03-Evliya Chelebiye Gore Guneybati Anadolu (Aydin, Denizli, Muyula)
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hanımiyye Camii
- Kadı Camii
- V. Diğer Yerleşim Birimleri
72 b. Mahalleler Evliya kaleden varoşa çıkıldığında kalenin kıble tarafı, güneyi keşişleme rüzgar tarafına yerleşmiş bağlı bahçeli, akar sulu, sağlam büyük binalardan oluşan mükemmel mahsullerle donatılmış bir şehir olarak Kuşadası’nı tarif etmektedir. Burasının tamamı dokuz mahalle ve dokuz mihraptan oluştuğunu gezginimiz belirtir. 379 c. Dini ve Sivil Yapılar Evliya Kuşadası’nın dokuz mihrap olduğunu belirtir. Onun söylediğine göre bunlardan dördü cami diğerleri ise mescittir. Kapudan Paşa Camii: Evliya bu cami cemaatinin oldukça çok olduğunu söyler ve burayı kargir minareli, büyük kubbesi kurşun ile kaplanmış mamur bir cami olarak tanımlar. Hareminin dört tarafının medrese hücreleri ile çevrelendiğini de ekler. 380 Kuşadası’nın en abidevi yapılarından olan bu camii, Öküz Mehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. Plan ve yapı biçimi bakımından Aydın ve çevresindeki camilere benzer son cemaat yeri ise 1830’da yapılan onarımdan sonra eklenmiştir. 381 Hanımiyye Camii: “Kale varoş kapısında büyük yol üzerinde Hanımiyye Camii yer alır diğer camilerden daha güzeldir. Kapısı üzerinde bulunan kitabe şöyledir”: Hz. Hacı Hadice Hanım-ı âli nüvaz Ma’bedü’l-ibade bünyâd eyleyip câ-yi me’az Hasbeten lilâh yapdı Barek’allah zadiya Ârifane oku tarih pak kılup beş vakt namaz Sene 1068 382 Hanım Camii olarak bilinen bu yapı kesme taştan kare planlı olarak inşa edilmiştir. Üzeri bir kubbe ile örtülü caminin her iki yüzünde iki kat halinde 379 Seyahatname, s.77 380 Seyahatname, s.77 381 Yurt Ansiklopedisi, “Aydın”, s.1082 382 Seyahatname, s.77 73 pencereler vardır. Caminin içi, mihrabı ve minberi oldukça sadedir. Son cemaat yeri ise sonradan eklenmiştir. 383 Kadı Camii: Evliya bu camiinin kargir minareli ve süslü bir camii olduğunu belirtir. İbrahim Ağa Camii olarak ta bilinen bu yapının tam olarak ne zaman yapıldığı belli değildir. Kare planlı olup düz ahşap tavanlıdır. Minberi sade fakat oldukça gösterişlidir. Altıgen taş kaideli minaresi tek şerefelidir. 384 Seyyahımıza göre bu dört camii dışında kalanlar ise mescittir. Aşağı kale önünde kırmızı kiremitli hanlar bulunduğunu, burada bulunan birkaç çeşmenin suyunun ise Ayasluk yolundaki kemerlerden getirildiğini Evliya söyler, nitekim su şehre yakın yerlerde yollar yapılarak buraya getirilmiştir. Şehrin suyu ise Evliya Çelebi’nin söylediğine göre oldukça lezzetlidir. 385 Evliya’nın Kuşadası’nda belirttiği diğer bir yapıda Liman içerisinde bulunan küçük bir ada üzerindeki Kale’dir. Ayrıca bu adaya birkaç yüz bin kuş gelip kondukları için buraya Kuşadası dendiğini seyyahımız söyler. Burada ki Kale bir yalçın kaya üzerinde yuvarlak görünüşlü küçük bir kale olmasına rağmen limanın dört bir yanına hâkim ileri bir kaledir. Tamamı yüz adımdır, dizdarı, kırk askeri, on pare balyemez topu bulunur. Her gece diğer kaleden buraya on adet tüfek kuşanmış askerin takviye olarak gönderildiğini Evliya bize iletmektedir. 