Az rbaycan özü q d r b di

_____________________Milli Kitabxana_______________________

514

quruculu u prosesinin dönm z xarakter alması haqqındakı q na ti ölk mizd

mövcud reallıqları özünd  ehtiva edir. Dövl t quruculu u c miyy tin inki afının

kardinal struktur  saslarını özünd  birl dir n son d r c   ç tin prosesdir. 

Dialektik struktur modeli baxmından yenilikl  köhn liyin qar ılıqlı

münasib tl rinin mür kk b dinamikasına söyk nir. Mü llifın Az rbaycanda 

dövl t  quruculu u prosesini  ng ll m y  qadir olan qüvv nin olmaması

haqqındaki q na ti t kc  ölk daxili situasiyanın t hlilind n do an fikir yox, h m

d  gerç kliyin qlobal münasib tl r sistemind   f ls fi-m ntiqi analizind n n

t

ed n siyasi-f ls fi h qiq tidir. Az rbaycan dövl tçiliyi adlanan siyasi-milli 

h qiq t beyn lxalq siyasi gerç kliyin inkarolunmaz faktına çevrilm kl  onun 

reallı ını do uran

rtl r

ng l ola bil c k amill ri artıq antidialektik ünsürl r

çevirmi dir.

F ls f  elml ri doktoru, professor Ramiz Mehdiyevin t hlill rind

qloballa manın geni  vüs t aldı ı hazırkı dövrd  Az rbaycanın ümummilli 

liderimiz Heyd r

liyevin z ngin biliyi v  dövl tçilik t crüb si say sind  böyük 

nüfuz qazanmasından da geni   b hs edilir: "Qloballa ma hcç d   t kc  iqtisadi 

fenomen, f rdin h yat

raitini yax ıla dırmaq v  informasiyadan istifad nin v

onun ötürülm sinin yeni yollarını yaratmaq dem k deyil. Qloballa ma comiyy t

h yatının bütün sah l rini, o cüml d n social-siyasi aspektini  hat  ed n

çoxs pkili prosesdir. O, milli sosial-iqtisadi  qurumları vahid dünya iqtisadi v

ictimai sistemi il  qar ılıqlı sur td  ba layan ümumdünya hadis sidir.

Qloballa ma b

riyy tin onillikl r rzind  qar ıla dı ı bir çox probleml ri üz

çıxarını dır. Lakin ümumınilli lider Heyd r

liyev Az rbaycan dövl tini bu 

probleml rd n u urla sı ortalaya bilmi dir".

Mü llif öz q na tl rind  diqq ti haqlı olaraq qloballa manın problematik 

t r fl rin   c lb etmi   v  ulu önd rimiz Heyd r

liyevin fenomenallı ını bu 

kontekstd   i ıqlandırmı dır. Qloballa ma dünya siyasi m kanının bütün 

subyektl rini h r k t  g tirmi dir.

Siyasi, milli, iqtisadi v   m d ni f allı ın bu planetar s viyy sind   h min 

h r k t axmından qıraqda qalmaq, sad c  olaraq, mümkün deyildir, Bütöv 

dünyanı

hat  ed n bu proses beyn lxalq münasib tl rin subyekti olan siyasi 

qurumları, ist rist m z, bu proses   c lb edir. Onu k nardan izl m k v

qloballa manın t sirl rind n heç n  olmayıbnı  kimi yayınmaq mümkün deyildir. 

Dünyanın aparıcı dövl tl ri mövcud durumlaruıı

rtl ndir n uzunmüdd tli zaman 

prosesinin n tic si olaraq qloballa ma prosesin

---

_____________________Milli Kitabxana_______________________

515

aktiv

kild  qo ulmu lar. Az rbaycan keçmi  sovetl r m kanına daxil olan, eyni 

zamanda proses  qo ulmaq üçün heç bir z ruri hazırlıq m rh l si keçm y n

dövl t kimi qloballa ma "qasır asına" dü dü. Gcostrateji mövqeyi, z ngin

karbohidrogen ehtiyatları onu d rhal "qasır anın" episentrin  it l di. Bunun da 

"töhf l ri" kardinal probleml r oldu. Yalnız Heyd r

liyev fenomeni, onun 

xsiyy tinin yenilm z irad si, dü ünc sinin dinamizmi, dünyada ged n prosesl ri

anlamaq, t hlil edib modell dirm k v  siyasi davranı ın n lveri li sxeml rini

realla dırmaq qabiliyy ti Az rbaycanı m hvd n xilas edib sabit inki af yoluna 

çıxardı. F ls f  elml ri doktoru, professor Ramiz Mehdiyev Heyd r

liyev 

fenomeninı m hz qloballa manın probleml ri kontekstind  göst rm kl  ulu 

xsiyy tin mılli dövl tçilik yadda ındakı yerinin  z li v

b diliyini ortaya 

qoymu dur.

