Əsil və sadələşdirilmiş məttılər "ÖNDƏr n ə Ş r iy y a t "

D209
D210
K əsə-k əsə  yem əgə yəxni  yaxşı.
K əsər gündə  6  sərçeşm ə  yügrək yaxşı.
Daim gəldügində dursa,  dövlət yaxşı.
7  Bildügin  unutmasa,  aqıl yaxşı.
Qırımından d ö n m əsə-q açm asa,8  ərlik yaxşı,  -  dedi.
B u  düşi  Y egnək yoldaşlanna hekayət 9  eylədi.
M əgər dayısı  Ə m ən  ol  arada yaqın  idi.  C üm lə  10 b əglərlə 
yoldaş olub getdilər.  Ta ki, Düzmürd qalasına yetdilər.  11  Ç ev- 
rə  alub  getdilər,  qondılar.  Çünki  kafırlər  bunları  gördilər.  12 
Arşun  oğlı  Dirək təkürə  xəbər verdilər.  01  m əlun  13  dəxi  qa- 
ladan  taşı  gəlüb, bunlara  müqabil  oldı,  ər dilədi.  1  Qıyan  S el- 
cik  oğlı  Dəli  Dondar  yerindən  durı  gəldi.  A ltm ış  2  tutam   sür 
cidasın qoltuq qısub,  ol kafıri  qarşusmdan 3  süsəm   dedi,  süsə- 
mədi.  K afır təkür qarmalayıb  zərb  e td i.4  Sügüsin  çəkdi,  əlin - 
dən aldı. Ol altmış batm an gürz ilə 5 Dondarı dəp ərə tutub çal- 
dı.  Gen  dünya başına  dar oldı.  6  Qazılıq  atın  döndərdi,  qayıda 
döndi.  Andan Dönə bilm əz D ülək Uran 7 altı  pərlü  çomağıyla 
at dəpüb, gəlüb yuqandan aşağa k a fıri8 qatı urdı,  alımadı.  T ə- 
kür qarmalayıb  əlindən  çom ağm   a ld ı;9 anı  dəxi  gürz  ilə  urdı.
01 dəxi Qazılıq atın döndərdi,  10 qayıda döndi.  Xamm,  yigirmi 
dört sancaq bəgi  təkür əlində  11  zəbun oldı.
Pəs Qazılıq qoca oğlı Y egnək-tazə  12 yigitcik Yaradan A l- 
laha sığındı.  Bizəval  m əbudı  ögdi.  13  Aydır:
Yucalardan  yucasan,
Kim sə bilm əz  necəsən,  əziz  Tanrı!
1 Anadan toğmadın  sən,  atadan  olmadın.
K im sə rizqin  yem ədün.
2  K im səyə  güc  etmədin.
Qamu yerdə  əhədsən,  A llahu  səm ədsən!
A dəm ə  sən  3  tac  urdun,
Şeytana  lənət qıldın.
Bir suçdan  ötüri  4  dərgahdan sürdün.
N əm rud gögə  ox  atdı,
Qam ı  yarıq  5  bahğı  qarşu  tutdun.
D211
D212
U luluğuna  həddin,
sənin  boyun-qəddin  6  yoq!
Y a  cism lə  cə d d in  yoq!
U rduğın  ulatm ayan  ulu  Tanrı!
7  B asduğın  bəlürtm əyən  bəllü  Tanrı!
G ötürdügin  gö g ə  8  yetürən  görklü Tanrı!
Q aqıduğm   q ə h r edən qəhhar Tanrı!
9  B irligünə  sığındım ,  çəlabım ,
Q ad ir Tanrı!
M ə d ə d   səndən!
10 Q ara donlu  kafirə  at dəpərəm ,
işümi  sən  ofiar!  -  dedi.
11  H əm an  dəm   at  saldı.  Yel  kibi  yetdi,  yeləm   kibi  yapışdı.
12  Kafırin çigninə bir qılıc urdı.  G eyim ini-keçim ini doğradı.  13 
Altı parm aq  dərinligi  zəxm   irişdirdi.  Qara qanı  şorladı.  1 Qara 
sığırı  soqm anı  dolu  qan  oldı.  Qara  başı  bunaldı,  2  bufilu  oldı. 
H aman  döndi,  qalaya  qaçdı.  Y egnək  ardından  3  yetdı.  Hasar 
qapusına  girm işkən  qara  polat  uz  qılıca  4  ofisəsinə  eylə  çaldı 
kim,  başı  tob  kibi  y erə  düşdi.  5  Andan  Y egnək  atın  döndordi, 
ləşkərə  gəldi...
T utsaq  olan  6  Q azılıq  qocayı  salı  verm işlər.  Çıqub  goldi. 
“H a y ,7 b əg  y igitlər, kafıri kim öldürdi?” deyü soylamış, görə- 
lim,  xanım ,  8  n ə  soylam ış,  aydır:
Q aytabam n  m ayasını  yüklü  qodum,
N ə rm id ir,9 m ayam ıdır,  anı  bilsəm .
Q ara  ayılum   qoyunını  yüklü  qodum,
Q oçm ıdır,  10 qoyunm ıdır,  anı  bilsəm.
A la gözlü  görklü halalım  yüklü  qodum.
11  E rkəkm idir,  qızmıdır,  anı  bilsəm .
M ərə,  b əg   yigitlər,  xəbor  12  mana,
Y aradanın  eşqinə!  -  dedi.
Yegnək burada soylamış,  13 görəlim, xanım, nə soylamış, aydır:
Q aytabanın  m ayasm ı  yüklü  1 qoduii,  -
nər oldı!

