Əsil və sadələşdirilmiş məttılər "ÖNDƏr n ə Ş r iy y a t "

D194
D195
at  üzərində  geyinmiş,  5  sügüsi  əlində.  Y er  öpdi.  Aydır: 
“Am ənna və  səddəqna!  M əqsudım ız  6  H aq  Taala  dərgahında 
hasil  oldı”  deyüb,  an   s u d a n 7  abdəst aldı.  A ğ  alnını yerə  qodı. 
İki  rikət  namaz  qıldı,  8  atına  bindi.  Adı  görklü  M əhəm m ədə 
salavat gətürdi.  Q a ra 9 donlı  kafirə at saldı.  Qarşu vardı.
Selcan  10  xatun  at  oynatdı.  Q anturahnın  önınə  keçdi.  11 
Qanturalı aydır:  “Görklüm, qanda ged ərsən ?” -  dedi. Aydır:  12 
“Bəg yigit,  baş  əsən  olsa,  börk  bulm m azm ı  olur?  13  Bu  gələn 
kafir çoq kafirdir.  Savaşalım, dögüşəlim :  ölənim iz  '  ölsün, diri 
qalanımız odaya gəlsün!” -  dedi.  B u ra d a 2 Selcan xatun at sal- 
dı,  qırımın  basdı.  Qaçanın  3  qovmadı.  “A m an ”  deyəni  öldür- 
mədi.  Eylə  sandı ki,  4  yağı  basıldı.  Q ılıcım n  balçağı  qan  oda- 
ya g ə ld i.5 Qanturalıyı  buhmadı.
01 m əhəldə Qanturalımn 6 babası-anası çıqa gəldi.  Gördi- 
lər kim,  bu gəlin  7 kişinin  qılıcm ın  balçağı  qanlu,  oğlı  görün- 
m ə z .8 X əbər sordılar,  görəlim ,  necə  sordılar.  Anası  aydır:
A n a m 9 kişi,  qızım kişi,
Ala danla yerindən durı  gəldin,
oğulı  10 tutdurdunm ı?
Ğafillə görklü başm  kəsdirdiiim i?
“Qadm  11  ana,  bəg b aba”  deyü
bozlatdınm ı?
Sən gəlürsən,  bir bəbəgüm   12  görünm əz.
B ağrım  yanar,  -
A ğız-dildən bir qaç  k əlm ə  x əb ə r mana!
13  Qara başım  qurban  olsun,  gəlin,  sana!
Qız bildi k im ,1 qayın anası, qayın atasıdır.  Qamçıyla işarət 
q ılub:2 “Odaya düşün.  N ə yerdə e n ir-q a n şu r toz v a rsa 3 və nə 
yerdə qarğa-quzğun oynarsa,  anda  istəy əlü m !” -  d e d i.4 Atına 
mahmuz urdı.  Bir yüksək yerə  çıqdı,  gözlədi;  5  gördi  kim,  bir 
dərənin  içində  toz  gah  dərilür,  gah  dağılur.  Üzərinə  gəldi, 
gördi kim, Q anturalının7 atını oxlam ışlar. G özinin qapağın ox- 
şamışlar,  yüzini  8  qan  bürimiş.  D urm az  qam n  silər.  Kafirlər 
üyişər,  q ılıc ın 9 yalın  eylər,  kafiri  öninə  qatub  qovar.
Selcan  xatun  10  bunı  böylə  gördi,  içinə  od  düşdi.  Bir bölük 
qaza  11 şahin girmiş kibi kafirə  at saldı.  Bir ucından  12 qırub ka-
D196
D197
firi, ol bir ucına çıqdı.  Qanturalı  13 baqdı gördi kim,  bir kim sənə 
yağıyı öiiinə  qatmış,  qovar.  1  Selcan  idügin bilmədi,  qaqıdı.  Bu 
arada so y lam ış,2  görəlim ,  xanım,  nə  soylamış,  aydır:
Qalqubanı  yerindən duran  3  yigit,  nə yigitsən?
Y elisi  qara Q azılıq  atına binən yigit,  4 nə  yigitsən? 
Q afillücə başlar kəsən,
D əstursızca  m ənim  5  yağım a  girən yigit,  nə  yigitsən? 
D əstursızca yağıya girm ək
6 bizim   eldə  eyib  olur.
M ərə,  yüri!
T oğan  quş  oluban  7 uçayınmı?
Saqalınla  boğazından  tutayınm ı?
Ğ afillücə  8  səniii  başıfi  m ən  kəsəyinm i?
A lca  qanıii  yer yüzinə  tökəyinm i?
9  Q ara  başın  tərkiyə  asayınmı?
M ərə,  qəzası  yetm iş  yigit,  nə  yigit’°sən,
qayıda döngil!  -  dedi.
Selcan  xatun  burada  soylamış,  11  görəlim ,  xamm,  nə  soy- 
lamış,  aydır:
Hey,  yigidim ,  b əg  yigidim!
12 Q aytabanlar torum ından  dönərm i  olur?
Qaraqucda Q azılıq  13  atlar
quluncığın  depərm i olur?
Ağ  ayılda  ağca qoyun
quzıcığın  1  süsərm i  olur?
Alp  yigitlər,  yeg yigitlər
görklüsine  2  qıyarm ı  olur?
Y igidim ,  bəg yigidim!
Bu  yağının  bir ucın  3  mana,
bir ucın  sana!  -  dedi.
Qanturalı  bildi  kim,  bu  yağı  4  basub  dağıdan  Selcan 
xatundur.  B ir  tərefin ə  dəxi  5  kəndü  girdi,  qılıc  dartub  yüridi. 
Kafir başın  6 kesdi.  Yağı  basıldı,  düşm ən  sındı.