Professor Ramiz Mehdiyevin q na tinc , Az rbaycanın

rql   Q rbi, habel

imalla C nubu birl dir n

sas n qliyyat d hlizl rinin k si diyi geosiyasi 

m kanda yerl m si qloballa ma prosesl ri baxımından onun t kc  regional deyil, 

h m d  beyn lxalq layih l rd

h miyy tini xeyli artırır. F q t qloballa ma 

prosesl rinin geni  vüs t alması fonunda xalqın milli-m n vi potensialının yad 

t zahürl rd n hifz olunması da aktual m s l  kimi ortaya çıxır. Ulu önd rimiz 

Heyd r

liyevin h l  1993-cü ild n ba layaraq türkdilli dövl tl r arasında

iqtisadi, siyasi,  d bi-m d ni laq l rin geni l ndirilm si v  möhk ml ndirilm si

sah sind ki g rgin f aliyy ti qloballa manın geni  vüs t aldı ı bir dövrd  xalqın

milli kimliyinin qorunub saxlanılması baxımından müst sna

h miyy t

da ımı dır. Tarixin amansız v   s rt sınaqları dövründ  dünyanın ayrı-ayrı

ölk l rin  s p l nm k m cburiyy tind  qalmı  dünya az rbaycanlılarının birlik v

h mr yliyinin ld  edilm si sah sind   d  Heyd r

liyevin müst sna xidm tl ri

vardır. Ulu önd rimiz dünya az rbaycanlılarının t kilatlanması v  onların ümumi 

V t n müst qil Az rbaycan  trafında sıx birl m si üçün daim  zml  çalı mı , bu 

istiqam td  son d r c

h miyy tli q rarlar q bul etmi dir. Heyd r

liyevin 

siyasi, iqtisadi, ictimai v   m d ni h yatın bütün sah l rind   h yata keçirdiyi 

planlar müasir Az rbaycanın gerç kliyin  çevrilmi dir. Ulu önd rimizin f aliyy ti

d ,

xsiyy ti d  Az rbaycan tarixinin ayrılmaz bir hiss sini t kil edir. Heyd r

liyev ölk   h yatının bütün strateji sah l ri il  yana ı, m d niyy t v

inc s n timizin, milli-m n vi d y rl rimizin, folklorumuzun inki afına da böyük 

diqq t yetirmi , m d ni irsimiz  hörm t

---

_____________________Milli Kitabxana_______________________

516

v   m h bb tl  yana mı dır. Ümummilli liderimiz Az rbaycan x zin sinin milli-

m n vi s rv tl rimizin  n böyük himay darına, müdafi çisin  çevrilmi dir. Son 

ill rd   m d niyy t v  inc s n t sah sind

ld  olunan u urlara diqq t yetirs k,

Heyd r

liyevin m n vi d y rl rimizin t bli i yolunda gördüyü cahan ümul 

i l rin ahidin  çevril rik.

Siyasi t liml r n z riyy sin  gör , liberalizm f rdi hüquq v  azadlıqların

müst sna prioritetin

saslandı ı üçün dövl tçilik kursu il  heç d   h mi   v

asanlıqla uzla mır. Dövl tçiliyin  lveri li geosiyasi v   h tta h rbisiyasi 

rtl r

ç rçiv sind  qurulması müst qilük qazanım  bütün xalqların

n

sas

arzularındandır. Heyd r

liyev hakimiyy t  g li inin ilk ill rind  liberal d y rl ri

üstün tutan nüfuzlu beyn lxalq siyasi dair l rin "daha çox demokratiya, daha az 

dövl t " ça rı larına cavab olaraq Az rbaycanın yerl diyi co rafisiyasi regionda, 

h mçinin ictimai inki afın mövcud pill sind  dövl tçilik prinsipinin dominant 

üstünlük qazanması z rur tini

saslandırmalı oimu dur. Aydın m s l dir ki, 

dövl t olmadan v t nda ların demokratik hüquq v  azadlıqlarını h yata keçirm k

d  mümkün deyit. Lakin o biri t r fd n, insanların hüquq v  azadlıqlarını qoruya 

bilmodikl ri dövl t son n tic d  c miyy tin inki afı üçün t kanverici rolunu yox, 

buxov v

ng l rolunu oynama a m hkumdur. Ümummilli liderimiz Heyd r

liyev bu iki siyasi ideyanın h r ikisinin eyni d r c d  düzgün oldu unu q bul

etdiyi üçün onlar arasında el  ritmik bir ah ng yaratdı ki, n  dövl t v t nda ların,

n  d  v t nda ların hüquq v  azadlıqları dövl tçilik t mayülünün labüd inki afına

x l l g tirsin. Çox maraqlı haldır ki, Az rbaycan xalqı müst qilliyin

qovu duqdan sonrakı dövrd  liberal d y rl rd n n yi qazanıbsa (çoxpartiyalı

siyasi sistem, senzurasız, h qiqi söz v   m tbuat azadlı ı, Avropa standartlarına

uy un konstitusion qanunvericilik bazası, azad fikir v  biznes r qab ti v  s.), 

m hz dövl tçilik prinsipl rinin aliliyin

saslanan ümummilli liderimiz Heyd r

lyevin hakimiyy ti dövründ  qazanıb.

6 noyabr parlament seçkisinin n tic l ri m hz bu iki amilin  demokratiya v

dövl tçiliyin xalq t r find n eyni anlamda müst sna

h miyy t k sb etdiyini, 

c miyy tin bunlardan birini dig rind n f rql ndirm diyi reallı ını növb ti d f

ortaya qoymu dur. Sübut olundu ki, xalqın demokratiya arzuları ulu önd r Heyd r

liyevin banisi oldu u müasir dövl tçilik prinsipl ri üz rind  kökl nmi dir.

C miyy t yüks k demokratik inki afa

---