Evrim Teorisi'nin Değerlendirilmesi
217
amaca yönelik kullanılan organlar olduklarını; buna karşın
‘homolog organlar’ın, ayrı amaçlar için kullanılsalar bile ya-
pısal olarak benzer olduklarını söyledi. Owen, sınıflandırma
açısından homolojilerin esas olduğunu, analog yapıların dik-
kate alınmaması gerektiğini söyledi.
450
Bu tanıma göre sinekte
ve leylekte uçmak gibi aynı amaca yarayan kanatlar, farklı ya-
pılarından dolayı analogdurlar. Buna karşın omurgalıların ön
eklemlerindeki yapısal benzerlikler balinada yüzmeye, atta
koşmaya yarasa da, bu organlar homologdur.
Omurgalıların sahip olduğu homolog organlar, aşağı yukarı
Evrim Teorisi’ni savunan bütün kitaplarda teorinin en önemli
delillerinden biri olarak gösterilir. Oysa Evrim Teorisi’ne karşı
olan Owen da homologluğu kabul etmişti, fakat bu benzerlik-
lerin ortak bir ‘arketip’ kaynaklı olduğunu ileri sürüyordu. Bu
‘arketip’, Tanrı’nın aklındaki plan, Platonik bir idea veya do-
ğaya içkin Aristotelesyen bir form olarak anlaşılabilir.
451
Çünkü
Darwin’den önce birçok ünlü biyolog homolog organları farklı
şekilde yorumlamışlardır; homolog yapılar, Evrim Teorisi’nin
bir keşfi değildir. Evrim Teorisi’ni anlatan ders kitaplarından
bu teoriyi öğrenen birçok kişi, bilim dünyasının, canlıların
homolog organlarının olduğunu, Darwin sayesinde öğrenmiş
gibi bir hisse kapılmaktadırlar. Canlılarda homolog organla-
rın olduğu çok açıktır, asıl sorun bu organlara dayanarak Ev-
rim Teorisi’ne varmanın doğru olup olmadığıdır.
Darwin’in teorisi ile homolojiye yeni bir tanım gelmiştir.
Bu tanıma göre ortak ata yoluyla alınan özellikler homolog-
dur, bunun dışındaki özellikler ne kadar yapısal açıdan ben-
zerlik gösterirse göstersin analogdurlar. Örneğin insanların
gözleriyle ahtapotların gözleri, hem yapısal hem de fonksiyo-
nel olarak benzemelerine rağmen, bu benzerlik analog olarak
450 Peter J. Bowler, Evolution The History of an Idea, s. 125.
451 Jonathan Wells, Icons of Evolution, s. 60-61.
Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı
218
nitelenir.
452
Sonuçta evrimci biyologlar da birbirlerine çok
benzer olan yapıların birbirinden evrimleşmeden oluştuğunu
söylemişlerdir. Yeni-Darwinciler, canlılarda beş parmaklılı-
ğın 2 kez, kanatların 4 kez, gözlerin ise 40-60 kez birbirlerin-
den bağımsız olarak evrimleştiğini ifade etmektedirler. Buna
göre Evrim Teorisi’ne inananlar ortak atadan alınmadan ben-
zer vazife gören veya dış yapısı benzer olan organların oluş-
tuğunu kabul etmek zorunda kalmışlardır. “Eğer birbirlerine
çok benzer olan yapıların kimisi ortak atadan miras alınma
yoluyla açıklanmamasına rağmen var olabiliyorsa; neden can-
lılardaki benzer birçok dış özelliğin veya moleküler yapının
-gözlemsel veri olmamasına rağmen- ortak atadan miras alın-
mak yoluyla benzerliklerinin açıklamasını yapan evrimci açık-
lamayı kabul etmemiz gerekir” sorusu cevaplanması gerekli
önemli bir sorudur.
Darwin’e göre başka hiçbir delil olmasa bile canlılar-
daki homoloji tek başına Evrim Teorisi için yeterli delildir.
453
Burada şu soru karşımıza çıkmaktadır: “Homoloji, Evrim
Teorisi’nin delili midir, yoksa Evrim Teorisi’ne göre mi ho-
molojiler belirlenmektedir?” Eğer canlılarda hangi özellikle-
rin homolog olduklarını Evrim Teorisi’nin soy ağacına göre
belirliyorsak, o zaman homolojileri belirlemeden önce Ev-
rim Teorisi’ni ve bu teorinin soy ağacını belirlemeliyiz. Bu
ise homolojinin Evrim Teorisi’nin delili olarak gösterilmesi
halinde sadece bir totolojiye düşeceğimizi gösterir. Bu toto-
lojiyi şu şekilde gösterebilirim:
1. Homoloji, Evrim Teorisi’nin en temel delilidir.
2. Buna göre (1. maddeye) homolojiden dolayı Evrim Te-
orisi bilinir diyebiliriz.
452 Ali Demirsoy, Kalıtım ve Evrim, s. 523.
453 Charles Darwin, The Origin of Species, s. 434.
Evrim Teorisi'nin Değerlendirilmesi
219
3. Evrim Teorisi’ne dayanarak homolojiler belirlenir.
4. Homolojiden dolayı bilinen Evrim Teorisi’ne göre (2.mad-
deye) homolojiler belirlenir (3. madde).
Evrim Teorisi’nin homoloji dışında bir delili olduğu göste-
rilemezse, Evrim Teorisi’nin ortak atalardan kazanılan özel-
liklere dayalı homoloji tarifini doğrulayacak hiçbir objektif
veriye sahip olamayız. Omurgalıların ön eklemlerinin homo-
log olduğunu belirleyecek bir Darwinist, önce bu organların
ortak bir atadan miras alınıp alınmadığını tespit etmek zo-
rundadır. Bu da, daha önce ortak atanın kimliği ile ilgili de-
lile sahip olmayı gerektirir. Eğer homolojinin ortak atayı be-
lirlemekteki kriter olduğu ileri sürülürse, bu durumda mantık
açısından ‘kısır döngü’ye (vicious circle) girilmiş olunur. Bir-
çok filozof ve biyolog bu ‘dairesel akıl yürütme’ (circular re-
asoning
) yüzünden Evrim Teorisi’ni eleştirmişlerdir. Felsefeci
Ronald Brady şöyle demektedir: “Açıklamamızı, açıklanması
gerekli durumun tanımına dönüştürdüğümüzde, bilimsel bir
hipotezden ziyade bir inancı ifade etmiş oluruz. Açıklama-
mızın doğruluğuna o kadar kanaat getirmişizdir ki, tanımı-
mızı, açıklanması gerekli durumdan ayırmaya gerek bile gör-
meyiz. Bu tarzdaki dogmatik yaklaşımlar bilim alanından
uzaklaştırılmalıdır.”
454
Homolojileri ortak atayla açıklayan
yaklaşımın bilimden uzaklaştırılması gerektiğini düşünmüyo-
rum ama bu açıklamanın içindeki daireselliği de her zaman
göz önünde bulundurmalıyız.
FOSİLLERDE VE EMBRİYOLARDA HOMOLOJİ
Yaşayan türler yerine fosillerdeki homoloji ile Evrim
Teorisi’ne ulaşılmaya kalkıldığında daha önce dikkat çekilen
454 Ronald H. Brady, On The Indepence of Systematics, Cladistics I, (1985), s. 113-
126; Aktaran: Jonathan Wells, Icons of Evolution, s. 63.
Dostları ilə paylaş: |