205
-
ədəbiyyat dərslərində xalq deyimləri, ibrətamiz kəlam-
lar, b
ədii əsərlərdə əməkçi qəhrəmanlar;
-
biologiya d
ərslərində bitkilər və heyvanlar aləminin
göz
əlliyi, onları bəsləyib yetişdirməyin həm iqtisadi
s
əmərəsi, həm də ekoloji və estetik faydası;
-kimya, r
əsmxət dərslərində və digər
fənlərdə fərdi xü-
susiyy
ətlərə, əqli, zehni, mənəvi, fiziki səviyyələrə uyğun
peşəseçimi yolları vardır.
Şagirdlərə peşələr haqqında məlumatların verilməsi, on-
ların istehsalat sahələrinə aparılması, peşələrlə yerindəcə tanış-
lıq, peşələrə göstərdikləri maraq və meyllərin öyrənilməsi,
lazım gəldikdə müvafiq məsləhətlərin verilməsi, peşə seçmək
haqqında fikrini tez-tez dəyişdirməyin zərəri barədə dəlillərin
g
ətirilməsi və s. peşəyönümü işinin vacib elementləridir.
Şagirdlərin əmək tərbiyəsi və peşəyönümü işində dərs
prosesi il
ə yanaşı, siniflənxaric işlərin də faydası çoxdur.
Suallar
1.Əmək tərbiyəsinin
mahiyyəti və məqsədi nədən
ibar
ətdir?
2.Böyüm
əkdə olan nəsillə gənc nəslin əməyə hazır-
lanmasının fərqlərləri nədədir?
3.Əmək tərbiyəsinin vəzifələri nədən ibarətdir?
4.Əməyin hansı mənaları vardır?
5. Şagirdi psixoloji cəhətdən əməyə hazırlamaq nə üçün
vacibdir?
6.Əməyə praktik hazırlıqdan məqsəd nədir və o hansı
t
ələblər əsasında həyata keçirilməlidir?
7.Əməyin hansı növləri var və onların özünəməxsus-
luğu nədən ibarətdir?
8.
İctimai –faydalı əmək ifadəsinin ehtiva etdiyi mənanı
v
ə bu əməyin mahiyyətini necə izah edə bilərsiniz?
9.Şagirdlərin əsas əməyi nədir?
206
10.Şagird əməyinin düzgün
təşkilində müəllimin rolu
n
ədən ibarətdir?
11.H
ər fənnin özünəməxsus əmək tərbiyəsi imkanları
n
ədədir?
12.M
əktəbdə peşəyönümü üzrə işlər nə üçün lazımdır?
13.Peşəyönümü üzrə işlərin təşkili üçün məktəbdə hansı
imkanlar var?
14.Ail
ədə əməyə alışdırılmamış uşağa əməyi necə
sevdirm
ək olar?
15.Şagirdlərin əmək tərbiyəsinin məzmunu həm də
m
əktəbin konkret tələbatı ilə müəyyən edilirsə, həmin konkret
t
ələbat nə ola bilər?
16.
Əmək tərbiyəsi ilə
əmək təlimi ifadələrinin fərqi
n
ədədir?
Ədəbiyyat
1.
Ağayev Ə.Ə. Azərbaycan ictimai –pedaqoji fikrində
şəxsiyyətin formalaşması problemi. Bakı, Avropa, 2005.
2.B
ədəlova Ə.S. Azərbaycan xalq pedaqogikası. Bakı,
Mü
əllim, 2009.
3.Əliyev P.B., Əhmədov H.H.
Təhsil müəssisələrində
t
ərbiyə işinin təşkili. Bakı, ABU , Təhsil, 2006.
4.Hüseynzad
ə R.L., İsmayılova M.C., Tərbiyə işi və onun
metodikası.Bakı, ADPU, 2012.
5.İbrahimov F.N.,Hüseynzadə R.L. Pedaqogika (II cild)
Bakı, Mütərcim, 2013.
6
.Qaralov Z.İ. Tərbiyə (prinsiplər, məzmun, metodika) (3
cildd
ə). Bakı, Pedaqogika, 2003.
7. Estetik t
ərbiyənin vəzifələri və məzmunu
Plan
1.Estetik t
ərbiyə və onun mahiyyəti
2.Estetik t
ərbiyənin məqsədi və mənbələri
207
3.Estetik t
ərbiyənin vəzifəsi və yolları
1. Estetik t
ərbiyə və onun mahiyyəti. Estetika təbiət,
c
əmiyyət və əməyin gözəlliklərinin dərk olunması, bədii –
idraki c
əhətdən mənimsənilməsi haqqında elmdir.
Estetik
t
ərbiyə isə insanda estetik hisslərin, zövqün inkişaf etdirilməsi,
göz
əlliyi başa düşmək, sevmək, qiymətləndirmək, yaşatmaq və
yaratmaq bacarığının formalaşdırılması namınə görülən işlər
sistemıdir. Bu iş, başlanğıcını uşağın lap körpə yaşlarından
ail
ədən
götürməklə bağçada, məktəbdə və bütövlükdə
c
əmiyyətdə təkmilləşərək mükəmməlləşir.
B
əzən estetik tərbiyə ilə bədii tərbiyəni eyniləşdirirlər.
Əslində həmin anlayışlar arasında fərq vardır. Estetik tərbiyə
b
ədii tərbiyədən geniş anlayişdir.
Bədii tərbiyə dedikdə, başlıca
olaraq inc
əsənət əsərləri - kino, teatr, musuqi, bədii əsərlər,
r
əssamlıq, heykəltaraşlıq və s. vasitəsi ilə aparılan tərbiyə işləri
n
əzərdə tutulur. Bədii tərbiyə incəsənət əsərlərini başa düşmək
v
ə həmin əsərlərin təsiri ilə ruhən yaşamaq qabiliyəti forma-
laşdırmaq deməkdir.
Estetik tərbiyə isə geniş anlayışdır və
b
ədii tərbiyəni də əhatə edir. O həm incəsənət əsərlərinin, həm
d
ə təbiətdəki, həyatdakı, məişətdəki -insanların davranışların-
dakı, geyimindəki, nitqindəki, münasibətlərindəki və s. gözəl-
likl
ərin təsirini nəzərdə tutur.
Müt
əxəssislər estetik tərbiyə problemindən danışarkən
qeyd edirl
ər ki, estetik tərbiyə anlayışını, bu anlayışa verilən
t
ərifi, habelə estetik tərbiyənin
prinsiplərini, vasitə və yollarını
bilm
ədən təlim -tərbiyə məşğələlərini estetik –emosional əsas-
larda qurmaq mümkün deyil.
B
əzi müəllim və tərbiyəçilər, digər ixtisas sahibləri
estetikanı –
gözəllik, estetik tərbiyəni
gözəllik tərbiyəsi, gözəllik
haqqında elm, incəsənət vasitəsi ilə tərbiyə anlamında
başa
düşürlər. Professor Vidadi Xəlilov bu düşüncə tərzinin kökün-
d
ən səhv olduğuna münasibət bildirərək yazır ki, məgər
h
əyatda -ətraf aləmdə, əmək, təhsil, məişət proseslərində