Az rbaycan özü q d r b di

_____________________Milli Kitabxana_______________________

523

m rh l sin   q d m qoymu dur ki, müxalif tin hakimiyy tl  qar ılıqlı

münasib tl ri, hakimiyy t u runda mübariz  yalnız sivilizasiyalı forma v

üsullarla aparıla bil r". Lakin ist r-ist m z m ntiqi sual yaramır: müxalif t buna 

n azı psixoloji c h td n hazırdırmı? Son 13 il  rzind  yalnız monoton mübariz

üsulları il  mübariz  aparmı  qüvv l r sivil v  intellektual mübariz  metodlarını

m nims y  bil c kmi? T ssüf ki, öt n dövrün reallıqları fonunda bu sualların

nikbin cavabı trafında dü ünm k olduqca ç tindir. 

H l lik radikal müxalif t postseçki dövrünün stixiyasını ya ama a

m hkumdur. Psixoloji affekt v ziyy tind n çıxmaq üçün müxt lif variantlar 

müzakir  edils   d , radikal müxalif t h l  uzun müdd t ekstremal  raitd

ya ama a v  i l m y  m cbur olacaq. Bu dü rg  seçki önc si buraxdı ı bir sıra 

kobud s hvl rin girovuna çevrilib.  n q rib si d  odur ki, hakimiyy tin 

opponentl ri bu s hvl ri ictimai müzakir y  çıxarmaq ist mirl r. Bu haqda 

danı maq c sar tind  bulunan  xsl r is  "toptüf ngl " qar ılanır. Radikal 

müxalif t nümay nd l rinin parlamentd  

t msil olunmasına, müxalif t

q zetl rinin mane siz v  heç bir senzura qoyulmadan böyük tirajlarla çıxmasına,

rnüxalif partiyalann azad f aliyyot göst rm sin , müxalif tin s rbost sur td

kütl vi aksiyalar keçirm sin , ümumiyy tl , mövcud iqtidarın müxalif tin

f aliyy ti üçün bütün z ruri

raiti yaratmasına baxmayaraq, bu qüvv l r siyasi 

mübariz d  legitim üsullardan istifad  etm k bar d  dü ünmürl r. Bunun  sas

s b bi ondan ibar tdir ki, radikal müxalif t partiyalarının kifay t q d r sosial 

bazası yoxdur. Parlament seçkil rind n sonra radikal müxalif siyasi qrupların

dövl t orqanlarına qar ı dü m nçilik h r k tl rin  ça ırı ların s sl nm si, onların

n zar ti altında olan kütl vi informasiya vasit l rind  aparılan böhtan v  t xribat

kampaniyası xalqın onlara inamsızlı ının t zahürüdür. Eyni zamanda, bütün bu 

h r k tl r radikal v  pozucu müxalif tin açıq dü m nçilik mövqeyin  keçdiyini 

v  h dsiz h yasızla dı ını nümayi  etdirir. 

Az rbaycanın siyasi h yatına yeni oyun qaydaları daxil olur  praqmatiklik, 

liberal iqtisadi münasib tl r, açıq v t nda  c miyy ti, sivil siyasi mübariz , siyasi 

qüvv l r  bacarıq v  qabiliyy tin  gör  qiym tverm

n n l rinin yaranması

prosesi sür tl nir. Bu da, öz növb sind ,

n n vi müxalif tçilik, populizm, 

radikallıq, da ıdıcılıq, qaragüruhçuluq, inqilabçılıq, destruktivlik 

tendensiyalarının aktuallı ını itirm si dem kdir. Artıq indid n müxalif dü rg d

bu kriteriyalarla partiya iyerarxiyasında yüks lmi  lider- 

---

_____________________Milli Kitabxana_______________________

524

l rin çıxda ı, alternativ dünyagörü lü siyas tçil rin axtarı ı gedir.  lb tt , bu 

yolun qısa bir zamanda a ılaca ını proqnozla dırmaq mü kül m s l dir. 

Göründüyü kimi, Az rbaycan üçün yeni dövr  f rqli reallıq, yeni imkanlar zamanı

ba lanmı dır. Bu m rh l ni maksimum itkisiz v  qazancla keçm k üçün müvafiq 

dünyagörü ün , yeni ictimai  üur sistemin  ehtiyac var. Bu sistem quruculu u

yuxarıdana a ıya prinsipi il   h yata keçirilm lidir. Bütün bu reallıqlar is

Az rbaycan c miyy tind  radikal müxalif tçiliy  meydan olmadı ını, xalqın

ümummilli lider Heyd r

liyev siyasi kursunu v  Prezident  lham

liyevi

d st kl m kd  haqlı oldu unu konkret arqumentl rl  t sdiql yir.

Hüseyn SMAYILOV,

AMEA Folklor  nstitutunun direktoru, 

filologiya elml ri doktoru, professor 

12 mart, 2006 

---

_____________________Milli Kitabxana_______________________

525

SOS AL QT SAD

SLAHATLAR 

KURSUNUN T NT N S

F ls f  elml ri doktoru, professor Ramiz Mehdiyev 

"2005-ci il parlament seçkil ri: ilkin t hlil

(mülahiz l r, natic l r v  proqnozlar)" s rlövh li

s rind  son parlament seçkil rin  n z r n ölk nin

müasir iqtisadi inki af strategiyasını da t hlil etmi dir

Seçki prosesi h r bir siyasi qüvv nin f aliyy tin  veril n ictimai qiym t

olmaqla, ciddi elmi-politoloji  saslara söyk nir. H r bir f rdin maraq v

m nafel rini özünd  ehtiva ed n rasional siyas t yeritm y n v  yaxud 

platformasının s m r lilik

msalını inandırıcı sosial-iqtisadi, siyasi d lill r

z minind  sübuta yetir  bilm y n qüvv nin ictimai etimad qazanmasının qeyri-

mümkünlüyünü is  xüsusi  saslandırma a ehtiyac yoxdur. Son 10 ild

Az rbaycan c miyy tinin siyasi nöqteyi-n z rd n kifay t q d r yetkinl m si

v t nda ların dü ünc   t rzind   d  kardinal d yi iklikl r   s b b olnıu , seçki 

mübariz sind  populizm elementl rinin, irreal v dl r  hansısa yer 

saxlamamı dır. 

Az rbaycan xalqı 6 noyabr 2005-ci il tarixli seçimi il   t kamül

saslanan 

demokratik inki afin t r fdarı oldu unu, ölk nin taleyini yalnız konkret 

proqramlara malik, çevik, i l k v  monolit komandaya etibar etdiyini bir daha 

t sdiql mi dir. Son parlament seçkil ri ölk d   h yata keçiril n strateji kursun 

ksiz q l b sinin v  alternativsizliyinin  yani t c ssümü kimi yadda qalmı , yeni 

siyasi münasib tl r sisteminin bünövr sini qoymu dur. Müxt lif sah l rd

s m r li islahatların t m lini qoymaqla Az rbaycanın dinamik sosial-iqtisadi  

yüks li ini t min etmi  Heyd r

liyev siyasi kursunun davam etdirilm si son 

seçkil rd  c miyy tin h lledici çoxlu unun irad si kimi ön  çıxmı dır. 

Az rbaycan Respublikası Prezidentinin  cra Aparatının r hb ri, f ls f  elml ri

doktoruı, professor Ramiz Mehdiyevin "2005-ci il parlament seçki 

---