03-Evliya Chelebiye Gore Guneybati Anadolu (Aydin, Denizli, Muyula)
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kızılcadere Mescidi Mahallesi
- Yeni Camii Mahallesi
- Kurşumlu Camii (Yeni Camii)
124 artmıştır. Bugün mahallenin isminin Şeyh Mahallesi olarak anılmaya başlanması XVII. asır sonlarından itibaren olmalıdır. 659 Kızılcadere Mescidi Mahallesi: 660 Bu mahallede yine bir mescid etrafında ortaya çıkmıştır fakat hakkında çok fazla bilgiye ulaşamıyoruz. Mahalle ismini muhtemelen yakınlarından geçen kızıl dereden almaktadır. Mahalle derenin biraz daha yukarı kesimlerinde kurulmuştur. 661 Evliya Çelebi bu dere üzerinde bir kasaphanenin varlığından bahseder buda derenin rengini tayin eden en önemli etken olmalıdır. 662 Yeni Camii Mahallesi: 663 XV. asrın sonları ile XVI. asrın başları arasında yapılmış olan, hem de ahali arasında mahallenin ismini değiştirecek kadar namlı olmalıdır. Böyle bir yapı ise, Hacı Muslihiddin tarafından 1493’te yaptırılıp, bir muallimhane ve bir medrese ile birlikte bir külliye teşkil eden cami ile örtüşmektedir. Kurşunlu Cami olarak da anılan bu yapı. eski doku içinde şehrin en güneyinde yer almaktadır. Yani Pisili Hâce'nin mescid ve sûfîhânesi ile İbrahim Bey'in ikâmetgâhının bulunduğunu tahmin ettiğimiz mevkidedir. Ulu Cami'ye nisbetle daha yem olduğu için. bu isimle anılmış olmalıdır. Cuma camisi ve öğretim kurumlarına sahip bu külliye, XV. asrın sonlarında. Muğla ölçeğindeki bir kasaba için. sosyal ve dinî açıdan tesir yapabilecek bir mahiyettedir. Mahallenin önceden iki ayrı mahalle olduğu, sonradan Yeni Cami isminde birleştiği kaydedildiğine göre; zamanla Hacı Muslihiddin külliyesinin etrafında yeterli seviyede konut dokusunun oluştuğu ve bu fiziki gelişinim iki mahalleyi birleştirerek, adını da Yeni Cami'ye çevirdiği söylenebilir. XVI. asrın ikinci yarısına ait defterlerde ise, asrın başındaki isim değişikliğinden artık bahsedilmediği. "Pisili Hâce" isminden de sarf-ı nazar edilerek: asıl isim olarak "Yeni Cami", ikinci isim olarak ise "Emîr-i Küçük" kaydedildiği 659 Mete, a.g.e, s.54 660 BOA-TD-61, s,170; BOA-TD-166, s,529 661 Mete, a.g.e, s.56 662 Seyahatname, s.106 663 BOA-TD-61, s,171; BOA-TD-338, s,105 125 görülmektedir. Pisili Hâce'nin mescidi, varlığını asrın ikinci yarısında da devam ettirmesine rağmen, mahalle ismi olarak hafızalardan silinmiş olması manidardır. 664 Evliya Çelebi Kurşunlu Camii olarak bilinen Yeni Camii Mahallesi çevresinden servi ve çınar ağaçlarının düzenli bir şekilde dikildiğini, Çarşı içi ve Pazar meydanı 665 olarak bahseder ki XVII. yüzyıl sonlarında burası artık şehrin en canlı noktası haline geldiğinin bir göstergesidir. Sûfi Hüseyin Mescid Mahallesi, Hacı Timurhan Mahallesi, Hacı Mustafa Mescidi Mahallesi, mahallelerinin yeri, kuruluşu ve gelişimi hakkında ise hiçbir bilgi bulunamamaktadır. İki mescid banisinin lakabına “hacı” bakarak belki esnaf ve tüccar sınıfından olabilecekleri düşünülebilir. “Sufi” unvanında ise bir tarikat mensubu olabileceği düşünülebilir. 