03-Evliya Chelebiye Gore Guneybati Anadolu (Aydin, Denizli, Muyula)
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- III. Gündelik Hayat
- IV. Üretim Kaynakları a. Tarım
111 kuşatmaların rağmen ele geçirememişler ve hayal kırıklığı içerisinde geri dönmüşlerdir. Van ve Mardin Kalesi gibi müstahkem bir kaledir. 593 Kaleden aşağı varoşa bin adımda inilir. Varoş etrafı bile bir kat sur duvarı ile çevrelenmiştir. İki Müslüman mahallesi dışında başka mahallelerde gayr-ı Müslimler oturur. Tamamı iki yüz hanedir. 594 Kale dışında ki önemli yapılar ise bir camii, bir mescit, bir hamam, bir han, ve birkaç tüccarın dükkânlarıdır. 595 Menderes Nehri’nin bir başı Honaz Nehri’dir, bir parçası da Işıklı Kasabası içinde büyük Akgöz pınarıdır. Bunlar dere ve tepelerden toplanıp derya gibi Menderes Nehri olur. 596 Honaz’ın bağı ve Bahçesi iki saatlik mesafede uzayıp gitmektedir. Nice yüzlerce dere akıp gider. Bu şehri seyrederek güneye doğru bağ ve bostanlar içinde beş saatte Denizli Şehri’ne ulaştık”. 597 Evliya Denzili Snacağı içerisindeki yolculuğuna şu şekilde devam etniştir. “Işıklı Kasabası (…) Sancağı hakinde (…) ve yüz elli akçe şerif kazadır. Nahiyesi (…) kuradır. Kethüdayeri ve serdarı vardır. Müftüsü ve nakibi yoktur. 598 Işıklı Kasabası düz bir yerde kurulmuş ve dört yüz elli toprak örtülü hanesi vardır. (…) mahalle ve (…) mihrabdır. En çok cemaati olan (…) camii, (…) camii geri kalanı mescittir. 599 Sıbyan mektebi, hamamı, hanı, birkaç dükkânı vardır ama bedesteni yoktur. Tabakhanesi çarşının altında büyük Akgöz pınarındadır. Burası büyük menderes nehrinin başıdır. Akgöz pınarı şehrin bütün bağ ve bahçelerini sular, buranın suyu ve havası güzeldir. 600 Işıklı Kasabası’ndan (…) tarafına (…) saat mamur kuralar içinden geçerek Dinler Kasabası’na ulaştık. Dinler Işıklı Kazası nahiyesidir. Ve (…) (…) hakimdir. Şehir düz bir yerde kurulmuştur, altı yüz toprak örtülü evlerdir. Tamamı (…) mahalle ve (…) mihrabdır. (…) camii, (…) (…) (…) geri kalanı mescittir. Hamamı hanı ve dükkânları vardır amam bedesteni yoktur. Havası 593 Seyahatname, s.102 594 Seyahatname, s.102 595 Seyahatname, s.102 596 Seyahatname, s.102 597 Seyahatname, s.102 598 Seyahatname, s.103 599 Seyahatname, s.103 600 Seyahatname, s.103 112 ve suyu güzel olduğundan bağı ve bahçesi çoktur. 601 Buradan şenlikli Türkistan kuraları içinden geçerek sekiz saatte Uluborlu Kalesine ulaştık”. Evliya Çelebi daha sonra Gölhisar Kalesi’ne geçmiştir. Fakat bu bölümlerle ilgi yerler boş bırakılmıştır. 602 Evliya Çelebi buradan Tavas’ın doğu ucuna doğru yola çıkmıştır. III. Gündelik Hayat Evliya Çelebi Denizli halkı ve burada ki gündelik yaşama dair sınırlıda olsa bazı bilgiler vermektedir. Seyyahımız Vilayet ayanını iyi ve sözlerine sadık olarak nitelemektedir. Ayrıca eşrafın “Şehrimizin dört bir tarafında yirmi bin den fazla kaynak suyu vardır diye gururlandıklarını” belirtmektedir. Şehir içinde sivrisinek çoktur, fakat yaylalarında ve bağlarında sinek çoktur. 