EvrimTeorisi indd

Evrim Teorisi'nin Ortaya Konması

129

Darwin’in zihin yapısının oluşumu birçok etkiden bağım-

sız anlaşılamayacağı gibi, Malthus’un zihin yapısının oluşumu 

da ancak onu etkileyen düşünürlerin bilinmesiyle daha iyi an-

laşılacaktır. Bunlar arasında özellikle dört Fransız önemlidir: 

Condorcet (1743-1794), Turgot (1727-1781), Montesquieu (1689-

1755) ve Evrim Teorisi ile pozitivist felsefesi aynı paradig-

mada birleştirilen Auguste Comte.

294

 1750 yılında Turgot kül-

türel gelişmenin aşamalarını avcılık, hayvancılık, tarımcılık 

ve devletin kurulması olarak sıraladı.

295

 Dönemin etkili düşü-

nürleri Malthus’a ve de onun üzerinden ve doğrudan Darwin’e 

ve Wallace’a etki ettiler. Pozitivizme, kültürel evrime, iktisada 

dair fikirler; canlılar dünyasında, Evrim Teorisi’nde yansıma-

larını buldu. Tüm bu fikirler Evrim Teorisi’nin oluşumu ka-

dar kabulünde de etkili oldu.

YAPAY SELEKSİYONDAN 

DOĞAL SELEKSİYONA GEÇİŞ

Darwin’in ‘doğal seleksiyon’ (natural selection) fikrine 

ulaşmasında, Malthus’tan aldığı etkiler kadar hayvan yetiş-

tiricileri üzerinde yaptığı gözlemler de etkili olmuştur. Gerçi 

Malthus da hayvan ve bitki yetiştiricilerinin ‘yapay seleksi-

yon’ (artificial selection) yolu ile tür içinde düzeltme yapma-

larından bahsetmiştir; fakat o, Darwin’in aksine, bu ‘yapay 

seleksiyon’un belli sınırları olduğunu vurgulamıştır.

296

 Dar-

win için ise ‘yapay seleksiyon’ fikri çok önemliydi, o ‘doğal 

seleksiyon’nu birçok defa ‘yapay seleksiyon’ ile analoji kura-

rak temellendirmeye çalışmıştır ve ‘Türlerin Kökeni’ kitabı-

nın ilk bölümünü bu konuya ayırmıştır. Hayvan yetiştiricisi 

istediği türün bireyini seçmekte ve gelecek nesli bu bireyden 

294  Charles F. Urbanowicz, Four Field Commentary, ‘Anthropology Newsletter 33-9’.

295  Frank E. Manuel, The Prophets of Paris, Harper, Cambridge, (1962).

296  Thomas Robert Malthus, An Essay on The Principle of Population, s. 163-172.

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

130

üretmektedir. Böylece türün içinde istediği özelliklerin nesil-

den nesile aktarılmasını sağlamaktadır.

297

Bu, benzetmeye dayalı akıl yürütmenin (analojinin) bir-

çok sorunları bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi, ‘yapay 

seleksiyon’da hayvan yetiştiricisi, bilinçli şekilde istediği can-

lıyı seçmekte ve onun özelliklerinin genetik olarak aktarılma-

sını sağlamaktaydı. Doğada hayvan yetiştiricisinin oynadığı 

rolü neyin oynayacağını göstermek gerekmekteydi. Darwin’e 

göre doğada bu seçici etkiyi ‘var olma savaşı’ gerçekleştire-

cekti; ‘var olma savaşı’, ‘Türlerin Kökeni’ kitabının üçüncü 

bölümünü oluşturur. Darwin, ‘var olma savaşı’nı, Malthus’un 

nüfus kuramından esinlenerek kendi kuramına monte etmiştir.

Bunun Darwin’i ulaştırdığı nokta ‘doğal seleksiyon’dur. 

‘Türlerin Kökeni’nin dördüncü bölümünün başlığı da budur. 

