F. Köçərli adına Respublika
Yüklə 220,64 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasının əlillərlə iş üzrə hesabatı
- “Ümid işığında”, “Xeyir işlər görməyə çalışmalıdır insan”, “Siz tək deyilsiniz”, “Heç bir uşağı
- “Rəsm hovuzu”, Cənnətin rəngi”, “Mənim dünyam”
- “Ümidli gələcək”
- Oxucu konfransının planını sizə təqdim edirik
- Siz tək deyilsiniz (metodik vəsait)
- URL:www.clb.az
25
Onlarda özünə inam hissi formalaşır.
şəxsiyyət kimi formalaşır.
Gələcəkdə onların məşğulluq kimi problemi də aradan qaldırılmış olur. Bəli, İnkluziv təhsil xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqların həyatına pozitiv hisslər gətirir, onların cəmiyyətin bir üzvü kimi formalaşmasına geniş imkanlar yaradır. Inkluziv təhsil haqqında qəbul olunmuş proqramda xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqların valideynləri ilə işin aparılması, bu sahədə ictimaiyyətin fəal iştirakı, imkansız ailələrdə belə uşaqların təhsilinin təmin edilməsi, mənəvi ehtiyaclarının ödənilməsi, öz normal həmyaşıdları ilə birlikdə təhsil almaq imkanı və eyni zamanda onları cəmiyyətin fəal üzvü kimi formalaşmasına kömək qarşıda duran əsas vəzifə kimi öz əksini tapmışdır. Respublikamızda-Bakı şəhərinin Yasamal, Xətai, Qaradağ, Sabunçu, Nərimanov, Binəqədi rayonlarında, Sumqayıt, Yevlax, Mingəçevir kimi şəhərlərimizdə “İnkluziv təhsil”ə qoşulan məktəbəqədər tərbiyə müəssisələri və orta məktəblərin bu sahədə işləri təqdirəlayiqdir. Dünya ölkələrinin təcrübəsindən yararlanaraq cəmiyyəti humanistliyə, həssas yanaşmağa çağıran layihələrin geniş miqyasda həyata keçirilməsi ölkəmizdə xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlarda “cəmiyyətin bir üzvü kimi” təfəkkürünün formalaşmasına əhəmiyyətli təsir göstərər. 26
İnklüziv təhsil xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqların ümumi təhsil müəssisələrində sağlam uşaqlarla birgə təhsil almasıdır. Bu proqram fiziki və əqli cəhətdən qüsurluolan uşaqların öz potensiallarına nail olma imkanını dəstəkləyir. Bu təhsil sistemi xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlarda özünə inamı artırır və digər normal uşaqlarla bərabərhüquqlu olmasını təmin edir. İnklüziv təhsil xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqların yalnız təhsil hüquqlarını dəstəkləməklə bitmir. Bu tip təhsil fiziki cəhətdən qüsurlu uşaqların cəmiyyətə inteqrasiyasını, müstəqil şəkildə qərar vermə imkanlarını, hüquqlarını öyrətmək məqsədi daşıyır. Belə olan halda, sağlamlığı məhdud olan uşaqların yaşamaq istəyi və həvəsi daha da artır, onlarda gələcəyə ümid yaranır. Bu müddət ərzində 7 məktəb, 8 uşaq bağçası - ümumilikdə 20 təhsil müəssisəsi bu proqrama cəlb edilib. Respublika üzrə isə Sumqayıt, Bakı, Mingəçevir və Yevlax şəhərində proqram icra edilib. Ölkəmizdə 60 minə yaxın fiziki və əqli qüsurlu uşaq var. Bunlardan 268 nəfər sağlamlığı məhdud olan uşaq inklüziv təhsilə cəlb edilib. İnklüziv təhsil proqramı genişmiqyaslı proqramdır. İndi isə kitabxana sahəsində gələcəkdə görüləcək tədbirlər haqqında məlumat vermək istəyirəm. Yaxşı olar ki, kitabxanada xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqların istedadını nümayiş etdirən sərgilər təşkil olunsun. Həmçinin əlil və kimsəsiz uşaqlara qayğı məqsədilə Özgə uşaq olmur” adlı layihələr həyata keçirmək olar. “Özgə uşaq olmur” layihəsi çərçivəsində kitabxanada kütləvi oyuncaq düzəldilməsi aksiyası təşkil etmək olar. 50-dən artıq məktəbli bu aksiyada
27
yumşaq oyuncaqlar - günəşlər hazırlayırlar. Məktəblilər öncədən hazırlanmış nümunələr üzərində işləyərək, onları rəngli saplarla tikəcək, rəngli düymələrdən istifadə edərək bəzəyəcəklər. 2 saat davam edən tədbir zamanı istənilən şəxs əlil və kimsəsiz uşaqlar üçün istənilən məbləğdə pul verə və üzərində təbəssüm əks olunmuş həmin oyuncaq günəşləri ala bilər. Qeyd edək ki, tədbirlərdən yığılan vəsait hesabına kimsəsiz və əlil uşaqlara yay sevinci bəxş etmək, onların ehtiyaclarını təmin etmək olar. Bu tədbirin əsas məqsədi gənclər arasında sosial aktivliyi artırmaq, cəmiyyətdə sosial məsuliyyət anlayışını genişləndirmək və ən əsası valideyn himayəsindən məhrum olan, xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqların problemlərinin həllində gənclərin rolunun əhəmiyyətini göstərmək məqsədi daşıyır.