603 Bütün halkın bağlarında oturduklarını ve yakın komşuluk ilişkilerinden dolayı birbirleri ile akraba gibi olduklarından ailelerini birbirlerinden sakınmadıklarını söyleyen Evliya halkın misafirperverliğini biraz yapmacıklı bulmakla beraber kendi ifadesiyle “yer yer seveni ve sevileni çok” olduğunu da eklemektedir. Evliya’nın Denizli halkı ile ilgil diğer bir görüşü de aynen şöyledir: “Zira şehirleri Anadolu diyarının bir köşesinde olduğundan herkesin geçtiği yol üzerinde değildir. Onun için güzel sohbet etmeği bilmeyen Türk tüccarlarıdır”. 604 Bu değerlendirme beklide Evliya’nın şehir ileri gelenleri tarafından samimi bir şekilde misafir edilmemesinden kaynaklanmış olabilir fakat Evliya belki o dönemin Osmanlı ileri gelenleri gibi aynı anlayışı taşıyarak Türkmenleri kaba insanlar olarak nitelemektedir. Halkın giyim tarzı hakkında da Seyyahımızın verdiği bilgiler ise genelde mavi beyaz ferace giyildiği, Kadınların ise beyaz peştamal ve muhayyer ferace giydikleri şeklindedir. 605 601 Seyahatname, s.103 602 Seyahatname, s.103 603 Seyahatname, s.102 604 Seyahatname, s.102 605 Seyahatname, s.102 113 Evliya Çelebi Işıklı Kasabası halkının Türkmen olmalarına rağmen gayet hoş sohbet, anlayışlı ve arkadaş canlısı olduklarını ifade eder. Ayrıca halk genelde atlıdır ve çok güzel atları vardır diyede ekler. 606 IV. Üretim Kaynakları a. Tarım Osmanlı toplumunda ziraat öylesine hakim bir iktisadi faaliyet idi ki, sadece kır iskân yerlerinde değil, kasaba hatta şehir niteliği taşıyan yerlerdeki nüfusun önemli bir kesimide doğrudan zirâatle meşgul olmakta idi. Dolayısıyla, Osmanlı bütününün küçük bir parçası olan XVI. ve XVII. yüzyıllarda ki ekonomik hayatına hakim olan esas unsur da zirâat idi. 607 Denizli bölgesi kazasının toprakları sulanabilen geniş sahalar olduğundan, ayrıca iklim şartları yönünden de tarıma uygun şartları taşıması sebebiyle oldukça verimli alanlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Tahrir defterlerindeki tesbitler de bunun XVI. ve XVII. yüzyıllarda da durumun böyle olduğunu göstermektedir. Alınan vergilere bakıldığında ise Denizli Kazasında pamuk yetiştirilmekte olup bunun yanısıra bağcılık, bahçecilik, meyvecilik hububat ve baklagiller yoğun olarak yapılmakta idi. 608 Seyyahımız Denizli’nin tarım ürünleri hakkında kısada olsa şu bilgileri vermektedir. Denizli’nin bağ ve bahçeleri mahkeme sicillerinin tahriri, Şarbenderi’nin söylediğine göre on bin yetmiş bahçe ve yedi bin dönüm hakkı verir. Voyvoda defterinde kayıtlıdır. Bütün ayan ve eşraf bağlarında otururlar. 609 Önemli bir diğer üründe pamuktur. 610 b. Zanaat Denizli’nin önemli bir tarım potansiyelinin olması buna bağlı olarak zanaât kollarınıda etkilemiştir. Dokuma üretiminin en temel ürünlerinden olan pamuk 606 Seyahatname, s.103 607 Gökçe, a.g.e, s.320 608 Gökçe, a.g.e, s.320-351 609 Seyahatname, s.102 610 Seyahatname, s.102 Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|