| B) Qiymətləndirmə:
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin standartına əsasən (23 aprel 2010-cu il tarixli, 75 saylı qərar) konkret fənn üzrə semestr ərzində toplanmış balın yekun miqdarına görə təhsil alanların biliyi aşağıdakı kimi qiymətləndirilir:
N
|
ballar
|
qiymət
|
kateqoriya
|
1
|
0-50
|
qeyri-kafi
|
F
|
2
|
51-60
|
qənaətbəxş
|
E
|
3
|
61-70
|
kafi
|
D
|
4
|
71-80
|
yaxşı
|
C
|
5
|
81-90
|
çox yaxşı
|
B
|
6
|
91-100
|
əla
|
A
|
VI. Tələbələrə verilən sərbəst işlərin mövzuları
№
|
Sərbəst işin
Mövzusu
|
Saat
|
Sərbəst işin təhvil verilməsinin son tarixi
|
qiymətləndirmə üsulu
|
1
|
Fırlanma broun hərəkəti
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
2
|
Maye məhlulların hal diaqramı
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
3.
|
Entropiyanın izoproseslər üçün hesablanması
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
4.
|
Molekullararası induksiya, orientasiya və dispersiya qarşılıqlı təsiri
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
5.
|
Maye kristallar və onların növləri
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
6.
|
Asimmetrik molekul. Ayna simmetriyası
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
7.
|
Tomson-Şiller paradoksu
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
8.
|
Seyrəkləşmiş qazlarda köçürmə hadisələri
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
9.
|
Bərk cisimlərdə köçürmə hadisələri
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
10.
|
Molekullar arasında qarşılıqlı təsir qüvvələri
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
11.
|
Metastabil hal, Vilson kamerası
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
12
|
Metastabil hal, qabarcıq kamerası
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
13.
|
TS diaqramı və onun əhəmiyyəti
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
14.
|
Entropiyanın izoproseslər üçün hesablanması
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
15.
|
Molekullararası qarşılıqlı təsir. Lenard-Cons potensialı.
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
16.
|
Maye kristallar və onların tətbiqləri
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
17.
|
Tomson-Şiller paradoksu
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
18.
|
Helium 1 – Helium 2 keçidi.
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
19.
|
Perren təcrübəsi və Bolsman paylanmasının yoxlanılması.
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
20.
|
Perren təcrübəsi və avaqadro ədədinin təyini.
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
21.
|
Metastabil maye, qabarcıq kamerası və onun tətbiqləri
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
22.
|
Metastabil maye buxarı, Vilson kamerası və onun tətbiqləri
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
23.
|
Mayelərin qaynama temperaturunun təzyiqdən asılılığı.
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
24.
|
Buzun ərimə temperaturunun təzyiqdən asılılığı.
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
25.
|
Mayenin doymuş buxarının təzyiqinin temperatur asılılığının termodinamik üsulla çıxarışı
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
26.
|
Maye məhlulların qaynama temperaturunun xüsusiyyətləri.
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
27.
|
Mayelərin səthi gərilmə əmsalının temperatur asılılığının termodinamik potensiallar metodu ilə araşdırılması.
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
28.
|
Mayelərin səthi gərilmə əmsalının temperatur asılılığının Karno dövrü vasitəsilə çıxarışı
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
29.
|
Real qazların mayeləşmə üsulları. Coul-Tomson effekti.
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
30.
|
Suyun termik və kalorik xassələrinin anomaliyası
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
31.
|
Maksvell-Bolsman paylanması.
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
32.
|
Üçlük nöqtəsi, hal dioqramı
|
|
20.05.2022
|
Təqdimat
|
VII.İmtahanın keçirilməsi forması: Yazılı
VIII.İmtahan sualları:
1. Molekulyar fizikanın mövzusu və tədqiqat metodları
2. Maddənin aqreqat halları və onlarda istilik hərəkətinin xarakteri
3. İdeal qaz modeli və onun təzyiqi
4. Molekulyar kinetik nəzəriyyənin əsas tənliyi
5. Temperatur anlayışı və kinetik enerji. Bolsmon sabiti.
6. İdeal qazın hal tənliyi. Universal qaz sabiti və Avaqadro ədədi.
