Fərhad məMMƏdov tahiRƏ allahyarova
Yüklə 3,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.6. Dünyada Araşdırma və Beyin Mərkəzlərinin gender landşaftı
AZƏRBAYCANDA ARAŞDIRMA VƏ BEYİN MƏRKƏZLƏRİ [yaranması, inkişafı və perspektivləri] 98 mövcud və yaranmaqda olan yeni siyasi konfiqurasiyanın, fərqli qüvvələr nisbətinin tənzimlənməsi və idarə edilməsi daxil edilmişdir. Təşkilati məsələlərə isə: siyasətə yönəlmiş tədqiqatların aparılması üçün daha yaxşı metodların tətbiqi, beyin mərkəzlərinin idarə edilməsi və səmərəli ictimai məsuliyyət strategiyasının həyata keçirilməsin nəzərdə tutulmuşdur. Bununla da ümid edilir ki, G20 ölkələrinin üzləşdiyi əsas xarici siyasi məsələlərlə yanaşı beyin mərkəzlərində xüsusi xarici siyasi məsələlər də müzakirə ediləcək və beyin mərkəzləri həmin məsələlərin beynəlxaql rəyə ünvanlanmasında əsaslı rol oynaya bilər. Bu məsələlər tədqiq edilərkən ilk növbədə təşkilat və ölkənin təhlükəsizliyi, həmçinin beynəlxalq münasibətlərlə bağlı araşdırmalar nəzərə alınacaq. Belə ki, xarici siyasətlə bağlı beyin mərkəzlərinin problemləri aradan qaldırmasında həmin ideya və fikirlərin konstruktiv və səmərəli katalizator-təkanverici qüvvə olduğu aydın görünür. “Böyük 20-lərin” ABM-nin Qlobal Sammitində Forumun təsis edilməsini vacib edən əsas səbəblərdən biri kimi qeyd edilir ki, hazırda inkişaf etməkdə olan və artıq inkişaf etmiş böyük dünya dövlətləri arasında yaranan münasibətlər beynəlxalq ictimai rəyin mürəkkəb suallara cavab axtarmasını şərtləndirir. “Böyük 20-lərin” XSFBM-nin Qlobal Forumunun əsas məqsədi “G20” ilə beynəlxalq münasibətlərdə əhəmiyyətli yer tutan ölkələr qrupunda beyin mərkəzlərinin dəyişən rolunu başa düşmək və təsdiq etməkdir”. Burada bir məqamı vurğulaq yerinə düşərdi. Azərbaycanda bu məsələnin-beyin mərkəzlərinin qlobal, regional və transmilli məkanda təşkilatlanma kimi yeni mərhələyə qədəm qoymasının XXI əsrdə onların inkişafının ən mühüm xüsusiyyəti olması və aktuallığı “G20”-nin qeyd edilən konfransından daha əvvəl diqqət mərkəzində olmuşdur. Bu barədə SAM- ın təşkilatçılığı ilə Bakıda keçirilən İslam Əməkdaşlıq Təşkilatına üzv ölkələrin Beyin Mərkəzlərinin 3-cü Forumunda məruzə edilmişdir. Məruzədə problemə AZƏRBAYCANDA ARAŞDIRMA VƏ BEYİN MƏRKƏZLƏRİ [yaranması, inkişafı və perspektivləri] 99 daha geniş aspektdən nəzər salınmış, eyni zamanda, hələlik transmilli ABM-nin yaranmasında geosiyasi formata, “bloklaşma məntiqinə” müvafiq olaraq qlobal və regional təşkilatlanma meylinin üstünlük təşkil etməsinə diqqət cəlb edilmişdir. Müəllifin fikrinə görə, bu proseslərdə də qlobal geosiyasi məkanda olduğu kimi ABM-nin qütbləşməsinin aparıcı meylə çevrilməsi arzuolunmaz hal olardı. Bəşəriyyətin ümumi gələcəyi naminə, yaradılacaq transmilli beyin mərkəzlərinin problemlərin həllində “qütbləşməsinin” deyil, prioritet kimi “beynəlxalq təhlükəsizliyin təmin edilməsini” önə çəkməsinin və bu yöndə ən böyük maneə olan həll olunmamış münaqişələrin aradan qaldırılmasına öz töhfəsinin verməsini vacibliyi qeyd edilmişdir. 18 Beləliklə, TBMŞ-nin intensiv inkişafı istər-istəməz bir məsələ barədə düşünməyə əsas verir. Həm də belə bir sual yaranır ki, “beyin mərkəzləri”nin ideya rəqabətinin dünyada (Şərqdə və Qərbdə) balansı mövcuddurmu, yoxsa ideyalar birtərəfli - ABM-lərin çoxdan yarandığı ölkələrdən digərlərinə doğru istiqamətə yönəlmişdir? ABM-lərin yeni qlobal şəbəkələşməsində Şərq və Qərb ölkələrinin ABM-lərinin nisbəti necə görünür? Bu mənzərədə balans olmasa da, müəyyən səylərin göstərilməməsi dünyaya hansı perspektivləri vəd edir? Maraqlıdır ki, strateji düşüncə, stratagemalar ilk dəfə qədim Şərqdə yaranmış fenomendir. Stratagema - hər hansı strateji məqsədin, prinsipin obrazlı, simvolik ifadəsidir və əsasən rasionallığa köklənən Qərbdən fərqli olaraq Şərq təfəkkürünə xasdır 19 . Ümumiyyətlə, Şərq-İslam ölkələrində hər hansı transmilli “beyin mərkəzləri” və onların şəbəkələşməsindən danışmaq olarmı? 