Filasofiya az: filosofia qxd
Yüklə 4,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Personalizm.
Personalizm bir fəlsəfi təlim kimi XX əsrin 30-cu illərində Fransada yaranmışdı. Onun əsas nümayəndələri Emmanuel Munye (1905-1950-ci illər), Pol-Lui Landsberq (1901- 1944-cü illər), Qabriel Madinye (1895-1958-ci illər) və başqalarıdır. Personalizmin fərqləndirici cəhəti şəxsiyyəti bütün mövcudatın ilk mənbəyi, mərkəzi, ali mənəvi dəyər, varlığın təcəssümü kimi qəbul etməsidir. Bu təsəvvürə görə, ruh ilə bədən ayrılmaz vəhdət təşkil edir. Personalistlər şəxsiyyətin dindarlığını onun İlahi varlığa aidiyyəti olmasının nəticəsi kimi izah edirlər. Məsələn, Jan Lakrua şəxsiyyəti bilavasitə həyat eşqinin bir növü və ya Tanrının mənəvi enerjisinin məhsulu kimi səciyyələndirir. Şəxsiyyət fəlsəfəsi olan personalizm həm də şəxsiyyətlərin qarşılıqlı fəaliyyət fəlsəfəsidir, çünki personalistlərin təsəvvür etdiyi şəxsiyyət təcrid olunmamışdı, bu fəlsəfədə “Mən” həm də “Sən” deməkdir. Burada əksliklərin vəhdəti müşahidə olunur. Personalizmin qnoseoloji təliminin əsasını Lakruanın təklif etdiyi “etiqad nəzəriyyəsi” təşkil edir. İ.Narskinin göstərdiyi kimi, həmin nəzəriyyədə etiqad “həm hər hansı adekvat idrakın bazisi, həm də onun ali nəticəsi kimi şərh edilir. Özü də bu ali nəticə kimi adekvat idrak bilavasitə dini etiqada çevrilir”. Lakruaya görə, dini etiqadlar aşkar görünür və buna görə də onların tənqidi mövqedən yoxlanılmasına ehtiyac yoxdur. Hər hansı xüsusi “etiqad” yalnız onun əsas fenomenə uyğunluğu – Allaha inam sayəsində mümkündür. Dərketmənin hər bir növü elm ilə inamın qarışığıdır. Elm hər hansı etiqadın yalnız zəruri elementidir, lakin kafi element deyildir. Personalistlərin fəlsəfi maraqları ontoloji və qnoseoloji problem- lər ətrafında deyil, dini-etik problemlər ətrafında cəmləşmişdir. 175 F ә l s ә f ә downloaded from KitabYurdu.org Personalistləri ən çox maraqlandıran insan şəxsiyyətinin azadlığı məsələsidir. Personalistlərin nəzərincə, əsas problem özünün xəlq etdiklərinə seçim azadlığı verən Tanrının iradəsidir. Yaradan öz bəndələrinə dünyada Allaha xoş gələn əməllərin iştirakçıları olmaq imkanı vermişdir. Yüklə 4,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|