7. Molekulların sürətlərə görə Maksvell paylanması
8. Molekulun orta, orta kvadratik və ən çox ehtimallı sürətləri
9. Maksvell paylanmasının qrafik təsviri və onun izahı
10. Maksvellin paylanma əyrisinin temperatur və molekulyar kütlədən asılılığı
11. Barometrik tənlik və yerin atmosferi
12. Bolsman paylanması
13. Perren təcrübəsi. Bolsman sabiti və Avaqadro ədəddinin təyini
14. Qaz molekullarının toqquşması və effektiv kəsik
15. Effektiv kəsiyin temperatur asılılığı. Sezerlend düsturu
16. Orta sərbəst yolun uzunluğu və toqquşmaların sayı
17. Orta sərbəst yolun uzunluğunun təcrübi yolla təyini.Born-Borman təcrübəsi
18. Qazlarda köçürmə hadisələri. Diffuziya
19. Qazlarda köçürmə hadisələri. İstilikkeçirmə
20. Qazlarda köçürmə hadisələri. Özlülük
21. Qazların köçürmə əmsalları arasında əlaqə. Maksvell münasibətləri
22. Broun hissəciyinin orta kvadratik yerdəyişməsi. Eynşteyn-Smoxulovski düsturu
23. Broun hissəciyinin orta kvadratik yerdəyişməsi ilə diffuziya əmsalı arasında əlaqə
24. İdeal qazın daxili enerjisi. Coul qanunu
25. Termodinamikanın I qanunu və onun izobarik prosesə tətbiqi
26. Termodinamikanın I qanunu və onun izotermik prosesə tətbiqi
27. Termodinamikanın I qanunu və onun adiabatik prosesə tətbiqi
28. Daxili enerjinin sərbəstlik dərəcəsinə görə paylanması. Bolsman- Maksvell teoremi
29. Daxili enerji və sabit həcmdə istilik tutumu
30. Entalpiya və sabit təzyiqdə istilik tutumu
31. Termodinamikanın II qanunu
32. İdeal Karno mühərriki və onun f.i.ə
33. Klauzius bərabərsizliyi. Gətirilmiş istilik.
34. Entropiya və onun fiziki mənası.
35. Entropiya və termodinamik ehtimal. Bolsman düsturu
36. Termodinamikanın III qanunu. Nernst teoremi
37. Van-der-Vaals tənliyi və izotermləri
38. Mayelərdə səthi gərilmə və səth enerjisi
39.Çökük və qabarıq maye səthləri altındakı təzyiq. Laplos düsturu
40 Birinci növ faza keçidləri. Buxarlanma və kondensasiya. Klapeyron-Klauzius tənliyi
41. Hal diaqramı. Üçlük nöqtəsi
42. İkinci növ faza keçidləri. He I – He II keçidi, λ nöqtəsi.
43. Klaplyron-Mendeleyev tənliyi. Universal qaz sabitinin fiziki mənası
44. İdeal qazın təcrübi qanunları və onların qrafiki təhlili
45.Coul-Tomson effekti.İnversiya əyrisi və temperaturu.
IX: Fənnin təqvim-tematik planı Mühazirə 30s
Həftələr
|
Mövzunun adı və qısa icmalı
|
Mühazirə
|
Məşğələ
|
laborator.
|
Tarix
|
I
|
Mövzu 1: Molekulyar fizika.Molekulyar fizikanın mövzusu və tədqiqat metodları. Maddənin aqreqat halları və istilik hərəkətinin qaz, maye və bərk cismlərdə xarakteri. İdeal qaz modeli və onun təzyiqi. Molekulyar kinetik nəzəriyyənin əsas tənliyi. Temperatur və kinetik enerji. İdeal qazın hal tənliyi. Bolsman sabiti və Avaqadro ədədi.
Qısa icmalı: Mövzuda dinamik, statistik və termodinamik metodlar haqqında məlumat verilir. Maddənin aqreqat halları haqqında izahat verilir və bu hallara uyğun moelkulyar hərəkət izah edilir. Molekulyar kinetik nəzəriyyənin əsas müdəaları və ideal qaz modeli verilir. Molekulyar kinetik nəzəriyyənin əsas tənliyi çıxarılır və bu tənliyin mikroskopik və makroskopik kəmiyyətlər arasındakı əlaqəsi izah edilir.
1.E.Ə.Eyvazov, S.Ş.Qurbanov, Ş.X.Xəlilov. Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş. Bakı, 2010, 602s.
