Azer-dili 4s Derslik 2017 Layout 1
Yüklə 45,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR 1.
- SÖZLÜK Çap üçün deyil 6.
- ŞAXTA BABA Rafiq Yusifoğlu ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR 1.
- Dümağ libas biçib gəl. Gözündə ulduz gətir, Nəfəsində buz gətir. Saçlarında dümağ
- Teymur Elçin duvaq – вуаль zillənib qalmaq – уставиться çiyinlərini çəkmək – пожать плечами haça qayalı – скала в виде рогатки SÖZ EHTİYATI
- SÖZLÜK Çap üçün deyil
ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR 1. Şeiri oxuyun, əzbərləyin. 2. Şeirdən çıxardığınız nəticə barəsində danışın. Şair insanları nəyə səsləyir? 3. Ölkəmizdə yeni qoruqlar yaradılır və meşə massivləri salınır. Bakı şəhərində neftlə çirklən miş ərazilər təmizlənir və həmin ərazilərdə yaşıllaşdırma işləri aparılır. Bü tün bunları ekoloji ta razlığın qorunmasına doğru atılan addımlar hesab etmək olarmı? Paytaxtımızda və bütün ra yon larımızda yeniyeni parkların, istirahət gu şə lə ri nin salın ması xoşunuza gəlirmi? Şairin istədiyi bu durmu? Fikirlərinizi açıqlayın. 4. “Meyvəli”, “ətirli”, “çiçəkli” sözləri quruluşuna görə necə sözlərdir? a) sadə b) düzəltmə c) mürəkkəb d) qohum ÇOXBİLMİŞ ÖYRƏDİR Əziz dostlar, siz, yəqin ki, rus dilində qohum sözlərin olduğunu bilirsiniz. Azərbaycan dilində də bəzən bir söz kökündən bir neçə söz düzəltmək olur. Yeni düzələn sözlər ayrı ayrı mənalar bil dirir. Ancaq kökləri eyni olduğu üçün belə sözlərə qohum sözlər deyi lir. Məsələn: çiçək – çiçək +lik, çiçək + li, çiçək + dəki, çiçək + lə(mək); ətir – ətir +li, ətir + siz, ətir + lə(mək); gül – gül +çü, gül +lük, gül +dan, gül +lü, gül + lə(mək) və s. 5. Oxuyun, mətnə ad qoyun və məzmununu danışın. ********* Hava duman idi. Lakin şərq tərəfdən gün çıxmaq istəyirdi. Hamının nəzərləri Kəpəz dağının ba şında idi. Elə bil, Kəpəzin başına ağ duvaq səril mişdi. Böyüklər həyətdə gəzinərək söhbət edir dilər. Uşaqlar isə gül ləklərinin arasında oynayırdılar. Birdən İradə yerindəcə durdu. Onun nə zərləri qısa saplaqlı , üstü ağ xallı çiçəyə zillənib qaldı. İlkin qıza yaxınlaş ıb soruşdu: – Hə, İradə, niyə dinməz durmusan? İradə bənövşəyi çiçəyi göstərib soruşdu: – O çiçəyin adı nədir? İlkin çiyinlərini çəkdi. – Bilmirəm, – dedi. Uşaqlar kimdən soruşdularsa, hərə bir ad dedi. İlkin ağ xallı çiçəklərdən birini üzmək istədi. Əjdər müəllim onu gördü. İcazə vermədi. – Mən sizə göstərmək istəyirdim, – deyə İlkin günahkarcasına ləkdən çıxdı. Əjdər müəllim bənövşəyi çiçəyə diqqətlə baxdı. – Nə olacaq, – dedi, – görmürsünüz, bəzəkli bənövşədir. Üstündəki xal lar olmasaydı, adicə bənövşə demək olardı. O xallar ona bəzək , yaraşıq verir. Ona görə də gəlin ona bəzəkli bənövşə deyək. Uşaqlar hər ikisi birdən: – Bəzəkli bənövşə! Bəzəkli bənövşə! – deyə təkrar etdilər. Çox keçmədi ki, Kəpəz dağının başının ağ örtüyü yox oldu. Günəşin şüaları altında yeddi rəngə çalan Kəpəzin haça qayalı başı aydın görün dü. Xalidə Hasilova 83 lək – грядка nəzər – взгляд dinməz – молчаливый bənövşəyi – фиолетовый aydın – ясный örtük – покрывало bəzəkli – украшенный günahkarcasına – виновато SÖZLÜK__Çap_üçün_deyil__6.'>SÖZLÜK Çap üçün deyil 6. Mətndə yaşıl rəngdə verilmiş sözlərin omonimlərini tapın və cümlələrdə işlədin. Cümlələri rus dilinə tərcümə edin. Bu sözlər rus dilində də omonim ola bilirmi? 7. Mətnin birinci və sonuncu abzasında bir neçə dəfə “baş” sözü işlənmişdir. Həmin abzasları bir də diqqətlə oxuyun. Necə bilirsiniz, burada “baş” sözü əsas mənasındadır, yoxsa ? