Solmaz Muxtarova
170
Yəqin ki, başqaları da Mirzənin günündə idi. Hamı
ürəyində çəkirdi, hamı gözləyirdi. Heç kəs artıq danışıb başını
bəlaya salmaq istəmirdi. Bir də bu boyda kişilərin qabağında
kimin cürəti çatardı ki, bir söz desin. Bu, heç məsləhət də
deyildi – ürəyindəki ürəyində. Atalar nahaq yerə deməyib ki,
“çax-çax baş ağrıdar, dəyirman bildiyini edər”. Sən tək
deyilsən ki?! Bu qədər millətlər necə, sən də elə. Sənə deyirlər
gözlə, deməli gözlə! Səndən nə gedir ki?
Mirzə həmişə belə fikirləşirdi. Amma iş elə gətirdi ki,
inana-inana o, inamını itirdi.
Günləri, ayları, illəri saya-saya baxdı ki, artıq vaxt
çatıb. 1986-cı ildir və ortada heç nə yoxdur.
Firavan həyat arzusu elə arzu olaraq qaldı. Bir çox
millətlərin, yüz milyonlardan da artıq insanların gözlədiyi xoş
güzəran xülyası boşa çıxdı. Oturub fikirləşəndə az qalırsan
havalanasan. Ömrün boyu səni uşaq kimi aldadıblar. Sən də
yalanla saç-saqqal ağartmısan.
“Ay kişilər, siz də özünüzə görə bir kişisiniz. Dünya
görmüsünüz, ömür-gün keçirmisiniz. Sizcə bu boyda yalan
olar? Hələ də elə bilirəm yuxu görürəm. Baş verənlərə
inanmağım gəlmir ki, gəlmir. Mən də qəribə adamam.”
Mirzə gecə-gündüz bu fikirdən yaxasını qurtara bil-
mirdi. Axır ki, o, əsl həqiqəti özlüyündə dərk etdi. “Sən demə
böyüklərin özü kimi yalanları da böyük olur. Sən bir işə bax,
bu, kimin ağlına gələrdi?” Nədənsə, bu fikir Mirzəni qorxutdu.
Özü də yaman qorxutdu. Əvvəlcə niyə qorxduğunu başa
düşmədi. Qatışıq fikirlər canına sovuşub onu rahat buraxmadı.
“Bəs bundan belə necə olacaq?” Bu sualın cavabını o, tez tapdı
və niyə qorxduğunu başa düşdü. Yəqin ki, bundan belə başqa
yalanlar deyiləcək. Daha böyük... Daha qorxulu yalanlar... Bu
yazıq, biçarə insanları da, elə bu dünyanın özünü də yalanlar
idarə edəcək. Doğrudanmı bundan xilas olmağın yolu yoxdur?
Ağ göyərçinlər həsrəti
171
Yox! Bu ola bilməz. Hər şeyin bir sonu olduğu kimi, bunun da
bir sonu olmalıdır. “Yalançını axıra kimi qovarlar.” Heç bu
atalar sözü də yerinə düşmür. Atalar bunu deyəndə bir məsələni
yaddan çıxarıblar. Yalanı deyən kimdir? Elə əsas məsələ də
budur. Yalanı kim deyir. Yuxarıdakılar deyirsə, aşağıdakılar
yuxarıdakıları nəinki qova bilməz, heç onların qabağında bir
söz deməyə də cürəti çatmaz. Çünki can şirin şeydir. Kimdir
canından keçən?! Bir tərəfdən də bizlər böyük-kiçik yeri
bilənik. Uşaqlıqdan bizə deyiblər ki, böyüklər deyənə kiçiklər
qulaq asmalıdır. Düz danışır, səhv danışır – kiçiklər bunun
dərininə gedə bilməz.
Odur ki, çox şeyləri udmağa məcbur oluruq və uduruq
da. Boğula-boğula, içimizdən qırıla-qırıla... Amma elə bir vaxt
çatır ki, doyuruq. Yalandan, böhtandan, ehtiyacdan,
haqsızlıqdan, çox şeylərdən doyuruq. Bir də baxırıq – bomba
kimi partladıq. Necə ki, adicə uşaq oyuncağı şara həddindən
artıq hava üfürəndə partlayar, biz də eləcə partlayırıq. Hər kəs
də bu dünyanın bir zərrəsidir. Bir parçasıdır. Elə ki bu kəslər
doydu, partladı, dünyada bir hay-haray yaranır ki, gəl görəsən.