2.N.Qocayev. Molekulyar fizika. Bakı, 2009, 502.
|
2
|
1
|
2
|
16.02.2022
|
II
|
Mövzu 2: Molekulyar fizika.Molekulların sürətlərə görə paylanması. Maksvell paylanması. Molekulun orta, orta kvadratik və ən çox ehtimallı sürətləri. Maksvell paylanmasının təcürbi yoxlanılması. Ştern təcrübəsi.
Qısa icmalı: Molekulların sürətlərə görə paylanma statistikası yəni Maksvell paylanması izah edilir. Molekulun orta, orta kvadratik və ən çox ehtimallı sürətləri izah edilir. Ən çox ehtimallı sürətin çıxarışı verilir. Ştern təcrübəsinin köməyi ilə Maksvell paylanmasının təcrübi yoxlanılması şərh edilir.
1.E.Ə.Eyvazov, S.Ş.Qurbanov, Ş.X.Xəlilov. Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş. Bakı, 2010, 602s.
2. N.Qocayev. Molekulyar fizika. Bakı, 2009, 502.
|
2
|
1
|
2
|
23.02.2022
|
III
|
Mövzu 3: Molekulyar fizika.Barometrik tənlik və yerin atmosferi. Bolsman paylanması. Perren təcrübəsi. Bolsman sabiti və Avaqadro ədədinin təyini. Maksvell-Bolsman paylanması.
Qısa icmalı: Cazibə sahəsində molekulların paylanması yəni Bolsman paylanması şərh edilir. Barometrik tənlik və bu tənliyə uyğun olaraq Yerin atmosferinin qanunauyğunluqları izah edilir. Bolsman paylanmasının Perren təcrübəsi vasitəsi ilə təsdiqi izah edilir. Maksvell-Bolsman paylanması şərh edilir.
1.E.Ə.Eyvazov, S.Ş.Qurbanov, Ş.X.Xəlilov. Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş. Bakı, 2010, 602s.
2.N.Qocayev. Molekulyar fizika. Bakı, 2009, 502.
|
2
|
1
|
2
|
02.03.2022
|
IV
|
Mövzu 4: Molekulyar fizika.Broun hərəkəti.Broun hissəciyinin mütəhərrikliyi və ya yürüklüyü. Stoks düsturu. Mütəhhərikliklə diffuziya əmsalı arasında əlaqə. Eynşteyn-Stoks düsturu. Boun hissəciyinin orta kvadratik yerdəyişməsi. Eynşteyn-Smoluxovski düsturu və onun təcrübi təsdiqi. Perren təcrübəsi. Orta kvadratik yerdəyişmə ilə diffuziya əmsalı arasında əlaqə.
Qısa icmalı: Molekulyar kinetik nəzəriyyənin təcrübi təsdiqi kimi Eynşteyn-Stoks düsturu və Eynşteyn-Smolxovski düsturları verilir. Orta kvadratik yerdəyişmə ilə diffuziya əmsalı arasındakı əlaqə izah edilir.
1.E.Ə.Eyvazov, S.Ş.Qurbanov, Ş.X.Xəlilov. Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş. Bakı, 2010, 602s.
2.N.Qocayev. Molekulyar fizika. Bakı, 2009, 502.
|
2
|
1
|
2
|
09.03.2022
|
V
|
Mövzu 5: Molekulyar fizika.Qaz molekullarının toqquşması və effektiv kəsik. Effektiv kəsiyin temperatur asılılığı. Sezerlend düsturu. Orta sərbəst yolun uzunluğu və toqquşmalar sayı. Molekulyar dəstənin qazlarda səpilməsi. Səpilmə əmsalı. Orta sərbəst yolun uzunluğunun təcrübi yolla təyini. Born-Borman təcrübəsi.
Qısa icmalı: Qaz molekullarının istilik hərəkəti nəticəsində səpilməsi, effektiv kəsiyin temperatur asılılığı və Sezerlend düsturu izah edilir.Molekulyar dəstənin qazlarda səpilməsi, səpilmə əmsalı, orta sərbəst yolun uzunluğu, onun təcrübi yolla Born-Borman təcrübəsi ilə təyini izah edilir.
1.E.Ə.Eyvazov, S.Ş.Qurbanov, Ş.X.Xəlilov. Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş. Bakı, 2010, 602s.