Darwin, ikinci bölümde canlılardaki çeşitliliğin (varyasyon-

ların) doğa ortamında nasıl meydana geldiğini incelerken, 

varyasyonların oluşumunun temel prensiplerinin neler oldu-

ğunu beşinci bölümde ele alır. Varyasyonların olması ‘do-

ğal seleksiyon’ sürecinin işlemesi için önemlidir; varyas-

yonlar yoksa ‘doğal seleksiyon’ işlemez.

298

 Darwin’in Evrim 

Teorisi’ne göre bir sürü zürafa varyasyonu önce oluşur, otlar 

ortadan yok olduğu bir dönemde, boynu kısa zürafalar yok 

olur ve yüksek dallardaki yaprakları yiyebilen zürafalar ha-

yatta kalır. Daha sonraki nesilde zürafalar, yaprakları yiye-

bilen uzun boyunlu zürafanın dölleri olarak uzun boyunlu 

doğarlar. Bu görüş, Lamarck’ın, canlıların ihtiyaçları sonu-

cunda hareket edip, bu hareketle değişikliğe uğramaları (zü-

rafaların uzun dallara erişmek için boyunlarını hareket et-

tirip uzatmaları) ve bunu sonraki nesillere aktarmalarına 

297  Charles Darwin, The Origin of Species, s. 98-100

298  David C. Hull, Science and Selection, Cambridge University Press, Cambridge, 

(2001), s. 54.

---

Evrim Teorisi'nin Ortaya Konması

131

dayanan görüşünden farklıdır. Darwinizm’de önceden olu-

şan varyasyon, çevrenin elemesine yakalanır (doğal seleksi-

yon) veya yakalanmaz (en uygunun yaşaması), ama çevreye 

uymak için canlı kendi kendini farklılaştırmaz. 

Bazı bilim insanları, Darwin’in ‘Türlerin Kökeni’ni ilk 

yazdığı dönemde ‘yapay seleksiyon’ ile ‘doğal seleksiyon’ 

arasından analoji kurduğunu; bunda, ‘yapay seleksiyon’u ger-

çekleştiren insanın yerine ‘doğal seleksiyon’da Tanrı’yı koy-

duğunu söylerler.

299

 Daha sonraki dönemlerde Darwin bili-

nemezciliğe kaymış olsa bile, ‘doğal seleksiyon’ un; en ünlü 

kullanıcısı tarafından bile, mutlak anlamda ateist bir eleme 

aracı olarak görülmemiş olması önemlidir. Richard Dawkins 

gibi “Doğal seleksiyon doğanın kör saatçisidir; kördür, çünkü 

ileriyi görmez, sonuçları hesaplamaz, görünen bir amacı 

yoktur”

300

 diyenler de vardır. Bu bakış açısına göre doğada 

birçok ucube varyasyon ortaya çıkmıştır, canlıları tasarımlı 

gibi algılamamızın sebebi ucubelerin elenmesidir. Görüldüğü 

gibi Evrim Teorisi’nin içinde en ateistik kullanım ‘doğal se-

leksiyon’ ile ilgili olmuştur. Fakat ‘doğal seleksiyon’a inan-

mak mutlak olarak ateist olmaya yol açmamıştır. ‘Doğal se-

leksiyon’ mekanizmasının türlerin oluşumunda çok önemli 

olduğuna inanan birçok biyolog ve düşünür, Richard Daw-

kins gibi, ‘doğal seleksiyon’u canlıları oluşturan, ‘kör saatçi’ 

olarak değerlendirmemişlerdir.

301

 

Daha önce de görüldüğü gibi, Darwin ile beraber ‘do-

ğal seleksiyon’ ile türlerin oluşmasını savunan ilk iki kişiden 

biri olan Wallace, canlıların bilinçle oluşturulmuş bir süre-

cin ürünleri olduğuna (özellikle insan zihninin kapasiteleri-

nin bunu gösterdiğine) inanıyordu. Wallace, ölen ve elenen 

299  Robert Young, Darwin’s Metaphor: Does Nature Select? ‘Monist Dergisi 59’ s. 

442-503.

300  Richard Dawkins, Kör Saatçi, s. 25.

301  Richard Dawkins, Kör Saatçi, s. 7.

---