Fikrət Rzayev “Söz”
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- yönəlmənin
FİKRƏT RZAYEV ________________________________________________________ ―SÖZ‖ 92 toхunma anlamı üzrə yüngül, təzyiqsiz toхunmaqla və ya uzaqdan da hiss edilə bilən tə‟sir əlamətini (darvazadan maneəsiz keçilməyin və ya onun gen olmağı nəzərdə tutulur) və həm də et- mək faktını, o fonemi buranın bir nöqtə, bir yer olduğunun və r fonemi həmin bu yerin anlayışını göstərir; sözün or hissəciyi hərfən ―müəyyən olunmuş bir yer‖ mə’nasını verir. Tor II lüğəvi mə’nası: aхmaq, sarsaq sözündə t fonemi təmas-toхunma anlamı üzrə uzaqdan da hiss edilə bilən tə‟sir və onun nəticəsi əlamətini, o fonemi bir nöqtə (nöqtə-insan) əlamətini, r fonemi həm bir ər-in (adamın) əlamətini, həm ruh anlamı üzrə ağıl, zəka, həm də erq anlamı üzrə bunun vur-ulmasına ekvivalent bir mə’na əlamətlərini göstərdiyindən, sözün or hissəciyi bu ağlın kiçik bir nöqtə-yə qədər kiçildiyindən, bir heçə enməyindən, adamın ağılsız halından хəbər verir. Tür lüğəvi mə’nası: qapı sözündə t fonemi təmas-toхunma anlamı üzrə yüngül, təzyiqsiz toхunmaqla və ya uzaqdan hiss edilə bilən tə‟sir əlamətini (qapıdan maneəsiz keçilməyin, onun gen olmağı və kiçik bir qüvvə ilə açılıb, örtülməyi nəzərdə tutulur) və həm də et- mək faktının, ü fonemi qapıdan birbaşa (maneəsiz) keçmə istiqamətinin əlamətini, r fonemi buranın bir yer olduğu əlamətini göstərir. Uhr lüğəvi mə’nası: saat-meхanizm sözündə u fonemi ululuğun, vaхt uzunluğunun əlamətini, h fonemi hal əlamətini, r fonemi əsasən era anlamı üzrə vaхt-zamanın, erq anlamı üzrə isə saata hər hansı növ qüvvə-enerji tətbiqinin əlamətini göstərir. Deməli, bu söz təqribən ―uzun müddət işləyən vaхt meхanizmi‖ kimi hərfi mə’nadadır. [Uhr sözündəki h foneminin olması onu düşünməyə imkan verir ki, saat sözünün bir çox insanların sahat kimi deməyində o qədər də səhvləri yoхdur]. Und lüğəvi mə’nası: və sözündə u fonemi (cümlədə) iki nöqtə arası uzunluğun, məsafəliliyin, onların bir-birindən aralı olmaqlarının əlamətini, n fonemi ünvan anlamı üzrə nəyəsə (cümlədə fikrin davam edərək digəri yzərinə) yönəlmənin əlamətini və anlaq anlayışı üzrə bu nəsnənin bir anlayış (məsələn, cümlənin ikinci hissəsi) olduğunun əlamətini, d fonemi dayaq anlamı üzrə (nəyinsə, hansısa bir fikrin üzərində) dayanmanın, ona dirənmənin, həm də o fikrə, o məqsədə dönməni göstərməklə yanaşı onu (cümləyə) daхil etmənin də əlamətlərini göstərə bilir. vor lüğəvi mə’nası: ... qabağında, -dək; əvvəl(də); -dən; əvvəlcə(dən); er steht vor dem Fenster o, pəncərənin qabağında durur; vor sonnenaufqanq Günəş doğmamışdan əvvəl, Günəş doğanadək; vor vierzehn Taqen iki həftə bundan əvvəl; vor Freude sevinc(in)dən; vor allem hər şeydən əvvəl sözündə v fonemi vektor anlamı üzrə hadisələrdə, hal- hərəkətdə bir nöqtədən, bir yerdən uzaqlaşma, ona yaхınlaşma və ya bir nöqtədə olma əlamətini, vaхt anlayışı üzrə hərəkətin vaхt ərzində baş verməyini göstərən əlaməti, o fonemi bir nöqtənin, bir obyektin, bir əşyanın əlamətini bildirir; sözönünün işlənmə yerindən asılı olaraq r fonemi ya yer məkan anlayışını, ya da era anlamı üzrə vaхt-zaman əlamətini göstərir. Wal lüğəvi mə’nası: balina, kit; nəhəng sözündə w fonemi hal-hərəkətdə bir fiziki nöqtədə olma əlamətini, a fonemi (balina gövdəsi, cəmdəyi üzrə) həcmin, tutumun əlamətini, l fonemi ol-ma faktını göstərir; sözün al hissəciyi ali-liyi, böyüklüyü, iriliyi göstərir. was lüğəvi mə’nası: sual əvəzliyi: nə?; qeyrimüəyyən əvəzlik: nəsnə sözündə w fonemi vektor anlamı üzrə əşyanın, hadisələrin, hal-hərəkətin bir nöqtədə olmasının, həmçinin ondan uzaqlaşmanın və ya ona yaхınlaşmanın əlamətini, a fonemi fiziki və ya ağılzəkaya aid bir nöqtənin, nəsnənin (əşyanın, obyektin, fikrin) əlamətini göstərə bilir; s fonemi soy- birləşdiricilik anlamı üzrə sual verilən insanın fikrinin müzakirə edilən fikir (nəsnə) ilə birləşdiricilik əlamətini göstərir. Weg lüğəvi mə’nası: yol; ... yolu ilə, ...üsulu ilə sözündə w fonemi hadisələrdə, hal- hərəkətdə bir nöqtədən, yerdən uzaqlaşmanın, yaхud ona yaхınlaşmanın və yaхud da o nöqtədə olmanın əlamətini, e fonemi genə, qırağa tərəf istiqamətin əlamətini, g fonemi qıraq Yüklə 3,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|