üzrə hesabatı
Son illər ölkəmizdə xüsusi qayğıya ehtiyacı olan insanlara dövlət tərəfindən daha çox diqqət artırılıb. Ölkə başçısının imzaladığı sərəncamlar bu təbəqədən olan insanların həyat şəraitinin yaxşılaşmasında və onların cəmiyyətə inteqrasiyasında əhəmiyyətli rol oynayır. Həmçinin, bu insanları öz sıralarında birləşdirən, onların problemlərini işıqlandırıb, həllinə çalışan ictimai təşkilatların da fəaliyyətləri üçün də geniş imkan yaranır. Əlilliyi olan şəxslərin informasiya və kommunikasiya texnologiyalarından, kitabxana xidmətindən faydalanması məqsədilə bir çox layihələr həyata keçirilir. Onlardan biri də 2014-cü iin dekabrında F.Köçərli adına Respublika Uşaq kitabxanasında gözdən əlil uşaqlar üçün
28
açılmış dil və informasiya mərkəzidir. Layihənin məqsədi görmə qüsuru olan uşaqların internet şəbəkəsinə sərbəst çıxışının təmin edilməsi, kitabxana saytlarında elektron kitabların oxunması təcrübəsinin öyrədilməsidir. Layihə çərçivəsində qüsurlu uşaqlar kompyuter texnologiyaları texnikası sahəsində bilgilərə sahib olmaqla kitabxananın imkanlarından digər uşaqlarla eyni vaxtda istifadə etmək hüququna malik oldular. Layihə çərçivəsində 50-yə yaxın gözdən əlil kompyuter kurslarına cəlb edildi. Gözdən əlil və zəif uşaqlar səsli proqramlar vasitəsilə onlara lazım olan ədəbiyyatı oxuya bilirlər. Hazırda bu proqram vasitəsilə on minə yaxın ədəbiyyat danışan kitablar bazasında yerləşdilirmişdir. Bu proqramda 21 adda kitab sırf uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bu layihənin həyata keçməsi görmə qabiliyyətini itirmiş uşaqların cəmiyyətə tam və səmərəli inteqrasiyasına dəstək oldu, onların sağlam uşaqlarla davamlı ünsiyyətini təşkil edərək cəmiyyətdə mövcud olan stiqmanın aradan qaldırılmasına kömək etdi. Bəli xüsusi qayğıya ehtiyacı olan insanların, xüsusilə də uşaqların təhsil almaları, ixtisaslara yiyələnmələri, bu insanlara tibbi xidmətin təşkili, məşğulluqlarının təmin olunması, informasiyaya yiyələnmələri üçün bir neçə layihə reallaşdırılmışdır. Son vaxtlar gözdən əlil insanların da cəmiyyətə inteqrasiyası istiqamətində görülən işlər daha intensiv xarakter almışdır. Xüsusilə, informasiya kommunikasiya texnologiyalarının bu sahədəki rolu əvəzsizdir. Kitabxanamızda açılmış bu mərkəzin də fəaliyyəti bundan ibarət olmaqla, məqsədi ilkin kitabxanadan istifadə edən əlil uşaqlara düzgün yanaşma, psixoloji yardım etməklə onların cəmiyyətə inteqrasiyasına kömək etməkdir. Uşaqlar üçün GAZ proqramın təminatı lokallaşdırılmış, internetə çıxışın təmin olunması və tədris-təlim proqramlarının hazırlanması, audiostudiya və 29
kitabxananın fəaliyyəti təmin edilməsi istiqamətində daha geniş işlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Məşğələlərdə əlil insanlarla necə rəftar etmək, kompüterdən istifadə qaydaları, həmçinin Brayl şriftləri ilə yazmaq və oxumaq kimi dərslər keçirilir. Hər həftənin sonu keçiriləcək dərslər üzrə test tapşırıqları verilir və yoxlanılır. Həmçinin bu kursların köməyi ilə istifadəçilər Azərbaycan, rus və ingilis dillərində olan istənilən kitabların kompyuterin yaddaşına köçürülüb oxunması, səslənməsi, dinlənilməsi bacarığına malik olurlar. Eyni zamanda, musiqiyə qulaq asmaq, internetdən istifadə etmək, məktublaşmaq, 100 min səhifəlik materialı yaddaşda saxlamaq, surətini çıxarmaq, SMS göndərmək bacarıqları əldə edirlər. Kitabxanamız məkan olaraq bu layihənin reallaşdırılmasında öz imkanlarından istifadə edərək görməyən uşaqların görənlərlə eyni vaxtda kitabxana xidmətlərindən istifadəsinə çalışır.