666 Sonuç olarak bakıldığında Muğla’da ki mahallelerin çoğu bir camii veya mescid etrafında halkın yerleşmesi ile ortaya çıkmıştır. Evliya Çelebi’nin de belirttiği gibi XVII. asrın sonlarında Muğla’da yetmiş mihrab 667 olduğu düşünülürse sonraki dönemlerde yapılan camii yada mescidlerin mahalle gelişimine katkı yapmadığı savunulabilir. Buda mescidlerin mevcut mahallelere yapıldığının bir göstergesidir. c. Dini ve Sivil Yapılar Evliya Çelebi Muğla’da toplam 70 mihrabın bulunduğundan bahsetmektedir. 668 Evliya bu camilerin birkaçından sınırlıda olsa bilgiler vermeyi eksik etmemiştir. Bizde burada Evliya’nın bahsettiği camilerin yanı sıra onun Muğla’yı ziyaret ettiği 1671 yılında, dönemin tarihi dokusu içerisinde bulunabilecek camilerden de bahsedeceğiz. Ulu Camii: XVI. asra ait belgelerde de Camii Kebir 669 olarak bahsedilen camii, Tabakhanenin karşısındaki yolun kenarında bulunuyordu. 670 Ulu Camii 664 Mete, a.g.e, s.52 665 Seyahatname, s.106 666 Mete, a.g.e, s.58 667 Seyahatname, s.105 668 Seyahatname, s.105 669 BOA-TD-337, s,83d: BOA-TD-338, s.93 126 Muğla’da ki Türk-İslam dönemine ait en eski camiidir. 1344 yılında İbrahim Menteşe Beyi iken bu camiyi yaptırmıştır. 671 Evliya Camiyi şu şekilde anlatır. “En çok cemaate sahip olan camii tabakhane civarındaki eski camidir. 672 Eski tarzda yapılmış ve toprak örtülüdür. Kıble kapısına on üç merdiven ile çıkılır. Bu tarafında haremi yoktur, ancak yolun karşısında tabakhane içerisinde bir abdest havuzu vardır. Bu havuzun üstü kubbe ile örtülüdür” 673 . İ. Hakkı Uzunçarşılı yaptığı araştırmasında ise Ulu Camii’nin isminin halk arasında Elvan Bey Camisi olarak bilindiğini belirtmektedir. 674 Camiinin dört satırlık kitabesi cümle kapısının sağ kısmında ve son cemaat yerindeki mihrabın üzerindedir, sülüs hat ile yazılmış kitabe şu şekildedir: Bismillairrahmanirrahim Beniü’l-emir el-kebir el-ecl İbrahim Beğ İbn Orhan Kemal-i kale’n-nebi aliyü’l-islam min beni Meciden Allah beni Allah beyten fi sene hamis ve erbain ve seb’a mie Cami 1838-1880 tarihlerinde iki kez tamir ettirilmiş olup, bunlara ait kitabelerin bincisi camiinin sol duvarında, ikincisi de kapının üzerindedir. 675 XIX. yüzyılda camii geçirdiği onarımlarla özgün yapısını yitirmiştir. 676 Kurşumlu Camii (Yeni Camii): Dümrük karyesinde Ulu Camii olduğu gibi bu şehrin ortasında Kurşumlu Camii bulunur. Bu şehirde bundan başka daha güzel inşa edilmiş ferah, latif, bir camii daha yoktur 677 . Kurşunlu Caminin ismi XVI. asra ait belgelerde Yeni camii olarak belirtmektedir. Hacı Muslihiddin tarafından 1493'te yaptırılıp, bir muallimhane ve bir medrese ile birlikte bir külliye teşkil eden cami ile örtüşmektedir. Kurşunlu Cami olarak da anılan bu yapı. eski doku içinde şehrin en 670 Mete, a.g.e, s.33 671 Wittek, a.g.e, s.25 672 Seyahatname, s.105 673 Seyahatname, s.105 674 Uzunçarşılı, a.g.e, s.150 675 Uzunçarşılı, a.g.e, s.150 676 Yurt Ansiklopedisi, “Muğla”, s.5951 677 Seyahatname, s.106 Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|