Əsil və sadələşdirilmiş məttılər "ÖNDƏr n ə Ş r iy y a t "

D142
D143
Leş  arasmda  oğlancığı  leşin  bulmadı.  A ltunluca  9  qamçısın 
buldı.  Yəqin bildi  kim, oğlı kafırə tutsaqdır,  10  ağladı:
Qara dağım yüksəgi  oğul!
Qanlu suyum daşqunı  "   oğul!
Qocahğım vaqtı aldırduğım
yalnuz oğul!  -  dedi.
12 Bozladı.  Kafırin  izin  izlədi.
Qanlu qara D ərvənddə  13 kafır dəxi qonm ış idi. Oğlana qa- 
ra kəpənək geydirm işlərdi.1 Q apu eşigi ü zə rin d ə arqurı bıraq- 
mışlardı.  Girən b a s a r,2 çıqan  basardı:  “Q arı  düşm ən tatar oğ- 
lı  əlüm izə  3 girm işkən  cəza  ilə  öldürəlim !”  4  Qapu  eşigi  üzə- 
rində  arqun  qomışlardı  ki,  bu  m əhəldə  5  xan  Qazan  yetdi. 
Qonur  atm  oynatdı.  Kafır,  Qazanun  6  gəldügin  gördi,  ürkdi. 
Kim atm binər, kim cövşən g e y ə r.7 Oğlan başını qaldırdı. Ay- 
dır:  “M ərə  kafır, nə haldır?”  8  Kafır aydır:  “B aban gəldi, “tu- 
talım”  deriz”.  Oğlan  aydır:  “A m a n ,9  m ərə  kafir,  aman!  Tan- 
nnın birliginə yoqdur güm an!”  K afirlər oğlana  10 am an verdi- 
lər,  əlin çözdilər,  gözin açdılar.  Babasına  11  oğlan qarşu gəldi; 
soylar,  görəlim, xanım, nə  soylamış.  12 U ruz  aydır:
Bərü gəlgil,  a bəg baba!
Nerədə bildin bənim  tutsaq  13  olduğum ?
Ağ əllərim   ardumda bağlanduğm ?
Qıl  sicim ağ  1 boynum a taqıldığın?
Qara gözlü yigitlərim  qınlduğm ?
Sən g əlm əd in ,2 baba,  kafırlər dam şdılar:
“Qonur atlu Qazanı tutun,
Qarusından 3  ağ  əllərini  bağlan,
Gafillücə görklü başın  kəsin,
A lc a 4 qanın yer yüzinə  dökün,
Oğlıyla ikisini  bir yerdən öldürün.
5  Ocağmı  söyündürün” -  deyü söyləşdilər.
Xanım baba, q o rx u ram 6  səgirdərkən 
Qonur atın sürücdirəsən.
Savaşdügin vaqtın 7 kəndüni  tutdurasan.
Ğafıllücə gözəl  başın kəsdürəsən.
D144
D145
8  A ğ  bürçəklü  anam  “oğul”  derkən,
“B aşım   baxtı  Q azan”  deyü  9 ağladasan.
Q ayıduban, baba,  gerü döngil!
A ltun ban  evinə  10  sürüb  varğıl!
Q a n c ıq  olm ış  anam a um ud olğıl!
11 Q ara  gözlü  qız  qardaşumı  ağlatmağıl!
Q arıcıq  olm ış  anamı  12  sızlatmağıl!
O ğul  içün  ata  ölm ək eyb  olur,
Y aradan  13  haqqı  içün,  baba 
Q ayıda  döngil,  evə varğıl!
Q arıcıq anam   1  qarşu  gəlsə,
m əni  sana sorsa,
Baba,  doğrı  x ə b ə r vergil!
G ördüm   2  sənin  oğlun  tutsaq,  degil!
Q arusm dan  ağ  ə l l ə r i 3 bağlu,  degil!
Q ara qıldan  sicim   boynm a taqılu, degil!
Q ara  donuz 4  dam ında yatur,  degil!
Qıl  k əp ə n ək   boyuncuğın  sürər,  degil!
5  A ğır buqağu  topucağın dögər,  degil!
Y anm ış  arpa  ətm əgi,  acı  6 soğan öyni,  degil!
M ənim   anam  m ənim   içün qayırmasun!
7  B ir ay  baqsun, -
B ir ayda varm azsam ,  iki  ay baqsun!
İki  8  ayda varm azsam , üç  ay baqsun!
Üç  ayda v a rm a z sa m ,9 öldügim i  ol  vaqt  bilsün! 
A yğır atım   boğazlayub  aşum  10  versün!
Y ad  qızı  halahm a  dəstur versün!
B ana  11  tutan  g ərd əg ə  ayrıq  girsün!
A nam   m ənim   içün  gög geyüb,  12  qara  sannsun! 
Q alın  O ğuz elində  yasım  tutsun!
M ənim   13  başım   sənin  yoluna qurban  olsun!
Gerü  dön,  baba!  -  dedi.
Oğlan  1  bir dəxi  soylam ış,  görəlim ,  xanım,  nə  soylamış:
2  Q arşu  yatan  qara dağlar istər olsa,
el  yaylar,
Q a n lu -3  qanlu  sular əsən  olsa,  qanın düşər.

