EvrimTeorisi indd

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

132

canlıların en zayıflar olduğunu, hayatta kalanların en iyi bes-

lenen ve düşmanlarından en iyi korunanlar olduğunu söyle-

di.

302

 Wallace, doğanın nüfusu kontrol edici etkisini vurgular-

ken, Malthus’tan, Darwin’in ondan etkilendiğinden daha çok 

etkilendiğini göstermektedir. 

Wallace, ‘yapay seleksiyon’ ile ‘doğal seleksiyon’ arasında 

bir benzerlik kurulamayacağını söyleyerek Darwin’den ayrıl-

maktadır. Ayrıca Darwin gibi ‘seksüel seleksiyon’a özel bir 

yer ayırmaması da Darwin’den ayrıldığı diğer bir noktadır. 

Darwin, tavus kuşunun kuyruğuyla eşini cezbetmesini veya 

kavgada kendisini üstün kılacak kadar gelişmiş organlarıyla 

dişisinin beğenisini kazanan erkeği, ‘seksüel seleksiyon’un ör-

nekleri olarak sundu. Bunda genelde ‘dişinin seçimi’ (female 

choise

) önemlidir; dişinin seçtiği erkek üreyip yeni döllere 

kendi özelliklerini aktarır.

303

Wallace, ‘doğal seleksiyon’ mekanizması ile insan beyni-

nin oluşumunun anlaşılamayacağını, ancak bilinçli bir müda-

hale ile insandaki ahlaki kapasitenin oluşabileceğini söyler-

ken, ‘doğal seleksiyon’u sınırlandırarak da Darwin’den ayrılır. 

‘En uygun olanın yaşaması’ Wallace’a göre de kanundur, fark-

lılıklarına rağmen bu temelde Darwin’le aynı noktadadırlar.

Darwin’in çok önem verdiği ‘yapay seleksiyon’ aslında Ev-

rim Teorisi açısından birçok güçlüklerle doludur. Hayvan ye-

tiştiricileri, yıllardır inek, koyun, at gibi birçok hayvanla uğ-

raşmaktadırlar, fakat hiç kimse yeni bir cinsin, familyanın 

ortaya çıktığına tanıklık edememiştir. Bilinçli müdahaleler ile 

bile yeni tek bir cinsin, familyanın oluşması mümkün olama-

mışken, doğada oluşan rastgele değişiklikler ile milyonlarca 

302 Alfred Russell Wallace, On The Tendency of Varieties to Depart Indefinetly 

from The Original Type, ‘Zoology Dergisi 3’, (1958).

303 Charles Darwin, The Descent of Man and Selection in Relation to Sex, (ed: 

Mark Ridley, ‘The Darwin Reader’ içinde) W. W. Norton And Company, New 

York, (1996), s. 186-192.

---

Evrim Teorisi'nin Ortaya Konması

133

türün, cinsin, familyanın ortaya çıkmasını açıklamak önemli 

bir sorun olarak görünmektedir. Teorinin savunucuları, evri-

min oluşumunu çok uzun bir zamana yayarak bu sorundan 

kaçınmaya çalıştılar: “Güçlü ve avantajlı olan canlı, gıda kay-

naklarına ulaşmadaki ve cinsel ilişkiye girmedeki avantajın-

dan dolayı yaşamayı ve genetik özelliklerini sürdürmeyi ba-

şarıyor olabilir” dediler. 

ORTAK ATADAN DEĞİŞME 

YOLUYLA EVRİM TEORİSİ

Darwinci Evrim Teorisi; en önemli mekanizması ‘doğal se-

leksiyon’ olan, bütün canlıların, geçmişte yaşamış ‘ortak bir 

ata’dan (common ancestor) değişerek geldiklerini söyleyen ve 

onları ‘ortak bir soy’ (common descent) yoluyla bağlayan bir 

teoridir. Türlerin birbirinden değiştikleri kabul edildikten sonra 

tüm türlerin, cinslerin, familyaların ‘ortak bir ata’dan geldiği 

sonucuna varılmıştır. Lamarck’ın Evrim Teorisi’ne göre ise tür-

ler ortak bir atayla birbirlerine bağlanmamışlardır. Bu fikre, 

ilk olarak, yanlışlığını göstermek için de olsa, Buffon’da rast-

lıyoruz. Daha sonra Charles Darwin’in dedesinde de benzer 

fikirler vardır. Ama ‘ortak soy’ yoluyla türlerin hepsinin bir-

birine bağlanması görüşü ancak Darwin tarafından detaylıca 

savunulmuş ve yaygınlık kazanmıştır.