386 Güvercin Adası üzerinde bulunan bu kale şehrin savunulması amacıyla ileri bir karakol olarak yapılmıştır. 2,5 m yüksekliğindeki surlar adayı çepeçevre sarar. Surlar üzerinde yer yer top ve tüfek delikleri açılmıştır. Kalenin şehre bakan yönünde biri silindirik diğeri altıgen iki kule arasında yuvarlak kemerli tek kapısı vardır. Kalenin ortasında bulunan kare biçimindeki büyük kule aynı zamanda depo olarak kullanılmıştır. Güney yönünde sivri kemerli sade bir kapı ile girilen kulenin merdivenle çıkılan ikinci katında, dört yana top ve tüfek delikleri açılmıştır. Tamamen moloz taştan yapılmış olan kale sağlam durumdadır. Kuşadası İskelesi 383 Yurt Ansiklopedisi, “Aydın”, s.1083 384 Yurt Ansiklopedisi, “Aydın”, s.1082 385 Seyahatname, s.77 386 Seyahatname, s.77 74 yapılırken ada dalgakıran ve yol ile kıyıya bağlanmıştır. Bugün adanın bahçesi ve kule gece kulübü olarak kullanılmaktadır. 387 Evliya Çelebi, Kuşadası’na ilişkin bu izlenimlerini aktardıktan sonra vilayet ayanından Bostancızadeler Mehmed Çelebi ve Mustafa Çelebi, Dizdar Ağa ve Mütevelli İbrahim Çavuş, Çanakçızade ve Boşnak Hasan Beşe, Mustafa Bey, Emin Ağa, Serdar Fazlı …… Beşe 388 ve diğer bütün dostlarla vedalaştıktan sonra tüfek kuşanmış yirmi adet asker ile Kuşadası’ndan kıble tarafına taşlık yollardan geçerek Çömlekçi Karyesine ulaşmıştır. 389 V. Diğer Yerleşim Birimleri Evliya Çelebi Aydın’dan sonra önce batı tarafına bir saat sonra kuzeye doğru altı saat yolculuktan sonra Sire Yaylağına ulaşmıştır. Buradaki izlenimlerini şu şekilde ifade eder. “Buraya çıkıp yüklerimizi yıkıp çimenlik yerlere atlarımızı salıp, yemekler yiyip sular içip sarhoş olduk. Burada önceki padişahların kasırları ve evlerinin temelleri var. Beşer altışar ay burada kalırlarmış. Çiçeklerin kokusundan insan hayat bulur. Buradan bakıldığında Tire sahrası bu tepenin kuzeyindedir. Tire şehri hayal meyal görünür.” 390 “Bu mahalden kuzey tarafa bir saat yokuş aşağı gidip soğuk sular içerek Balpınarı Yaylağına ulaştık. Süleyman Han Rodos fethinden gelip burada konaklamış, kırk gün zevk ve sefa etmiştir. Buradaki sudan içtiği zaman “Badellahu Bal Bınarı” diye söylediğinde daha sonra Balpınarı adıyla şöhret bulmuştur. 391 Bu mesire yerinde üç çeşme vardır. Onlardan biri Şekerpınarı, diğeri Aynu’l-hayat pınarı, diğeri de Mürde Hayat pınarı diye adlandırılmıştır. Burada Süleyman Han tarafından yaptırılan bir külliye bulunmaktadır. 392 Süleyman Han tarafından Tire 387 Yurt Ansiklopedisi, “Aydın”, s.1082-1083 388 Türk Aşiretlerinin bazılarında büyük evlat hakkında kullanılır bir tabirdir. Daha sonra bu unvan paşa şekline bürünmüştür. Yeniçeriler hakkında da kullanılırdı. Pakalaın, a.g.e, s.211 389 Seyahatname, s.77 390 Seyahatname, s.85 391 Seyahatname, s.84 392 Seyahatname, s.84 Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|