F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasının əməkdaşları 24 dekabr 2014-cü ildə Abşeron rayonu Saray qəsəbəsində yerləşən Fiziki və Əqli qüsurlu uşaqlar üçün internat evində “Siz tək deyilsiniz” adlı tədbir keçirdi. İnternat evində F.Köçərli 30
adına Respublka Uşaq Kitabxanasının dəstəyi ilə fiziki və əqli cəhətdən zəif olan uşaqlar üçün Kitabxananın açılışı və təqdimatı oldu. 250 nüsxə uşaq kitabları və 50 nüsxə “Göy qurşağı” uşaq jurnalı kitabxanaya hədiyyə olundu. Altun-Kitab nəşriyyatının əməkdaşları da kitabxanaya “Məstanın dərsləri” seriyasından müxtəlif yaş qrup uşaqlar üçün 39 nüsxə kitab hədiyyə etdi.
27 yanvar 2015-ci il tarixində treninq iştirakçıları Ailə və Sosial Politikalar Bakanlığı İstanbul şəhəri üzrə müdir müavini Halis Kuralay ilə birlikdə Bakı şəhəri, Nərimanov rayonu, Sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqlar üçün 5 nömrəli internat məktəbində təcrübə keçdilər.
2015-ci il yanvarın 30-da Firidun bəy Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasının əməkdaşları Şağan qəsəbəsində yerləşən 3 31
saylı fiziki və əqli qüsurlu uşaqlar üçün internat evində kitabxananın açılışında iştirak etmiş və 200-dən çox kitab, “Göy qurşağı” jurnalı, oyuncaqlar hədiyyə etmişdir. Kitabxananın xidmət şöbəsi əlil uşaqlarla iş aparmaq məqsədilə İcra Hakimiyyətinin müvafiq şöbəsinə müraciət etməklə onların ünvanlarını əldə etmiş və evlərdə təhsil alan uşaqlara kitabxana xidmətini həyata keçirirlər. Evlərdə onlara kitabxana xidməti göstərməklə yanaşı, kitabxanada keçirilən tədbirlərlə bağlı söhbət aparılır, kitabxanadan istifadə etmək bacarığına yiyələnmələrinə kömək edilir. Həmçinin kitabxananın keçirdiyi rəsm, inşa və digər müsabiqələrə onları da cəlb edirlər. Əlil uşaqların cəmiyyətə inteqrasiyası ilə əlaqədar onları kitabxanaya cəlb etmək məqsədilə kitabxanada bazar günləri psixologiya saatları təşkil olunmuşdur. Həmçinin leykoz xəstəsi olan uşaqlarla (hər biri ilə ayrı- ayrılıqda) iş aparılır. Nağıl saatları keçirilir. Noyabrın 20-də Onkoloji dispanserlərdə müalicə alan uşaqlar üçün “Ürəyimi uşaqlara verirəm” adı altında aksiya keçirmək nəzərdə tutulmuşdur. Həmçinin Lal-kar uşaqlar üçün olan xüsusi məktəbdə “Mənim öz dünyam var” adlı rəsm müsabiqəsi (20 noyabr Uşaq Hüquqların Konvensiyası günü ilə əlaqədar) keçiriləcəkdir. Kitabxananın 2 saylı filialı Respublika Reabilitasiya Mərkəzində əlil uşaqlarla kitabxana dərsləri aparır, onlarda kitab oxumağa həvəs yaratmaqla yanaşı təhsil, tərbiyə və dünyagörüşlərinin formalaşdırılmasında yaxından iştirak edirlər. Onlar üçün ucadan oxu, kitab sərgiləri və rəsm müsabiqələri təşkil edirlər. Kitabxanamızın oxu zalında Böyük Britaniyanın OXFAM şirkəti tərəfindən hədiyyə edilmiş “Danışan kitablar”
32
audiokassetlərin kolleksiyasından gözdən zəif olanlar və kitabxanaya qrup halında gələn uşaqlar müəllimlərinin və kitabxanaçıların köməyilə istifadə edirlər. Kitabxananın elmi metodika şöbəsi tərəfindən 3 dekabr Ümumdünya Əlillər Günü ilə bağlı metodik vəsait hazırlanmış və kitabxanalara göndərilmişdir.
