03-Evliya Chelebiye Gore Guneybati Anadolu (Aydin, Denizli, Muyula)

108 
 
anlatırlar. Böylece Ahi Evrân yani evrân kardeşi diye isimlendirilir. Daha sonra 
Kayseri’den Denizli’ye göçen Ahi Evrân burada vefat eder. Kırşehir’de bir Ahi Baba 
vardır ama bu Ahi Evrân Baba değildir. Debbağ esnafının şeyhidir, bu yüzden 
debbağlara “ahiler” derler.”
574
“Yeni Camii yanında Cafer Ağa Han’ı dibinde İmam Sultan türbesi vardır. 
Burası eskiden büyük bir han imiş. Daha sonra Melek Ahmed Paşa’nın Ağalarından 
Cafer Ağa Denizli hakimi iken burayı tamir ettirip İmam Sultan Asitanesine 
vakfetmiş. Han Kapısının sol tarafında köşede beyaz bir mermer üzerinde şu tarih 
vardır: “Fi eyyam evletü’s-sultanü’l-azam zıllullahu fi’l-alem Gıyasü’d-dünya ved’d-
din Keykavus Bin Keyhüsrev Bin Muhkim emirü’l-müminin el-abdü’z-zaif Krasunkur 
Bin Abdullah fi sene seb’ ve sitti mie (607)”
575
 
 
“Bu Han içerisinde ki diğer ziyaretgah-ı kapı erenleri Memi Dede, Yakup 
Dede, Baba Sultan, Ayaklı Baba, Fethi Baba, Şahin Baba, Ziyaret Baba, Yakin Baba, 
Şekür Gazi Baba ‘dır. Hacı Seher(?) Sultan Hazretleri ise bir tepelik mesire yerinde 
medfundur.
576
Diğer önemli ziyaretgahlar ise şunlardır. Ak Sinan Sultan, Ahi Duman 
Sultan, Karacaoğlan Sultan Hızırlık Sultan, Hayreddin Baba Sultan, Çakmaklı Baba, 
Karaöyük Baba, Didiği Baba Sultan. Bunların dışında binlerce evliya vardır. Ama en 
meşhurları bunlardır. Burada birkaç gün dinlendikten sonra sultanlara birer Yasin-i 
şerif ruhlarına hediye eyledikten sonra şu beyti yazdım:
Derd-i aşkı çekmeyen aşktan veli bigânedir
Bi-vesile her kişi sultana olmaz aşina
Evliyaları ziyaret ettikten sonra ruhlarına birer Fatiha hediye eyledik”.
577
Denizli’deki önemli diğer sivil mimari örneklerinden diğerleri de 
hamamlardır. Evliya Çelebi Denizli’de altı hamam olduğunu yazmaktadır. 
                                                           
574
Seyahatname, s.102
575
Seyahatname, s.102
576
Seyahatname, s.103
577
Seyahatname, s.102

---

109 
 
Hacı Ömer Hamamı: Evliya Çelebi hamamlar içinden eskisi, suyu ve havası 
en güzel olan Hacı Ömer Hamamı olduğunu belirtir.
578
İbn Batuta’da Denizli’de 
bulunduğu sıralarda Ahi Sinan ve Ahi Tuman tarafından bir hamama 
götürüldüğünden bahseder ama isim belirtmemiştir.
579
  Bu hamam, II. Ya'kûb Bey 
tarafından, 1411-12 yıllarında inşâ edilmiş olan Kütahya'daki Germiyanoğlu 
Medresesi'ne vakfedilmiştir. Hamamın aynı isimle 1803-1804 tarihine kadar varlığını 
devam ettirdiği bilinmektedir.
580
Şengül Hamamı:
581
Bunlardan başka, söz konusu defterlerde tesbît edilen bir 
diğer hamam da, yıllık hâsılının 4.000 akçalık kısmı, Vâlide-i Sultan 
c
Alemşah 
evkafından olup, Saruhan Sancağı'na tâbi Aksihar kazâ merkezindeki imaretine 
tahsîs edilmiş olan Şengeldi Hamamı'dır. Bu hamam Evliya Çelebi’nin bahsettiği 
Şengül Hamamı olmalıdır.
582
Evliya Çelebi azda olsa bahsettiği hamamlardan Alaca Hamamı’nın oldukça
hoş havasının olduğunu, Küçüğenoğlu Hamamı, Yeni Hamam, Tanbakhane 
Hamamlarının ise en güzel hamamlar olduklarını bize söylemektedir. Bunlar dışında 
bağlar ve bahçeler içindeki hanelerin kendilerine ait beklide yüzlerce hamamlarının 
bulunduğunu Seyyahımız bize iletir.
583
Evliya Çelebi şehrin ayanı ile vedalaştıktan sonra birçok hediyeler ve yanına 
arkadaşlar aldıktan sonra şehrin kuzey tarafına doğru bağ ve bahçeler içinden 
geçerek, Honaz Kalesi’nin altından geçip altı saatte Işıklı Kasabası’na ulaşmıştır.
584
II. Diğer Yerleşim Birimleri
Evliya Çelebi Aydın Vilayeti’ni terk ederek Saray Kasabası yönünden 
Denizli’ye girmiştir. “Saray Kasabası, yani Ezine Abad Kazası Denizli hassı 
                                                           
