Az rbaycan özü q d r b di

_____________________Milli Kitabxana_______________________

477

XALQIN PREZ DENT LHAM

L YEV

OLAN NAMI QT DARIN NÖVB T

SEÇK  MÜV FF Q YY T N  T M N ETD

F ls f  elml ri doktonı, professor Ramiz Mehdiyevin 

"2005ci il parlament seçkil ri: ilkin t hlil

(mülahiz l r, nvtic l r v  proqnozlar)" 

silsil  m qal l rind  bu mülahiz  mük mm l

t hlil olunaraq konseptual  rh edilib 

Demokratik inki afyoluna yenic   q d m qoymu  Az rbaycan kimi ölk l rd

keçiril n h r seçkinin c miyy timiz v  beyn lxalq ictimaiyy t t r find n xüsusi 

h ssaslıqla izl nm si tarixin m ntiqind n ir li g lir. Çünki son ill r,  l lxüsus

postsovet m kanına aid müst qil dövl tl rd  keçiril n seçkil rin gedi i,

n tic l ri ça da  dövrd  bu ölk l rin demokratik inki af göst ricil rini mü yy n

ed n

n ba lıca amill rd n birin  çevrilmi dir, Bu yana madan ir li g l r k

2005-ci il 6 noyabr parlament seçkil ri d  bütün dünyanın diqq t mark zind

olmu , demokratik prosesl rin inki afı istiqam tind  çoxsaylı ir lil yi l rl

yadda qalaraq Az rbaycanda v  ölk  hüdudlarından k narda böyük maraqla 

mü ahid  edilmi dir.

Müst qil Az rbaycan dövl tinin

n yeni tarixin  ölk mizd  demokratiyanın

t nt n si günü kimi yazılmı  6 noyabr parlament seçkil rinin n tic  etibaril

Az rbaycan xalqının siyasi irad sini

ks etdirm si danılmaz h qiq tdir. Bu 

h qiq t ist r parlament seçkil ri prosesini diqq td  saxlayan beyn lxalq qurumlar, 

ist rs   d  ölk  daxilind  prosesin bilavasit   i tirakçıları qismind  çıxı  etmi

ictimai-siyasi t sisatlar, siyas tçil r t r find n d  etiraf edilir. 

Az rbaycanın inki af tarixind  qazanılmı

n mühüm nailiyy tl rd n biri kimi 

6 noyabr parlament seçkil rinin müf ss l elmi t dqiqi, prosrsin bütün c h tl r

üzr  obyektiv t hlili ölk mizin demokratik inki af prosesinin ilkin m rh l sind

ld  etmi  oldu u n tic l rin mü yy nl m si,

---

_____________________Milli Kitabxana_______________________

478

pozitiv m qamların inki afi, çatı mazlıqların is   d rhal aradan qaldırılması

hesabına ölk mizin seçki t crüb sinin daha da t kmill dirilm si baxımından son 

d r c  böyük aktuallıq k sb edir. 

Az rbaycan Respublikası Prezidentinin  cra Aparatının r hb ri, f ls f  elml ri

doktoru, professor Ramiz Mehdiyevin m tbuatda silsil  formada i ıq üzü gör n

"2005-ci il parlament seçkil ri: ilkin t hlil (mülahiz l r, n tic l r v  proqnozlar)" 

mövzusunda t dqiqat s ri bu c h td n böyük elmi-praktik  h miyy t  malikdir. 

Elmi-t dqiqat s rinin d y rini artıran sas m qamlardan biri bundan ibar tdir 

ki, professor Ramiz Mehdiyevin mülahiz l rind  6 noyabr parlament seçkil rinin 

gedi in , n tic l rin  veril n qiym t bütövlükd  parlament seçkil rinin ayrı-ayrı

m rh l l rinin obyektiv v   q r zsiz t hlilin

saslanmı , müsb t t r fl rl  birg

m nfi m qamlara da diqq t yön lmi , ir li sürül n fikirl r m ntiqi,  saslandırılmı

arqumentl r, d qiq fakt v  statistik göst ricil rl  mü ayi t olunmu dur. Professor 

R.Mehdiyevin

s rind  seçki m rh l si bir-biri il  ba lı olan be   m rh l y

bölünür v  h r bir m rh l  aynaynlıqda elmi t dqiqata c lb edilir. 

