Əsil və sadələşdirilmiş məttılər "ÖNDƏr n ə Ş r iy y a t "

A ğca tozlu qatı  yaydan  dərsinm əyən.
4  Ağ yeləklü ötkün oxdan  qayıqmayan 
C anvərlər s ə r v ə r i5  qağan  aslan qıran 
A la köpək itinə  kəndözin  taladarmı?
6  Alp yigitlər savaş  güni
qırımından  qayurırmı? -  dedilər.
7  Sarı donlı  Selcan xatun köşkdən baqar,
K im ə  8 baqsa,  eşqiylə  oda yaqar!
Sarı donlu qız eşqinə 9 bir “hu!” dedi Qanturalı: “M ərə k a - 
fır,  aslam nı  qoy-ver  10  gəlsün!”  -  dedi.  Qara polad  uz  qılıcım  
yoq  kim ,  qarvaşduğı  11  dəm   iki  biçəydim.  Safia  sığındım   co- 
m ərdlər comərdi,  ğəni  12  Tanrı,  m ədəd!”  -  dedi.  Aslanı  qoyu 
verdilər.  Sürdi  13 gəldi.  Qanturalı b irk əp ə n əg i  qapağına dola- 
D185 
dı,  aslam n  1  pəncəsinə  sunı  verdi.  Adı  görklü  M əhəm m ədə 
sa la v a t2 gətürdi. Aslam n alnın gözədüb bir yum ruq eylə 3 urdı 
kim,  yum ruq  çənəsinə  toqundı,  ovatdı.  Sügsünindən  4  tutdı, 
belini üzdi.  Andan götürüb yerə u rd ı.5 Xurd oldı.  T əkür öninə 
gəldi.  Ayıtdı:  “Yarın  q ız ın ı6 m ana vergil!” -  dedi.
T əkür aydır: “Qızı gətürün verün, b u 7 yigidi gözüm  gördi, 
könlüm   sevdi.  G ərək  dursun,  8  gərək  getsün!”  -   dedi.  Yenə 
qardaşı oğlı aydır: “C anvərlər 9 sərhəngi dəvədir. Anunla dəxi 
oyumn  oynasun, -  dedi.  10 Andan  sonra qızı  verəvüz!” -  dedi.
Çün  in a y ə t11  Tanrıdan oldı, bəgün, paşamn him m əti Q an- 
turalıya12 oldı. Təkür “Dəvənin ağzın yedi yerdən bağlan!” -  13 
D186 
dedi.  H əsud  kafırlər  bağlamadılar,  yülərin  sıyırıb  salı  1  ver- 
dilər.  Qanturalı qızlar, dəvənin qoltuğmdan g ir ə r ,2 fırlar-çıqar. 
Sərxoş yigit həm iki canvərlə savaşm ışdı.3 Tayındı, düşdi. Altı 
cəllad  ənsəsinə  g ə ld ilə r.4  Yalın  qılıc  tutdılar.  Burada  yoldaş- 
ları  so y lam ış,5 görəlim,  xanım,  nə  soylamış:
Qalqubanı,  Q anturalı,6 yerindən  durı  gəldin,
Yelisi  qara Qazılıq atm  butun  7 bindin.
Ala gözlü yigitlərin yanm a aldın.
Arxu  b e l i8  Ala dağı  dünin  aşdın,
Aqındılı  suyın  dünin keçdin,
9  Qanlu  kafir elinə  dünin  girdin.
Q ara buğa gəldügində  10 xurd-xaş eylədin.
. . ^ ı ı o a ^ . -
D187
D188
Q ağan  aslan  gəldügində  belini  11  bükdün.
Q ara buğra  gəldügində n ə  keçdin?
Q ara-qara  dağlardan  12  x əb ə r aşa.
Q anlu-qanlu  sulardan hənir keçə.
Qalm   O ğuz  13  elinə xəbər vara,
Qanlı  qoca oğlı  Qanturah  1 netm iş  deyələr:
Q ara buğa  gəldügində qılçatm am ış,
Q ağan  2  aslan  gəldügində  belin  bükmiş,
Q ara buğra gəldigində 3  n ə  kiçikmiş?!  -
deyələr.
U lu-kiçi  qalm aya,  -  söz aydına,
Q arı-qoca 4 qalm aya, -  qu  aydına.
A ğ  saqallu  baban  bunlu ola,
Q arıcıq  olmuş  5  anan  qan-yaş  dökə.
X anım ,  qalqubanı  yerifidən  durm az 6  olsan,
Altı  cəllad  ən sə n d ə yalın qılıc  tutar.
7 Ğ afillicə  görklü  başın  kəsər.
A şağadan  yuqarı  8  baqmazmısan?
Q arşuna  ala  qaz  gəldi,  şahinin  atm azm ı9san?
Sarı  donlu  Selcan  xatun
işarət edər  10 görm əzm isən? 
Səni  d ev ə  bum ından  zəbun  olur  1'  dedilər,
bilm əzm isən?
Sarı  donlu  Selcan  xatun  12  köşkdən  baqar,
K im sə  baqar,  eşqlə  oda yaqar!
San  13 donlu qız eşqinə bir “hu!” dedi.  Qanturalı um  1 durdı. 
Aydır: “M ərə, m ən bu dəvənin bumına yapışcaq,2 ol qız söziylə 
yapışdı, -  derlər. Yann O ğuz e lin ə 3 xəbər vara, dəvə əlində qal- 
mışdı,  qız  qurtardı,  -   deyələr.  4  M ərə,  qolca  qopuzum  çalun, 
ögün  məni!  Yaradan  Qadir  Tannya  5  sığundum.  Bir  buğradan 
dönəyinmi?  İnşaallah, bunun d ə x i6 başın kəsəyim !” -  dedi.
Y igitləri  Qanturalıyı  ögüp  7  soylamış,  görəlim ,  xamm,  nə 
soylamış:
Qab  qayalar başında  8 yuva  tutan,
Qadir,  ulu  Tanrıya yaqın uçan,

---

D189
D190
M an cılığ ı9  ağır daşdan  ğızıldayub
qatı  enən,
Arı gölün  10 ördügin  şaqıyub  alan,
Qaba öykə  dib yürürkən  11  dartub  üzən,
Qarıncığı  ac  olsa,  qalqub  uçan,
12  Cümlə  quşlar sultanı  çal  qaraquş 
Qanadıyla saqsağana  13  kəndözin şaqıdarmı?
Alb yigitlər qırış güni qınm ından  1 qayırırmı? -  dedilər. 
San donlu  Selcan xatun köşkdən  2  baqar 
Kimə baqsa,  eşqiylə oda yaqar!
Sarı d o n lı3  qız  eşqinə  bir “hu!” -  dedi.
Qanturalı  adı  görklü  4  M əhəm m ədə  salavat  gətürdi.  D ə- 
vəyə bir dəpm ə u r d ı.5 D əvə  bağırdı.  Bir dəxi urdı, d əvə aya- 
ğı  üzərinə  6  dunm adı,  yıqıldı.  Basub  iki  yerdən  boğazladı.  7 
Arqasından  iki  qayış  çıqardı.  T əkürün  öiiinə  bıraqdı.  8  Aydır: 
“A qınçılann  tirkəşi  bağı,  üzəngüsi  qayışı  9  üzülür,  dikməgə 
gərək olur”, -  dedi.
Təkür aydır. “V a llah ,10 bu yigidi gözüm gördi, könlüm sev- 
di”, -  dedi.  Qırq  11  yerdə otaq dikdirdi.  Qırq yerde qızıl  ala gər- 
dək  12 dikdirdi.  Qanturalıyla qızı gətürüb, gərdəkə  13 qoydılar.
O zan gəldi, yelətm ə çaldı.  O ğuz yigidinin  1 öykəni qapar- 
dı,  qılıcın çıqardı,  yeri  çaldı-2kərtdi.  Ayıtdı  kim,  yer kibi  kər- 
tiləyin,  topraq  kibi  3  savrılayın,  qılıcım a  doğranayın,  oxuma 
san c ıla y ın ,4  oğlum  doğmasun,  doğarsa,  on  günə  varm asun,5 
bəg babamın,  qadm  anamın yüzin  görm ədin b u   gərdəkə  6  gi- 
rərsəm !” -  dedi.  Evini çözdi.  Q aytabanın b o z la td ı,7 qaraquçın 
kişnətdi.  Dün  qatdı,  köçdi.
