qılıclaşdığım
10 görgil,  ögrəngil!
Və  həm  bizə pusu olğıl,  oğul!  -  dedi.
Uruz  11  babasının  sözin  sımadı,  qayıdub  gerü  döndi.  12 
Y erdən yuca dağlar başına yoldaşların alub çıqdı.  13 01 zam an- 
D132 
da  oğul  ata  sözin  iki  eləm əzdi.  İki  1  eyləsə,  ol  oğlanı  qəbul 
eləm əzlərdi.  U ruz  gen  2  yaqadan  sügüsin  sancdı  durdı.
Qazan bəg g ö r d i3  ki,  kafır qatı  yaqlandı.  A tından endi,  an  
sudan  abdəst  aldı.  4  Ağ  almn  yerə  qodı,  iki  rikət  nam az  qıldı. 
A dı  görklü  5  M əhəm m ədi  yad  gətürdi.  Qara  dinlü  kafırə  göz 
qarartdı.  6 H ayqırdı,  at  saldı.  Qarşu vardı,  qılıc  urdı.
7  G um bur-gum bur tavıllar çalındı.
Burm ası  altun tuc  8  borular çalındı.
01  gün  cilasun b əg   ərənlər d ö n ə -9dönə  savaşdı.
01 gün  qara polat  uz qıhclar çalındı.
10  01  gün  qarğu  dillü qaim oxlar atıldı.
A la uran  11  sür cidalar süsəldi.
01 gün  nam ərdlər,  m uxannetlər  12  sapa  yer gözətdi.
01 gün  baqa-baqa
Qazan  oğlı  U ruzun  13  eşqi  gəldi.
D133 
Aydır:  “B ərü  gəlün,  qırq  yoldaşım!  Sizə  qurban  1  olsun 
m ənim başım!  G örerm isiz,  ağam Qazan baş k e s d i,2 qan dö k - 
di.  “O ğlan-uşaq  yim ək  yim ekce  gelm ez bana!”  -   d e d i.3  B a- 
bam  bu kafırleri  əsirgəm iş kibi; m əni seven yigitlərim , ne du- 
ra rsız ,4 kafırin bir ucına d epəlim !” -  dedi.  Qaraqucın oynaddı, 
Uruz  5  kafirin  sağına  at  depdi.  Sağlı-sollı  kafıri  xub  6  dağıtdı. 
Sanasan kim,  dar yolda  dolu düşdi.  Ya q a r a 7 qazın  içine şahin 
girdi.  Kafirin  ucını  b a s d ı,8 dağıtdı.  Azğun dinlü kafır bunaldı, 
oxa  girdi.  9  Q ovulan  kim se  oğlanın  bedevi  atın  oxlatdılar.  At 
yıxıldı.  10  K afırlər  U ruzun  üzerinə  çovuxdı.  Uruzun  qırq  11 
yigidi  atdan endi.  Ə lə  qalqan  baqını  qısa dügdiler.  12  Qılıc  sı- 
yırdılar.  Uruzun  üzərinə  çoq  savaşdılar.  13  Q alaba  qorxudar, 
D134 
dərin  olsa,  baturar.  Yayanın  umudı  1 olmaz.  Sağm -solun U ru-

---