---

D213
Qara ayıllu qoyunını  yüklü qodun,  -
qoç  oldı!
2  Ala gözlü görklü halalm  yüklü qodun, -
aslan  oldı!  -  dedi.
3 
Y egnək  babasıyla  görüşdi.  Əldən  qalan  bəg lər  görüşdi. 
Pəs  b i r 4 uğurdan bəglər hasara yüriş  etdilər,  yağm aladılar.
Babasıyla Y egnək 5 gizlü yaqa tutuban yiləşdilər.  İki  həs- 
rət b ir-birinə buluşdılar;  issüz 6 yerin qurdı kibi ulaşdılar.  Taii- 
rıya  şükrlər qıldılar.  Qalanın  7  kəlisasm  yıqub,  yerinə  m əscid 
yapdılar.  Əziz  Tanrı  adına qudbə  8 oqıtdılar.  Quşun  ala qatını, 
qumaşın arusmı, qızın g ö g çəg in i,9 doquzlama çırğab çuqa B a- 
yındır xana pəncik çıqardılar.  10 Baqisin ğazilərə  bəxş  etdilər. 
Döndilər,  evlərinə  gəldilər.
11 
D ədəm   Qorqut gəlübən  boy boyladı,  soy  soyladı.  12  Bu 
oğuznam ə Yegnəgin olsun!  -  dedi.  Yum verəyin,  xanım:
13 Yerlü qara dağlarun  yıqılmasun!
K ölgəlicə  qaba ağacıii  1 kəsilm əsün!
Ağ saqallu baban yeri  uçm aq olsun!
A ğ 2 birçəklü  anan  yeri  behişt olsun!
A xır-sonı  an   3  imandan  ayırmasun!
Ağ alnunda beş kəlm ə  dua qıldıq,
qəbul 4 olsun!
Günahınızı  adı  görklü
M əhəm m əd  Mustafa y ü z i 5  suyına  bağışlasun!
Xanım,  hey!!!
B A SA T   D Ə P Ə 6GÖZİ  Ö LDÜRDÜ G İ  BOYI 
B Ə Y A N   EDƏR,  XANIM ,  HEY!
7 
M əgər, xam m , bir gün Oğuz otururkən üstinə yağı g ə ld i.8 
Dün içində ürkdi, köçdi. Qaçub gedərkən Aruz 9 qocanın oğlan- 
cığı  düşmiş,  bir  aslan  bulup  götürmiş,  10  bəsləmiş.  Oğuz  genə 
əyyamla gəlüb,  yurdına qondı.  Oğuz  11  xanın  ilqıçısı  gəlüb x ə - 
bər  gətürdi.  Aydır:  “Xanım,  sazdan  12  bir  aslan  çıqar,  at  urar, 
apul-apul yüriyişi adam  kibi.  13  At basuban, qan süm ürər” .
D 2 14 
Aruz aydır:  “X anım , ürkdigim iz  '  vaqtın düşən m ənim  oğ-
lancığımdır,  b ə lk ə ? ”  -   dedi.  B əglər  bindilər.  2  Aslan  yatağı 
üzərinə  gəldilər.  A slam   qaldırıb  oğlam  3  tutdılar.  Aruz  oğlanı 
alub  evinə  gətürdi.  Şadılıq  4  etdilər.  Y em ə-içm ə  oldı.  A m m a 
oğlanı  nə  q ə d ə r  götürdilərsə,  durmadı,  5  gerü  aslan  yatağına 
vardı.  Gerü  tutub  gətürdilər.
D ədəm   Q orqud  6  gəldi.  Aydır:  “Oğlanım,  sən  insansan. 
Heyvanla  ınüsahib  7  olm ağıl!  Gəl,  yaxşı  at  bin.  Yaxşı  yigitlər 
ilə eş yort!  -   8 dedi.  -   Ulu  qardaşın  adı  Qıyan  Selcikdir.  Sənin
9  adın  B asat  olsun!  A dını  mən  verdim ,  yaşuiiı  Allah  10  ver- 
sün!” - d e d i.  O ğ u z b ir gün yaylaya köçdi. Aruzun  "   bir çobanı 
vardı.  A dına  Q onur  qoca  San  çoban  12  deyərlərdi*.  Oğuzun 
önincə  bundan  əvvəl  kim sə  köçm əzdi.
D215 
13  Uzun  binar  dim oklə  məşhur  bir  binar  vardı.  Ol  binara  1
pərilər qonmışdı.  Nagahandan  qoyun ürkdi.  Çoban  ərkəcə  2 qa- 
qıdı, ilərii vardı. Gördi  kim, pəri qızları q an at3 qanada bağlamış- 
lar,  uçarlar.  Çoban  kəpənəgini  üzərlərinə 4 atdı.  Pəri  qızının  bi- 
rini tutdı. Tam a edüb, d o rh a l5 cima eylədi. Qoyun ürkm əgə baş- 
ladı.  Çoban  qoyunun  6  öninə  səgirtdi.  Pəri  qızı  qanat urub  uçdı.
7  Aydır:  “Çoban,  yil  tam am   olıcaq  m ondə əmanətin  var,  gəl,  al!
-   8 dedi. -  A m m a Oğuzun  başına zaval  gətürdün”, -  dedi.
9 
Çobanın  içinə  qorxu  düşdi.  Am ma  qızın  dərdindən  10 
bənizi  sarardı.
Zam anla  O ğuz  genə  yaylaya  köçdi.  11  Çoban  genə  bu  bi- 
nara gəldi.  G enə qoyun  ürkdi.  Çoban  ilərü  12 vardı.  Gördi  kim,
*  E nsiklopediyada  “d erlo rd i”  getm işd ir.  -   Red.
—Sie8125gg*»-

---