---

D146
Qaraquc  atlar əsən 4 olsa,  qulun doğar.
Qaytabanda qızıl dəvə  əsən  olsa,  torum  5  verür. 
Ağayılda ağca qoyun əsən olsa,  quzı  verür.
6 B əg  ərənlər əsən olsa,  oğlı  doğar.
S ən əsən  o l , 7  anam əsən  olsun 
M əndən yegrək  Qadir sizə  oğul verə.
8  Ağ südini  anam  mana halal eyləsün.
Savaşmağıl,  qayıda 9 döngil, baba,  gerü,  -dedi.
Xan  Qazan  burada  soylamış,  görəlim,  10  xanım,  nə  soyla- 
mış.  Aydır:
Oğul,  oğul,  ay oğul!
Q arşu  11  yatan qara dağım yüksəgi  oğul!
G üclü belim qüvvəti,  12  canım  oğul!
Qarannulu  gözlərim  aydını  oğul!
A lar danla  13  yerim dən durduğım səninçün.
Q onur atım  yorultmışam  sənin  içün.
1  A ğ donum a kir əgləndi  səniiiçün.
M ənim  başım  qurban olsun,
2  canım oğul,  səninçün.
Sən  gedəli  ağlam ağım  gögdə  ikən
3  yerə endi.
G um bır-gum bır tavullar dögülmədi.
A ğır-ulu  4  divam m  sürülmədi.
Səni  bilən bəg oğulları
ağ  çıq a rd ı,5  qara  geydi.
Qaza bənzər qızım -gəlinüm
ağ çıqardı,  qara  geydi.
6  Qarıcuq  anan  qan-yaş  dökdi.
Ağ  saqallu baban  7  bunlu  oldı.
Qayıduban  buradan,  oğul,  evə  varsam;
8  Ağca yüzlü anan  qarşu  gəlüb  oğul  desə,
Ağ  ə ll ə r i9  ardına  bağlu,  deyəyinm i?
A ğ  boynmda qıl  orğan  taqılu,  10 deyəyinm i?
K afır yam nca yayaq yürür,  deyəyinm i?
M ənim   namusım  11  qanda vara,  oğul? -  dedi.
D147
D148
Qıl  k ə p ə n ə k   boyuncuğın  sürər,  12  deyəyinm i?
A ğır buqağu  topucağın  dögər,  deyəyinm i?
A rpa  ətm əgi,  13  acı  soğan  öynəcigi,  deyəyinmi?
Qazan  g en ə  aydır:
Q arşu  1  yatan  qara dağlar qarısa,
otı  bitm əz,  el  yaylamaz. 
A q m d ılı2  görklü  sular qarısa,
qara daşmaz.
Q aytabanlar q a r ıs a ,3  kürüm   verməz.
Q araquclar qarısa,  qulun  verm əz.
Ə r y ig itlə r 4  qarısa,  oğlı  doğm az.
B aban  q an ,  anan  qarı,
S ən d ən   5  y eg rək  Q adir bizə  oğul verm əz.
V ersə  dəxi  sənin  yeriii  tuta 6  bilməz.
A sm anlu gögdə  qara bulut oluban
kafirin  üzərinə  7  gurlayayım. 
A ğ yıldırım   olup  şaqıyayım.
K afıri  qam ış k i b i 8  od oluban  yandıraymı.
D oquzım   bir y erin ə  saydurayım.
U ru şm a d a n ,9 dögüşm ədən  aləm i doldurayım. 
Y aradan A llahdan  m ədəd!  -  dedi.
10 
Q onur atm dan y erə endi,  aqub gedən arı sudan a b d ə s t11 
aldı.  Ağ  alnını  yerə  qodı;  namaz  qıldı,  ağladı.  Q adir Tanrıdan
12 hacət dilədi.  Y üzin y erə sürdi. M əhəm m ədə salavat gətürdi.
13  D əvə  kibi  kükrədi,  arslan kibi  anradı.  N ərə  urub  1 hayqırdı. 
B aba yalnuz kafirə at dəpdi, qılıc u rd ı.2 D önə-dönə bir zaman 
yaxşı  savaş eylədi, k afir alam  3 dedi, alamadı.  B ir saatda kafırə 
üç  kərrə  at  dəpdi.  4  N agah  gözi  qapağına  qılıc  toqundı.  Qara 
qanı  şorladı,  5  gözinə  endi.  Özin  sarb  yerlərə  saldı.  Görəlim , 
im d i6 Y aradan neylər.
M əgər  xanım ,  B oyı  uzun  Burla  xatun  oğlancuğını  7  afidı, 
qərarı qalm adı.  Qırq incə bellü qız o ğ la n la 8 Q ara ayğırın d art- 
dırdı,  butun  bindi.  Q ara  qılıcın  quşandı.  9  “Başım   tacı  Qazan 
gəlm edi”  deyü  izin  izlədi,  getdi.  G ə lü -'°g əlü ,  Q azana  yaqın 
gəldi.  Q azan  halalm ı  tam m adı.  Xan  11  qızm ın  Qazan  üzərinə 
gəldi.  Aydır:

---