Aləm dəyir bir-birinə. Ağız deyəni qulaq eşitmir. İnsanın nə
qədər ağrı-acısı olarmış?! Uzun illər deyə bilmədiklərini,
içərisində yığılıb qalanları açıb tökür ortalığa. Bütün giley-
güzarlar dilə gəlir. Binəvalarda nə günah? Bu vaxta qədər
çəkdiklərimiz bəs deyilmiş kimi, dərdin üstə dərd gəlir. Yanar
odun üstünə neft tökəndə necə alovu ərşə qalxarsa, insanlar da
belə od tutub yanır. Gün-gündən alov hər tərəfi bürüyür. Bir də
baxırıq ki, aləm od içindədir. Bəd xəbərlər baş alıb gedir,
ildırım sürətilə şəhərin başı üstündə qara bulud kimi dolanır.
İnsanlar da çaş-baş qalıb bilmir nə etsin.
Böyük yalan – yalan olmuşdu. Hərə bir tərəfə qaçırdı,
nəyin yalan, nəyin doğru olduğunu bilmək istəyirdi.
Avtobuslarda, yollarda topa-topa insanlar hərə bir söz deyir,
Solmaz Muxtarova
172
mübahisə qızışırdı. Nələrin baş verdiyini bilən yox idi.
Yuxarıdakılarla əlbir olub bədnam qonşular növbəti dəfə nə
düzüb-qoşmuşdu? Niyyətləri nə idi? İnsanlar dərdini götürüb
evdən çıxmışdı. Dəstə-dəstə meydana axışırdı. “Azadlıq!
Azadlıq! Topxana!” Yurd-yuvasından qovulanlar, daxildə baş
verən çaxnaşmalar... Siyasət oyunları... Yaranmış vəziyyətdən
məharətlə istifadə edən qatı düşmənlər... Eləcə də, millət
satqınları... Hər şey nəzarətdən çıxmışdı. Bir tərəfdə
“Azadlıq!” deyə yollara çıxan mərd oğul və qızlar, ziyalılar,
fəhlələr, qocalar; o biri tərəfdə isə vəhşiləşmiş insanlar, şəhərdə
xüsusi araqarışdıranlar... Hər şey belə başladı. Plansız,
pərakəndə...
Azərbaycan tarixində ilk dəfə olaraq SSRİ rejiminə
qarşı milli hərəkat başlandı. Azərbaycan xalqının səsi hər tərəfə
yayıldı. Milyonlarla insan noyabr ayının on yeddisindən
başlayaraq on yeddi gün fasiləsiz mitinqlərlə xalqın milli-
azadlıq hərəkatı tarixini yazdı. Sovet rejiminə olan inamın puç
oldduğunu bəyan etdi. Yetmiş ildir qəflət yuxusunda olan
millət meydanda Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin səsinə səs verdi.
Bu səsi boğmaq istəyənlər boğa bilmədi. İnsanlar əvvəllər belə
bir günü ağlına da gətirməmişdi. Bu vaxta qədər inandığı,
arxalandığı köhnə dünya başqa bir dünya ilə üz-üzə durmuşdu.
Təzə dünyanın qapıları taybatay açılmışdı. İnsanlar özləri də
bilmədən iki dünyanın arasında toplaşırdı. Köhnə dünya ac
qurd kimi dişlərini qıcayıb məqam gözləyirdi. Haqq-ədalət
axtaran bu insanları udmaq üçün fürsət axtarırdı. Artıq boş vəd-
lərə qulaq asan yox idi. Aşağıdakılar yuxarıdakılara inanmırdı.
Köhnə dünya can üstə idi. Yeni dünyaya yol isə Meydandan
keçirdi. Mirzə də çoxları kimi hər gün Meydana gedən zavod
işçilərinin önündə olurdu. Bu hərəkata qoşulmaq istəyənləri
saxlamaq mümkün deyildi. Fəhlələr, ziyalılar, yeni dünyanın
arzusunda olanlar... Bütün bunlar kimlərəsə xoş gəlmirdi.
Kimlərsə də ehtiyat edirdi, iki yol arasında durub gözləyirdi:
Dostları ilə paylaş: |