---

D198
D199
Selcan  xatun  7  Qanturalıyı  at  ardma  aldı,  çıqdı.  G edərək 
Qan8turahnın fıkrinə bu gəldi  kim:
Qalqubanı,  Selcan x a tu n ,9 durduğında,
Yelisi qara Qazılıq atun  bindügində,
Babamın  10 ağ-ban eşiginə düşdügində,
Oğuzun  ala gözli  q ız ı-u gəlini bildıqda,
H ər kişi  sözin söylədikdə,
Sən orada  12  durasan,  ögyəsən,
“Qanturalı zəbun oldı,
At  13  ardına aldım çıqdım ”  deyəsən.
Gözüm döndi,  könlüm  getdi.
1  Öldürürəm səni!  -  dedi.
Selcan xatun hal  nə  2  idügin bilüb,  soylam ış,  görəlim ,  xa- 
nım,  nə  soylamış,  aydır:
B əg y ig it,3  ögünərsə,  ə r  ögünsün-aslandır! 
Ögünməklik övrətlərə  4 böhtandır.
Ögünm əklə  övrət ər olmaz.
Ala yorğan  içində  5  səninlə  dolaşm adım .
Datlu damaq tutubanı  soruşmadım.
6 A1  duvağım  altından  söyləşm ədim .
Tez sevdin,  tez  usandıii,  q a v a t7 oğlı,  qavat!
Q adir Allah bilür,  m ən  sana
m unisəm , yaram ,  q ıy m a 8  mana!  -  dedi.
Qanturalı  aydır:  “Yoq,  əlb ətd ə  öldürsəm   gərək9dir” ,  -  
dedi.  Qız qaqıdı aydır:  “M ərə,  qavat oğlı,  qavat!  10 M ən aşağa 
qulpa  yapışuram,  sən  yuqarı  qulpa  yapışursan.  11  M ərə,  qavat 
oğlı,  oxınlamı,  qılıcınlamı?  Gəl  bərü,  söyləşəlim !”  -   12  dedi. 
Atın  dəpdi.  Bir yüksək yerə  çıqdı.  Sadaqından  13  doqsan oxm 
yerə dökdi. İki oxın dəm rənin  1 çıqardı: birin gizlədi, birin əli- 
nə  aldı.  D əm rənlü  oxla  2  atm ağa  qıyam adı.  Aydır:  “Yigit,  at 
oxunı!”  Qanturalı  3  aydır:  “Q ızların  yolı  əvvəldir,  ə w ə l   sən 
at!”  -  dedi.  Qız 4  bir oxla Q anturalıyı  atdı  şöylə  kim,  başında 
olan  5  bit ayağına endi.  İlərü  gəlib  Selcan xatunını  qucaqlayıb
6  barışm ışlar-soruşm ışlar.  Qanturalı  soylamış,  görəlim ,  7  xa- 
nım,  nə  soylam ış,  aydır:
Y alab-yalab  yalabıyan  incə  donlum!
8  Y er basm ayıb  yüriyən 
Q ar üzərin ə  qan  dammış
kibi  q ız ıl9 yanaqlım!
Q oşa badam   d ar ağızlum!
Q ələ m ç ilə r çaldığı  10 qara  qaşlım!
Q urm ası  qırq  tutam  qara saçlım!
A slan  11  uruğı,  sultan qızı,
öldürm əgə  m ən  səni  qıyarmıdım?!
12 Öz  canım a  qıyam ,  m ən  sana  qıymayam;
M ən  səni  sınardım ,  -  dedi.
13 
Selcan xatun dəxi bu arada soylam ış, görəlim , xanım, nə 
D200 
1  soylamış,  aydır:
Qalqubanı  yerim dən  durar  idim,
Yelisi  2  qara Q azılıq atum a binərdim.
Babam ın  ağ -b an   evindən  3  çıqardım.
Arqu beli,  Ala  dağı  avlar idim.
A la-gen  sığ ın -4keyik  qovar  idim.
Darıyanda bir oxla  nəm lərdim  
D əm rənsüz  5  oxla,  yigit,  səni  sınar idim!
Ö ldürm əgə,  yigidim ,
m ən  6 səni  qıyarmıdım?!  -   dedi.
Irağından-yaqınından  gəlişdilər.  7  Gizlü  yaqa  tutuban  y ı- 
ləşdilər.  Datlu dam ağ  verübən  so ru şd ılar,8  ağ-boz  atlar binü- 
bən  yortuşdılar,  bəg babası  yanına  9  irişdilər.
Babası  oğlancuğın  gördi,  Allaha  şükrlər  10 eylədi.  Oğlıyla, 
gəlinlə Qanlı qoca Oğuza girdi.  11  Gög ala görklü çəm ənə çadır 
dikdi.  Atdan  ayğır*-12 d əv əd ən   buğra,  qoyundan  qoç  qırdırdı. 
Dügün  etdi.  Qalın  13  O ğuz  bəglərin  ağırladı.  Altunluca  günlü- 
D201 
gin  diküb,  1  Qanturalı  g ərdəginə  girüb,  m uradına-m əqsudına
*  E nsiklopediyada  “atd a n -a y ğ trd a n ”  getm işd ir.  -   Red.

---