Y e d i8 gün yedi gecə yortdı.  Oğuzun sərhədinə ç ıq d ı.9 Ça- 
dır dikdi.  Qanturalı  aydır:
Hey qırq eşüm,  10 qırq yoldaşım!
Qurban olsun sizə  m ənim   başım!
Haq  "   Taala yol  verdi,  vardım.
01  üç canvəri  12 öldürdüm.
Sarı  donlı  Selcan xatunı  a ld ım -13gəldim .
X əbər eyləii,  babam m ana qarşu gəlsün!  -  dedi.
D191 
1  Q anturalı  baqdı  gördi  bu  qonduğı  yerdə  quğı  12  quşları,
dum alar,  turaclar,  kəkliklər  uçarlar.  S o v u q -3sovuq  sular, 
çayırlar-çəm ənlər...  Selcan  xatun  bu  yeri  4  görklü  gördi, 
bəgəndi.  D üşdilər,  işrətə  məşğul  oldılar.  5  Y edilər,  içdilər.
01  zam anda  Oğuz  yigitlərinə  nə  qəza  6  gəlsə,  uyxudan 
gəlürdi.  Q anturalm ın  u y x u sı7 gəldi, uyudı.  U yurkən qız aydır: 
“M ənim  m öhüblərim   ço q d u r.8 Nagah  alğarla gəlm əsün,  tutu- 
ban  yigidim   öldürm əsünlər!  9  Ağca  yüzlü  m ən  gəlini  tutub, 
atam -anam   evinə  ilətm əsünlər!  -   10  dedi.  Q anturahnm   atını 
için  tutdı,  geydirdi.  11  Kəndü  dəxi  için  tutdı,  geyindi.  Sügüsin 
əlinə  aldı,  12  bir yüksək yerə  çıqdı,  gözlədi.
M əgər,  xanım ,  təkür peşiman  12 oldı.  “Üç  canvər öldürdi- 
D192 
giçün bir qızcığazım ı  1 aldı-getdi” , -  dedi.  İçin  qara donlı, gög 
dəm ürli  2  altı  yüz  kafır  seçdi.  G ecə-gündüz  yortdılar.  N aga- 
handan yetdilər.  3  Qız hazır idi.  Baqdı  gördi,  ilğar yetdi.  Atın 4 
oynatdı,  Q anturalının  üzərinə  gəldi.  Soylam ış,  görəlim ,  5  xa- 
nım,  nə  soylam ış,  aydır:
Ğafıl  olma,  qara başın  qaldır,  yigit!
6 A la  qıym a görklü  gözün  açğıl,  yigit!
Q arularından  ağ əllərin  7  bağlanm adın,
Ağ  alnun  qara  yerə  dəpilm ədin,
Ğ afıllə  görklü  başın  8  kəsilm ədin,
A lca qanın  ycr yüzinə  dökülm ədin,
Yağı  yetdi,  9 düşm ən  irdi,
N ə  yatursan,  qalqğıl!
Qab  qayalar oyııamadın,  10 yer obruldı.
Qarı  boglər ölm ədin  el  boşaldı. 
Q urcuşuban-"uğraşuban  dağdan  endi.
Y asanuban  üzərinə  yağı  12  yetdi.
Yatacaq  yermi  buldun,  yurtmı  buldufi,
noldı  sana? -   13  deyü  çağırdı.
D193 
Q anturalı  sərm ərdi,  oyandı;  uru  1  durdı.  Aydır:  “N ə  söy- 
lərsən, görklüm ?” -  dedi. Aydır: “Y ig id im ,2 üzərinə yağı g ə l- 
di.  Oyarm aq  bəndən,  savaşuban  hünər  3  göstərm ək  səndən!”
-   dedi.  Q anturalı  gözin  açdı, 4 qapaqlarm qaldırdı.  Gördi  gəlin
-••SSsB 1

---