2012-ci ildə nəşr edilmiş “An Arab Think Tank Directory” adlı sorğu- məlumatda, ərəb-islam ölkələrində 212 beyin mərkəzinin mövcud olduğu qeyd edilir. Bu heç də kiçik rəqəm deyil. Həmin məlumata əsasən, Misirdə 38, İordaniyada 37, Fələstində 23, Tunisdə 28, Livanda 22, Mərakeşdə 20, İraqda 17 və s. beyin mərkəzi mövcuddur. 20 Bu bölgədə regional və ya transmilli beyin mərkəzlərinin formalaşması məsələləri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə 1-3 mart 2012-ci il tarixlərində Bakıda keçirilən “İslam Əməkdaşlıq Təşkilatına (İƏT) üzv ölkələrin “beyin mərkəzləri”nin III Forumu”nda SAM ekspertlərinin səsləndirdiyi təkliflər sırasında olmuşdur. 18 Elnur Aslanov. Think Tank Diplomacy: Towards new intellectual space . İn : “Change and Transformation in the Organisation of Islamic Cooperation (OIC) Countries”. 3rd THINK TANK FORUM OIC member states 2-3 march, 2012 , p.21-27. 19 Н.А.Медушевский,Криппендорф К. 36 стратегий для победы в эпоху конкуренции /Перев. с англ. – СПб.: Питер, 2005. – 256 с. 20 http://foundationforfuture. org/en/Portals/0/Conferences/Think%20Tank%20 Forum/Directory%20 of%20 Arab%20Think%20 Tanks % 20%28draft%2916July.pdf AZƏRBAYCANDA ARAŞDIRMA VƏ BEYİN MƏRKƏZLƏRİ [yaranması, inkişafı və perspektivləri] 100 Məlum olduğu kimi İƏT üzv ölkələrin beyin mərkəzlərinin 3-cü Forumu «İƏT ölkələrində dəyişikliklər və transformasiya” ümumi mövzusu altında keçirilmişdir. Forumda 5 bölmə- «Sosial-iqtisadi və siyasi dəyişikliklərin dinamikası», «Milli və beynəlxalq siyasətin inkişafına baxış», «İdarəetmədə və dövlət idarəçiliyində innovasiyalar», «İslam ölkələrində sülhyaratma və münaqişələrin nizamlanması missiyası» və «Yeni beyin mərkəzlərinin yaradılması, dəstəklənməsi və inkişafı»- üzrə edilən məruzələr kitab şəklində ingilis dilində çap edilmişdir 21 . İƏT üzv dövlətlərin beyin mərkəzlərinin III Forumunda 40-dan çox ölkəni təmsil edən dövlət xadimləri, alimlər, deputatlar, beyin mərkəzlərinin rəhbərləri, tanınmış yerli və beynəlxalq ekspertlər, diplomatik nümayəndələrin iştirak etdiyi Forumda SAM-ın təşəbbüsü ilə Şərq bölgəsində yaradılacaq TBMŞ-nin ilkin layihəsi də təqdim edilmişdir. Təkliflər belə əsaslandırılmışdır ki, müasir dünyada baş verən qlobal dəyişikliklərə və kollektiv səylərin birləşdirilməsi rəğmən bəzi qüvvələrin islamofobiya mövqeyindən çıxış etməsi sivilizasiyalararası dialoq və inteqrasiya prosesində fəal iştirak edən transmilli şəbəkələşməni gündəmə gətirmişdir. Bunlar İƏT-ə üzv ölkələrdə də yeni nəsil BM-lərin yaradılmasını, elmi-intellektual potensialın BM-lərin timsalında təşkilatlanmasını zəruri edir. O da vurğulanmışdır ki, Şərqdə: 1.insan resurslarının, 2. təbii sərvətlərin və 3. zəngin tarixi elmi irsin olmasına baxmayaraq, bu prosesin gecikməsi dövrün çağırışlarına adekvat olan vəziyyət deyil. İƏT-ə üzv ölkələrin 2010-cu və 2011-ci illərdə İstanbulda keçirilən birinci və ikinci forumlarından sonra sayca üçüncü olan bu tədbirdə Azərbaycandan səslənən təşəbbüsün ortaq platforma və qlobal şəbəkələşmə formatında reallaşması transmilli ABM məkanında balansın təmin edilməsinə doğru ilk ciddi addım ola bilərdi. 2.6. Dünyada Araşdırma və Beyin Mərkəzlərinin gender landşaftı ABM-lərin daha bir xüsusiyyətinə diqqət yetirmək maraqlı olardı. Qlobal məkanda BM-lərin gender aspektində mənzərəsi necədir? Qlobal reytinqdə əksini tapan dünyanın 182 ölkəsindəki 6545 BM-in rəhbərliyində qadınların sayı nə qədərdir? XX əsrdə qadınların, demək olar ki, heç bir BM rəhbərliyinin təmsilçiləri sırasında olmaması kimi təəccüblü ənənə XXI əsrdə dəyişə bilmişdirmi? Qadınların bu sahədə fəaliyyəti başqa sahələrdən fərqlənirmi? 21 Change and Transformation in the Organization of Islamic Cooperation (OIC) Countries. 3rd Think Tank Forum OİC Member States. Baku, 2-3 March 2012.480 p. Yüklə 3,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|