2.N.Qocayev. Molekulyar fizika. Bakı, 2009, 502.
|
2
|
1
|
2
|
16.03.2022
|
VI
|
Mövzu 6: Molekulyar fizika.Qazlarda köçürmə hadisələri. Diffuziya, özlülük və istilikkeçirmə. Köçürmə əmsalları arasında əlaqə və onların temperatur və sıxlıqdan asılılığı. Maksvell münasibətləri.
Qısa icmalı: Qazlarda köçürmə əmsalları, onlar arasında əlaqə yəni Maksvell münasibətləri verilir. Sonda isə köçürmə əmsallarının temperatur və təzyiqdən asılılığı şərh edilir.
1.E.Ə.Eyvazov, S.Ş.Qurbanov, Ş.X.Xəlilov. Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş. Bakı, 2010, 602s.
2.N.Qocayev. Molekulyar fizika. Bakı, 2009, 502.
|
2
|
1
|
2
|
30.03.2022
|
VII
|
Mövzu 7: Molekulyar fizika.Molekulyar hadisənin izahına termodinamik yanaşma. İstiliyin kinetik nəzəriyyəsi. İdeal qazın daxili enerjisi və onun sərbəstlik dərəcəsinə görə bərabər paylanması. Bolsman-Maksvell teoremi. İstilik miqdarı və onun mexaniki ekvivalenti. Termodinamikanın sıfırıncı qanunu. Termodinamik sistemin tarazlıq halı və relaksiya müddəti. İstilik tarazlığının tranzitivlik qanunu. Tarazlıqlı (kvazistatik) və tarazlıqsız proseslər. Termodinamikanın I qanunu və onun izoproseslərə tətbiqi.
Qısa icmalı: İdeal qazın daxili enerjisi və onun sərbəstlik dərəcəsinə görə bərabər paylanması, Maksvell-Bolsman teoremi şərh edilir. Termodinamikanın sıfırıncı qanunları yəni termodinamik sistemin tarazlıq halı, relaksasiya müddəti və istilik tarazlığının tranzitivlik qanunu şərh edilir. Termodinamikanın birinci qanunu və onun izoproseslərə tətbiqi şərh edilir.
1.E.Ə.Eyvazov, S.Ş.Qurbanov, Ş.X.Xəlilov. Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş. Bakı, 2010, 602s.
2.N.Qocayev. Molekulyar fizika. Bakı, 2009, 502.
|
2
|
1
|
2
|
06.04.2022
|
VIII
|
Mövzu 8: Molekulyar fizika.İdeal qazın istilik tutumu. Daxili enerji və sabit həcmdəki istilik tutumu. Entalpiya və sabit təzyiqdə istilik tutumu. Mayer düsturu. İstilik tutumunun temperaturdan asılılığı. İstilik tutumunun klassik nəzəriyyəsi ilə təcrübi nəticələrin uyğunsuzluğu və onun kvant nəzəriyyəsi vasitəsilə qısa izahı.
Qısa icmalı: İdeal qazın istilik tutumu, daxili enerji və entalpiya haqqında məlumat verilir. Mayer düsturu çıxarılır. Istilik tutumunun sərbəstlik dərəcəsindən asılılığı verilir. İstilik tutumunun klassik və kvant nəzəriyyəsi vasitəsilə qısa izahı şərh edilir.
1.E.Ə.Eyvazov, S.Ş.Qurbanov, Ş.X.Xəlilov. Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş. Bakı, 2010, 602s.
2.N.Qocayev. Molekulyar fizika. Bakı, 2009, 502.
|
2
|
1
|
2
|
13.04.2022
|
IX
|
Mövzu 9: Molekulyar fizika.İstiliyin işə çevrilməsi.Termodinamikanın II qanunu. Dairəvi proseslər. Dönən və dönməyən proseslər. Qızdırıcı, işçi cism və soyuducu. İdeal Karno mühərriki. Karno dövrü və onun f.i.ə. Karnonun I və II teoremi. Gətirilmiş istilik və Klanzius bərabərsizliyi. Entropiya və onun fiziki mənası. Bolsman düsturu.
Qısa icmalı: Termodinamikanın II qanununun tərifləri və izahı şərh edilir. Qızdırıcı, işçi cisim və soyuducu haqqında məlumat verilir. Karno dövrü, onun faydalı iş əmsalı izah edilir.Karnonun I və II teoremləri, gətirilmiş istilik, Klauzis bərabərsizliyi, entrapiya və fiziki mənası şərh edilir.