Darwin, ‘Türlerin Kökeni’ kitabının birçok yerinde, ‘or-

tak soy’ yoluyla türlerin bağlanmasından söz etmektedir. Fa-

kat özellikle altıncı ve onuncu bölümden on üçüncü bölümün 

sonuna kadar olan kısım bu konuyla ilgilidir. Kitabın en son 

cümlesi ise “Yaratıcı’nın meydana getirdiği bir veya birkaç ba-

sit canlı formundan diğerlerinin evrimleşmiş olduğunu öngö-

ren bir hayat görüşünde yücelik olduğu” ifadesiyle biter. Dar-

win anılan eserinin 1859’daki ilk baskısının bitiriş cümlesinde 

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

134

‘Yaratıcı’ ifadesine yer vermemişti,

304

 1860’taki ikinci baskıda 

‘Yaratıcı’ ifadesine yer verdi. Darwin hayattayken 1861’de 

üçüncü, 1866’da dördüncü, 1869’da beşinci ve 1872’de altıncı 

ve son baskıyı yaptı; Darwin’in tüm baskıları boyunca kita-

bında düzeltmeleri sürdü, fakat 1860’ta yaptığı değişikliği hep 

muhafaza etti.

305

 Böylece Darwin, ‘evrimsiz doğrudan yara-

tılışı’ sadece ilk ortak atayla sınırlı tutuyor, diğer canlıların 

bu ortak atadan evrimleştiğini söylüyordu. Tanrı’nın evrene 

hiçbir müdahalesine inanmadığını savunanlara göre, bu ilk 

canlının da Tanrı’nın doğrudan yaratışı olarak görülmemesi; 

onun, cansız maddeden, ‘kendiliğinden türeme’ yoluyla oluş-

tuğunu kabul etmek gerekmektedir. Darwin’in görüşü her ne 

olursa olsun, ateist-Darwinciler ilk ortak atanın ‘kendiliğin-

den türeme’ yoluyla, cansız maddeden tesadüfen oluştuğuna 

ve bu canlı formdan diğer tüm canlıların evrimleştiğine ina-

nırlar. Yani evrim, bu bakış açısına göre, kendiliğinden türe-

yen ilk canlının nesiller boyu farklılaşmasıdır; kısacası bütün 

türleri, cinsleri, familyaları, takımları, sınıfları, filumları ve 

âlemleri ile canlıların var oluşunun açıklaması budur. 

Birçok teist-evrimci de yine aynı süreci öngörmektedir-

ler, fakat onlar ilk canlının ortaya çıkışından türlerin evrim-

leşmesine kadar olan sürecin; ‘tesadüfler’ ile değil, ‘Tanrı’nın 

kontrol ve yönlendirmesi’ ile oluştuğuna inanırlar. Teist-evrim-

ciler ‘ortak ata’dan gelme fikrine, yalnızca tesadüfi doğal se-

leksiyon mekanizması ile türlerin oluşumunun izah edilmeye 

çalışılmasına olduğu kadar tepki göstermemişlerdir. 19. yüz-

yılın sonunda ve 20. yüzyılda evrimi savunanlardan (teist ve 

ateist), Lamarck gibi, ‘kendiliğinden türeme’ yolu ile ortaya 

çıkan birçok canlının, ayrı yollarla evrimleştiklerini savunan 

304  Charles Darwin, The Origin of Species, s. 459-460.

305  Charles Urbanowicz, Charles Darwin, California State University, Chico, (1990), 

s. 19.

---