Prosesin birinci m rh l si kimi mü llif seçki kampaniyasının r sm n

ba lanmasına q d r olan dövr  diqq t yetirmi , 2005-ci ilin  vv ll rind n etibar n

Az rbaycanın mövcud seçki qanunvericiliyinin t kmill dirilm si istiqam tind

ortaya qoyulan t

bbüsl ri, Milli M clisin Seçki M c ll sin  etdiyi d yi iklikl ri

n z rd n keçirmi dir. M lumdur ki, Az rbaycan hökum ti 6 noyabr parlament 

seçkil ri  r f sind  öt n seçkil rd  qeyd  alınan bir sıra qanun pozuntularını v

texniki x taları diqq tl  ara dıraraq onların parlament seçkil rin   q d r aradan 

qaldırılması üçün Seçki M c ll sind   d yi iklik edilm si bar d  ir li sürül n

t

bbüsl r  hessaslıqla yana mı , 2005-ci ilin fevral v  mart aylarında

hakimiyy tin, AT T-in Demokratik T sisatlar v

nsan Haqları Bürosunun, 

h mçinin Avropa  urası Venesiya Komissiyasının ekspertl ri ardıcıl

kild

görü r k bu istiqam td  geni  müzakir l r açmı lar. Müzakir l rin n tic si

olaraq 2005-ci ilin mayında Milli M clisin Seçki M c ll sinin 43 madd sind

apardı ı

lav   v   d yi iklikl r 6 noyabr parlament seçkil rinin daha da 

demokratikliyi m qs din  xidm t edirdi. D yi iklikl rd n biri kimi müst qil

Az rbaycan dövl tinin seçki t crüb sind  ilk d f  olaraq t krar s sverm nin

qar isinı almaq m qs dil  v t nda lara seçici v siq l rinin 

---

_____________________Milli Kitabxana_______________________

479

paylanmasına q rar verilmi , eyni zamanda, seçici siyahılarının MSK-nın internet 

saytında yerl dirilm si, namiz dl rin qeydiyyat prosedurunun sad l dirilm si,

deputatlı a namiz dl rd n t l b olunan imzaların v  depozitin bir neç   d f

azaldılması v  s. bu kimi müt r qqi müdd alar Seçki M c ll sind  öz  ksini

tapmı dır. 

Az rbaycan Prezidenti  lham 

liyevin "Az rbaycan Pespublikasında seçki 

praktikasının t kmill dirilm si haqqında" 11 may 2005-ci il tarixli s r ncamı bu 

m rh l y  dair diqq t  çatdırılan faktlar sırasında xüsusi yer tutur. Dövl t

ba çisının parlament seçkil rin  hazırlıq dövründ  v  seçkil r gedi ind  ba  ver

bil c k pozuntuların qar ısını almaq, parlament seçkil rini Az rbaycan

qanunvericiliyin  uy un keçirm k, bu prosesd  müvafiq icra hakimiyy ti

orqanlarının üz rin  dü n v zif l rin lazımınca yerin  yetirilm sini t min etm k

m ramından ir li g l n bu s r ncam s rd  ölk nin demokratik imicınin daha da 

yüks ldilm si istiqam tind  mühüm addım kimi qiym tl ndirilmi , s n din ilk 

günd n h m ölk  daxilind , h m d  beynolxalq s viyy d  böyük r

b tl

qar ılandı ı vur ulanmı dır. 11 may tarixli s r ncam AT T-in f aliyy td  olan 

s dri, Sloveniyanın xarici i l r naziri Dimitri Rupel, AB -ın dövl t kalibi 

Kondoliza Rays, Avropa  urasının S dri Rene van der Linden, Avropa Birliyinin 

C nubi Qafqaz üzr  xüsusi nümay nd si Heyki Talvitiye, Avropa  urasının Ba

katibi Terri Devis, qurumun Az rbaycan üzr  h m m ruz çil ri Andreas Qross v

Andres Herkel, Az rbaycana s f r ed n AB  konqresmenl ri t r finden öz 

yüks k qiym tini almı dır ki, bu m qam da  s rd  n z rd n yayınmayıb.

C nab

lham 

liyevin 11 may s r ncamında azad v

dal tli seçkil rin 

keçirilm sin  mane olan amill rin aradan qaldırılması yolları konkret göst rilmi ,

seçkiqaba ı mühitin demokratikl dirilm si il  ba lı bir sıra v zif l r burada öz 

ksini tapmı , postsovet mentalitetind n imtinanın vacibliyi ön   ç kilmi dir.

Professor Ramiz Mehdiyev s r ncamın

n mühüm c h tl rind n biri kimi 

Az rbaycanda keçiril c k parlament seçkil rind  ilk d f  olaraq "exitpoll"un 

t kili il

laq dar müdd alara xüsusi diqq t yctirmi , bunu hakimiyy tin 

demokratik seçkil r  mara ının göst ricisi kimi qiym tl ndimıi dir.

Todqiqat s rinin parlament seçkil ri kampaniyasına start verilm si dövründ n

qeydiyyat prosesinin ba a çatması dövrün   q d rki müdd ti

hat  ed n ikinci 

m rh l si maraqlı statistika il  mü ayi t edilir. C mi 

---