1.E.Ə.Eyvazov, S.Ş.Qurbanov, Ş.X.Xəlilov. Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş. Bakı, 2010, 602s.
2.N.Qocayev. Molekulyar fizika. Bakı, 2009, 502.
|
2
|
1
|
2
|
20.04.2022
|
X
|
Mövzu 10: Molekulyar fizika.Termodinamik temperatur şkalası. Termodinamikanın III qanunu. Termodinamik potensiallar. Sərbəst enerji. Helmhols funksiyası. Gibs potensialı. Gibs-Helmhols tənlikləri. Maksvell münasibətləri. Termodinamik tarazlıq şərtləri.
Qısa icmalı: Termodinamikanın III qanunu şərh edilir. Nernst teoreminin Plank şərhi verilir. Termodinamik potensiallar və onların vasitəsilə termik və kalorik kəmiyyətlərin müəyyən olunması şərh olunur. Helmhols funksiyası, Gips potensialı, Gips-Helmhols tənlikləri, Maksvell münasibətləri və termodinamik tarazlıq şərtləri verilir.
1.E.Ə.Eyvazov, S.Ş.Qurbanov, Ş.X.Xəlilov. Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş. Bakı, 2010, 602s.
2.N.Qocayev. Molekulyar fizika. Bakı, 2009, 502.
|
2
|
1
|
2
|
27.04.2022
|
XI
|
Mövzu 11: Molekulyar fizika.Real qazlar və ideal qaz qanunlarından kənaraçıxmalar. Boyl temperaturu və əyrisi. Van-der-Vaals qarşılıqlı təsir qüvvələri. Van-der-Vaals tənliyi və izotermlərinin araşdırılması. Binodal və spinodal. Metastabil hal, böhran halı və böhran parametrləri. Gətirilmiş Van-der-Vaals tənliyi. Uyğun hallar qanunu.
Qısa icmalı: Real qazlar və onların ideal qaz qanunlarından kənara çıxmaları, Boyl temperaturu və əyrisi, Van-der-Vaals tənliyi və izotermləri araşdırılır. Metastabil hal, böhran parametrləri, Binodal və spinodal haqqında məlumat verilir. Uyğun halalr qanunu izah edilir.
1.E.Ə.Eyvazov, S.Ş.Qurbanov, Ş.X.Xəlilov. Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş. Bakı, 2010, 602s.
2.N.Qocayev. Molekulyar fizika. Bakı, 2009, 502.
|
2
|
1
|
2
|
04.05.2022
|
XII
|
Mövzu 12: Molekulyar fizika.Molekullararası qarşılıqlı təsir qüvvələri. Lenard-Cons potensialı. Real qazların daxili enerjisi və onun boşluğa adiobatik genişlənməsi. Coul-Tomson effekti. İnversiya əyrisi və inversiya temperaturu. Qazların mayeləşdirilməsi və aşağı temperaturların alınması.
Qısa icmalı: Real qazların daxili enerjisi. Lenard-Cons potensialı, Coul-Tomson effekti, inversiya əyrisi və temperaturu şərh edilir.Qazların mayeləşdirilməsi və aşağı temperaturların alınma üsulları öyrədilir.
1.E.Ə.Eyvazov, S.Ş.Qurbanov, Ş.X.Xəlilov. Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş. Bakı, 2010, 602s.
2.N.Qocayev. Molekulyar fizika. Bakı, 2009, 502.
|
2
|
1
|
2
|
11.05.2022
|
XIII
|
Mövzu 13: Molekulyar fizika.Maye aqreqat halı haqqında anlayış. Mayelərdə səthi gərilmə və səth enerjisi. Səth gərilmə əmsalı. Kənar bucaq, islatma və islatmama. Çökük və qabarıq maye səthləri altındakı təzyiq. Laplas düsturu. Kapilliyarlıq. Jüren düsturu. Maye məhlullar haqqında anlayış. Osmos hadisəsi. Osmotik təzyiq. Vant-Hoff qanunu
Qısa icmalı: Maye aqreqat halı haqqında məlumat verilir. Mayelərdə səthi gərilmə, səth enerjisi, səthi gərilmə əmsalı, kənar bucaq, islatma və islatmama hadisələri izah edilir. Mayenin əyri səthləri altındakı yaranan təzyiq yəni Laplas təzyiqi şərh edilir. Kapilyarlıq və Jeren düsturu izah edilir. Maye məhlullar haqqında qısa anlayış verilir, osmotik təzyiq və osmos hadisəsi şərh edilir.