578
Seyahatname, s.102
579
İbn Batuta, Seyahatname, s.319
580
Gökçe, a.g.e, s.132
581
Seyahatname, s.102
582
Gökçe, a.g.e, s.133
583
Seyahatname, s.102
584
Seyahatname, s.103

---

110 
 
hükmünde yüz elli akçe kazadır. Kethüdayeri ve Serdarı Denizli’dedir. 
585
Bir camisi, 
iki mescidi, bir hamamı bir hanı, beş dükkân, iki yüz toprak örtülü ev vardır.
586
Bu 
mamur karye Afyonkarahisar’da Gedik Ahmed Paşa Camii’nin evkafından 
olduğundan mütevellisi tarafından idare
edilir”.
587
Evliya Çelebi Saray 
Kasabası’ndan doğu tarafına doğru mamur kuralar içerisinden geçerek beş saatte 
Honaz’a ulaşmıştır.
Honaz ile ilgili bilgiler Evliya Çelebi’ye göre şöyledir. “Kayser-i Rum 
Oğullarından Honaz adında bir Melik binası olduğu için Honaz Şehri adı verilmiştir. 
Daha sonra (…) tarihinde Germiyanoğlu Yusuf Bey tarafından fethedilmiştir. Ondan 
Osmanlı hükümdarı Koca II. Murad ele geçirmiştir.
588
Anadolu Sancağı hakinde 
Denizli Kazası hududunda yüz elli akçelik kazadır. Dizdarı ve yirmi adet askeri ve 
serdarı vardır. Ama sipah kethüdayeri yoktur.
589
Honaz Kalesi, Honaz Dağı’nın 
burnunda gökyüzüne ser çekmiş bir yalçın kızıl kaya üzerinde şeddadi sağlam bir 
binadır. Çevresinin ne olduğunu bilmediğini Evliya Çelebi ifade etmektedir.Beş 
köşeli eski bir binadır.Batıya açılan eski bir kapısı vardır. Küçük fakat sağlam bir 
kaledir.
590
Kale içinde kurşunsuz bir camii, iki zaviye bir mektep ve Kadı mahkemesi 
vardır.
591
Kale’den Denizli Şehri sanki ayaklar altındaymış gibi görünür. Kale içinde 
tamamı dört yüz toprak örtülü eskiden kalma evler vardır. Hepsi Denizli sahrasına 
ve Eyne Abad tarafına bakan havadar yerleşimlerdir. Evliya Çelebi kale içinde gayr-
i Müslimlerin yerleşmesine izin verilmediğini de belirtmektedir”.
592
Evliya Çelebi Kale ve buradaki sosyal olaylar hakkında şu ilginç bilgileri de 
vermektedir. “Kale oldukça hakim bir yerde olduğundan celali korkusundan 
vilayetin kıymetli eşyaları bu kalede korunmaktadır. Zira Karayazıcı, Celali Said 
Arap, Birgili Celali Cennetoğlu adlarındaki bu eşkiyalar beşer altışar ay bu kaleyi 
                                                           
585
Seyahatname, s.100
586
Seyahatname, s.100
587
Seyahatname, s.100
588
Seyahatname, s.101
589
Seyahatname, s.102
590
Seyahatname, s.101-102
591
Seyahatname, s.102
592
Seyahatname, s.102 

---