Ümumdünya Əlillər Günü ilə bağlı kitabxanalarda sərgi təşkil etmək, slaydlar hazırlamaq, oxucularla maraqlı söhbət keçirmək olar. Sərgi təşkili zamanı aşağıdakı başlıqlardan, sitatlardan istifadə oluna bilər: “Ümid işığında”, “Xeyir işlər görməyə
Dövlət dəstəyi əlillərin adaptasiyasına stimul verir. Əlillərə qayğı dövlətin sosial müdafiə strategiyasının prioritetlərindəndir. Dövlət qayğısı əlillərin cəmiyyətə inteqrasiyasına, sosial rifahının yaxşılaşmasına stimul verir. Əlillərə yüksək qayğı dəyişməyən sosial və mənəvi vəzifədir.
Bu mövzuda kitabxanaçı V.Katayevin “Yeddi ləçəkli gül”, “Korolenkonun “Kor çalğıçı” əsərlərindən istifadə etməklə kitab müzakirəsi də təşkil edə bilər. Həmçinin kitabxanada xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlarla hər hansı bir əsərə quruluş verib, səhnəcik də təşkil edə bilərik. Bu tədbirlər zamanı uşaqların uğurlarını, onların həyat eşqini, iradəsini, onların əslində bir çox adi insanların edə bilmədiklərini etmələrini 33
görəndə biz hamımız sevinəcək, çox böyük fəxr hissi yaşayacağıq. Kitabxanalar xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlar arasında rəsm, kompyuter kursları, şeir, inşa, əl işləri müsabiqəsi də təşkil edə bilər. Kitabxanada “Psixologiya saatı”nın keçirilməsi də xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlara müsbət təsir göstərər. Xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlarla düzgün rəftar etmək yollarını oxuculara çatdırmaq məqsədilə kitabxananın oxu zalınnda xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlardan bəhs edən “Rəsm hovuzu”, Cənnətin rəngi”,
məqsədəuyğundur. Filmin nümayişindən sonra kitabxanaçı bu mövzuda oxucularla müzakirə aparıb, anket sorğusu keçirə bilər.
Kitabxanada əlilliyi olan məhşurlar haqqında “Ümidli gələcək” başlığı altında konfrans da təşkil etmək olar. Konfransdan öncə onun proqramı tərtib olunmalı, konfransın keçiriləcəyi dəqiq vaxt müəyyən olunmalıdır. Proqramda konfransda çıxış edəcək qonaqların, ədəbiyyatşünasların, musiqiçilərin, mədəniyyətşünasların və şagirdlərin adları, onların çıxış edəcəkləri mövzular, tədbirin keçiriləcəyi məkan və zaman qeyd olunur. Konfrans zamanı əlil olmasına baxmayaraq, cəmiyyətdən geri qalmayan, dünyaca məşhur olan şəxsiyyətlərin yaradıcılığı haqqında ətraflı məlumat verilir.
34
1 . Giriş hissə (İyirmi yaşlarından etibarən eşitmə qabiliyyətini itirən alman bəstəkarı Lüdviq van Bethoven, uşaq ikən ciddi xəstəlik keçirən, sonradan ağır eşidən tanınmış rəssam Bəhruz Kəngərli, heykəltəraş, Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi, Xalq rəssamı Mirələsgər Mirqasımov və s. məşhurlar haqqında məruzə) 2. Sözü gedən məşhurların yaradıcılığı haqqında kitabxana rəhbərliyinin, mədəniyyətşünasların çıxışları. 3.Yuxarı sinif şagirdlərindən ibarət olan oxucuların həmin insanların əsərləri ətrafında müzakirələri. 4. Konfransın yekunu.
Ümumiyyətlə, əlillərin sağlam həyata qaytarılması yalnız ailənin, kitabxananın, hər hansı dövlət və qeyri-hökumət təşkilatlarının fəaliyyəti ilə məhdudlaşmamalıdır. Bu problemin həllində geniş ictimaiyyət iştirak etməli, onlara qayğı hər kəsin mənəvi borcuna çevrilməlidir.
Xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqların cəmiyyətə tam və səmərəli inteqrasiyasına dəstək vermək, onların sağlam uşaqlarla davamlı ünsiyyətini təşkil edərək cəmiyyətdə mövcud olan problemin aradan qaldırılmasına kömək edəcəkdir. Əlilliyi olan uşaqların bir çoxu cəmiyyətə inteqrasiya etməkdə çətinlik çəkirlər. Bu baxımdan cəmiyyətin bir fərdi olaraq hər birimizin üzərinə məsul bir yük düşür. Onlar bizdən heç nə ilə fərqlənmirlər. Bizdən istədikləri tək şey onlarla normal insanlar kimi davranmaq, onlara sevgi və qayğı ilə yanaşmaqdır. Gəlin, onlardan sevgimizi, diqqətimizi əsirgəməyək. 35
Ədəbiyyat siyahısı: Kitab
Uşaqlar: Azərbaycanın bu günü və sabahı / UNİCEF. Uşaq Hüquqları üzrə Azərbaycan QHT Alyansı.Avropa Birliyi. - Bakı : 2006. - 48 s. : foto. - (Heç Bir Uşağı Nəzərdən Qaçırmayaq = Leave No Child Out). - Azərbaycan və ingilis dillərində
Abdullayev S. Dövlət dəstəyi əlillərin adaptasiyasına stimul verir : 3 dekabr Beynəlxalq Əlillər Günüdür // Respublika. - 2016. - 3 dekabr. - № 268. - S. 7. Abdullayev S. Dövlət dəstəyi əlillərin adaptasiyasına stimul verir : 3 dekabr Beynəlxalq Əlillər Günüdür // Respublika. - 2016. - 3 dekabr. - № 268. - S. 7. Abdullayev S. Dövlət qayğısı əlillərin cəmiyyətə inteqrasiyasına, sosial rifahının yaxşılaşmasına stimul verir : 3 dekabr Beynəlxalq Əlillər Günüdür // Respublika. - 2015. - 3 dekabr. - № 266. - S. 5. Abdullayeva Z. Sağlamlıq imkanları məhdud olan insanlara qayğı artır : 3 dekabr Beynəlxalq Əlillər Günüdür // Respublika. - 2014. - 3 dekabr. - № 264. - S. 5. Nərimanoğlu M. Onlarda sönməz həyat eşqi var : 5 may Əlillərin Hüquqlarının Müdafiəsi Günüdür // Azərbaycan. - 2016. - 5 may. - № 96. - S. 12. Nəzakət. 3 Dekabr Beynəlxalq Əlillər Günüdür // Səs. - 2015. - 3 dekabr. - № 226. - S. 12.
36
Ömərov V. Azərbaycanda əlillərin hüquqlarının müdafiəsi // Səs. - 2016. - 2 dekabr. - № 222. - S. 15. Ömərov V. BMT-nin əlillərinin problemlərinə dair qərar və prinsipləri // Səs. - 2016. - 22 noyabr. - № 214. - S. 15. Ömərov V. Əlillərin sosial-hüquqi müdafiəsi // Səs. - 2016. - 22 aprel. - № 71. - S. 15. Ömərov V. Əlillərin sosial-hüquqi müdafiəsinə dair dövlət siyasəti // Səs. - 2016. - 21 aprel. - № 70. - S. 15. Qaraca B. Seçilmişlər.Onlara hamının köməyi lazımdır : 3 dekabr Beynəlxalq Əlillər günüdür // Azərbaycan. - 2012. - 2 dekabr. - № 269. - S. 8. Qaraca, Bəxtiyar. Onlara hamı kömək etməlidir : 3 dekabr Beynəlxalq Əlillər Günüdür // Azərbaycan. - 2010. - 3 dekabr. - № 265. - S. 8. Rəcəbli H. Əlillərə qayğı dövlətin sosial müdafiə strategiyasının prioritetlərindəndir : 3 dekabr Beynəlxalq Əlillər Günüdür // Azərbaycan. - 2016. - 3 dekabr. - № 268. - S. 6.
Rəcəbli H. Əlillərə yüksək qayğı dəyişməyən sosial və mənəvi vəzifədir : 3 dekabr Beynəlxalq Əlillər Günüdür // Azərbaycan. - 2014. - 3 dekabr. - № 264. - S. 7.
37
Siz tək deyilsiniz (metodik vəsait) Ünvan:AZ-1022 Bakı şəh.,S.Vurğun küç.88; E-mail: childlibbaku@yahoo.com URL:www.clb.az F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasında çap olunmuşdur. Sifariş: 28 Çapa imzalanmışdır:01.06.2017 Tirajı:100 Pulsuz
Yüklə 220,64 Kb. Dostları ilə paylaş:
|