1.E.Ə.Eyvazov, S.Ş.Qurbanov, Ş.X.Xəlilov. Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş. Bakı, 2010, 602s.
2.N.Qocayev. Molekulyar fizika. Bakı, 2009, 502.
|
2
|
1
|
2
|
18.05.2022
|
XIV
|
Mövzu 14: Molekulyar fizika.Bərk aqreqat halı haqqında anlayış. Kristal qəfəsi. Elementar özək. Brave qəfəsi. Bərk cismin istilik tutumunun klassik və kvant nəzəriyyəsi haqqında anlayış. Dyulonq Pti, Enşteyn və Debay qanunları.
Qısa icmalı: Kristal qəfəsi, elementar özək, Brave qəfəsi haqqında məlumat verilir. Bərk cisimlərin istilik tutumunun klassik və kvant nəzəriyyəsi haqqında qısa anlayışlar şərh edilir. Dyulonq-Pti, Eynşteyn və Debay qanunları izah edilir.
1.E.Ə.Eyvazov, S.Ş.Qurbanov, Ş.X.Xəlilov. Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş. Bakı, 2010, 602s.
2.N.Qocayev. Molekulyar fizika. Bakı, 2009, 502.
|
2
|
1
|
2
|
25.05.2022
|
XV
|
Mövzu 15: Molekulyar fizika.Birinci növ faza keçidləri. Klapeyron-Klauzius tənliyi. Buxarlanma, qaynama və kondensasiya. Ərimə, sublimasiya və kristallaşma, gizli keçid istiliyi. Hal diaqramı. Üçlük nöqtəsi. İkinci növ faza keçidləri. HeI – He II keçidi. nöqtəsi.
Qısa icmalı: I və II növ faza keçidləri şərh edilir.Klapeyron-Klauzis tənliyi, buxarlanma, qaynama, ərimə, kristallaşma, kondensasiya hadisələri izah edilir. Gizli keçid istiliyi haqqında məlumat verilir. He I-He II keçidi və nöqtəsi, üçlük nöqtəsi və hal diaqramı şərh edilir.
1.E.Ə.Eyvazov, S.Ş.Qurbanov, Ş.X.Xəlilov. Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş. Bakı, 2010, 602s.
2.N.Qocayev. Molekulyar fizika. Bakı, 2009, 502.
|
2
|
1
|
2
|
01.06.2022
|
Seminar 15 s
Həftə
|
Tarix
|
Mövzunun adı və əhatə etdiyi məsələlər
|
Tapşırıq
|
Mənbə
|
Həftə 1
|
|
Molekulyar fizikanın mövzusu və tədqiqat metodları. Maddənin aqreqat halları və istilik hərəkətinin qaz, maye və bərk cismlərdə xarakteri. İdeal qaz modeli və onun təzyiqi. Molekulyar kinetik nəzəriyyənin əsas tənliyi. Temperatur və kinetik enerji. İdeal qazın hal tənliyi. Bolsman sabiti və Avaqadro ədədi.
Molekulların sürətlərə görə paylanması. Maksvell paylanması. Molekulun orta, orta kvadratik və ən çox ehtimallı sürətləri. Maksvell paylanmasının təcürbi yoxlanılması. Ştern təcrübəsi.
|
№ 1.1-1.10
|
1. səh. 5-32
3. səh.13-45
[6] səh.6-7
|
Həftə 2
|
|
Barometrik tənlik və yerin atmosferi. Bolsman paylanması. Perren təcrübəsi. Bolsman sabiti və Avaqadro ədədinin təyini.
Broun hərəkəti. Broun hissəciyinin yürüklüyü(mütəhhəriklik). Stoks düsturu. Mütəhhərikliklə diffuziya əmsalı arasında əlaqə. Eynşteyn-Stoks düsturu. BORN hissəciyinin orta kvadratik yerdəyişməsi. Eynşteyn-Smoluxovski düsturu. Orta kvadratik yerdəyişmə ilə diffuziya əmsalı arasında əlaqə.
|
№ 1.57-1.65
|
1. səh. 70-100
3. səh. 81-101
[6] səh. 13-14
|
Həftə 3
|
|
Qaz molekullarının toqquşması və effektiv kəsik. Effektiv kəsiyin temperatur asılılığı. Sezerlend düsturu. Orta sərbəst yolun uzunluğu və toqquşmalar sayı. Orta sərbəst yolun uzunluğunun təcrübi yolla təyini. Born-Borman təcrübəsi.
Qazlarda köçürmə hadisələri. Diffuziya, özlülük və istilikkeçirmə. Köçürmə əmsalları arasında əlaqə və onların temperatur və sıxlıqdan asılılığı.
|
№ 1.72-1.77
|
1. səh. 42-53
3. səh. 75-81
[6]səh 14-15
|
Həftə 4
|
|
İstiliyin kinetik nəzəriyyəsi. İdeal qazın daxili enerjisi. Coul qanunu. İstilik miqdarı və onun mexaniki ekvivalenti. Termodinamikanın sıfırıncı qanunu. Termodinamik sistemin tarazlıq halı və relaksiya müddəti. İstilik tarazlığının tranzitivlik qanunu. Tarazlıqlı (kvazistatik) və tarazlıqsız proseslər. Termodinamikanın I qanunu və onun izoproseslərə tətbiqi. Daxili enerjinin sərbəstlik dərəcəsinə görə bərabər paylanması. Bolsman-Maksvell teoremi. Dönən və dönməyən proseslər.
İdeal qazın istilik tutumu. Daxili enerji və sabit həcmdəki istilik tutumu. Entalpiya və sabit təzyiqdə istilik tutumu. Mayer düsturu. İstilik tutumunun temperaturdan asılılığı. İstilik tutumunun klassik nəzəriyyəsi ilə təcrübi nəticələrin uyğunsuzluğu və onun kvant nəzəriyyəsi vasitəsilə qısa izahı.
|
№ 2.1-2.10
|
1. səh. 100-112
3. səh. 61-72
[6]səh. 18-19
|
Həftə 5
|
|
Termodinamikanın II qanunu. Dairəvi proseslər. Qızdırıcı, işçi cism və soyuducu. İdeal Karno mühərriki. Karno dövrü və onun f.i.ə. Karnonun I və II teoremi. Gətirilmiş istilik və Klanzius bərabərsizliyi. Entropiya və onun fiziki mənası. Bolsman düsturu
Termodinamik temperatur şkalası. Termodinamikanın III qanunu. Termodinamik potensiallar. Sərbəst enerji. Helmhols funksiyası. Gibs funksiyası. Gibs-Helmhols tənlikləri. Maksvell münasibətləri. Termodinamik tarazlıq şərtləri.
|
№ 2.31-2.40
|
1. səh.114-140
3. səh.379-410
[6]səh 22-23
|
Həftə 6
|
|
Real qazlar və ideal qaz qanunlarından kənaraçıxmalar. Van-der-Vaals qarşılıqlı təsir qüvvələri. Van-der-Vaals tənliyi və izotermlərinin araşdırılması. Metastabil hal, böhran halı və böhran parametrləri. Gətirilmiş Van-der-Vaals tənliyi. Uyğun hallar qanunu
Real qazların daxili enerjisi və onun boşluğa genişlənməsi. Coul-Tomson effekti. İnversiya əyrisi və inversiya temperaturu. Qazların mayeləşdirilməsi və aşağı temperaturların alınması
|
№ 2.45-2.50,
|
1. səh. 32-42
3. səh. 52-61
[6]səh.23-24
|
Həftə 7
|
|
Maye aqreqat halı haqqında anlayış. Mayelərdə səthi gərilmə və səth enerjisi. Səth gərilmə əmsalı. Kənar bucaq, islatma və islatmama. Çökük və qabarıq maye səthləri altındakı təzyiq. Laplas düsturu. Kapilliyarlıq. Jüren düsturu. Maye məhlullar haqqında anlayış. Osmos hadisəsi. Osmotik təzyiq. Vant-Hoff qanunu
Bərk aqreqat halı haqqında anlayış. Kristal qəfəsi. Bərk cismin istilik tutumunun klassik və kvant nəzəriyyəsi. Dyulonq Pti, Enşteyn və Debay qanunları.
|
№ 3.1-3.10, 3.17-3.27
|
1. səh. 161-200
3. səh. 103-139
[6]səh. 28-31
|
Həftə 8
|
|
Birinci növ faza keçidləri. Klapeyron-Klauzius tənliyi. Buxarlanma və kondensasiya. Ərimə və kristallaşma. Hal diaqramı. Üçlük nöqtəsi. İkinci növ faza keçidləri. HeI – He II keçidi.
|
№ 3.11-3.16
|
1. səh. 176-198
3. səh. 124-132
[6]səh. 29-30
|
I kollekviumun Sualları
1. Molekulyar fizikanın mövzusu və tədqiqat metodları
2. Maddənin aqreqat halları və onlarda istilik hərəkətinin xarakteri
3. İdeal qaz modeli və onun təzyiqi
4. Molekulyar kinetik nəzəriyyənin əsas tənliyi
5. Temperatur anlayışı və kinetik enerji. Bolsmon sabiti.
6. İdeal qazın hal tənliyi. Universal qaz sabiti və Avaqadro ədədi.
7. Molekulların sürətlərə görə Maksvell paylanması
8. Molekulun orta, orta kvadratik və ən çox ehtimallı sürətləri
9. Maksvell paylanmasının qrafik təsviri və onun izahı
10. Maksvellin paylanma əyrisinin temperatur və molekulyar kütlədən asılılığı
11. Barometrik tənlik və yerin atmosferi
12. Bolsman paylanması
13. Perren təcrübəsi. Bolsman sabiti və Avaqadro ədəddinin təyini
14. Qaz molekullarının toqquşması və effektiv kəsik
15. Effektiv kəsiyin temperatur asılılığı. Sezerlend düsturu
16. Orta sərbəst yolun uzunluğu və toqquşmaların sayı
17. Orta sərbəst yolun uzunluğunun təcrübi yolla təyini.Born-Borman təcrübəsi
18. Qazlarda köçürmə hadisələri. Diffuziya
19. Qazlarda köçürmə hadisələri. İstilikkeçirmə
20. Qazlarda köçürmə hadisələri. Özlülük
21. Qazların köçürmə əmsalları arasında əlaqə. Maksvell münasibətləri.
22. Broun hissəciyinin orta kvadratik yerdəyişməsi. Eynşteyn-Smoxulovski düsturu
23. Broun hissəciyinin orta kvadratik yerdəyişməsi ilə diffuziya əmsalı arasında əlaqə
II kollekviumun Sualları
1. İdeal qazın daxili enerjisi. Coul qanunu
2. Termodinamikanın I qanunu və onun izobarik prosesə tətbiqi
3. Termodinamikanın I qanunu və onun izotermik prosesə tətbiqi
4. Termodinamikanın I qanunu və onun adiabatik prosesə tətbiqi
5. Daxili enerjinin sərbəstlik dərəcəsinə görə paylanması. Bolsman- Maksvell teorem
6. Daxili enerji və sabit həcmdə istilik tutumu
7. Entalpiya və sabit təzyiqdə istilik tutumu
8. Termodinamikanın II qanunu 9. İdeal Karno mühərriki və onun f.i.ə 10 . Klauzius bərabərsizliyi. Gətirilmiş istilik.
11. Entropiya və onun fiziki mənası.
12. Entropiya və termodinamik ehtimal. Bolsman düsturu
13. Termodinamikanın III qanunu. Hernst teoremi
III kollekviumun Sualları
1. Van-der-Vaals tənliyi və izotermləri
2. Coul-Tomson effekti. İnversiya əyrisi və inversiya temperaturu
3. Mayelərdə səthi gərilmə və səth enerjisi
4. Çökük və qabarıq maye səthləri altındakı təzyiq. Laplos düsturu
5. Birinci növ faza keçidləri. Buxarlanma və kondensasiya. Klapeyron-Klauzius tənliyi
6. Hal diaqramı. Üçlük nöqtəsi
7. İkinci növ faza keçidləri. He I – He II keçidi, λ nöqtəsi. .
8. Klaplyron-Mendeleyev tənliyi. Universal qaz sabitinin fiziki mənası
9. İdeal qazın təcrübi qanunları və onların qrafiki təhlili...
Müəllim: t.e.n, b.m H.A.Aslanov
Tarix: 09.02.2022-ci il
Dostları ilə paylaş: |
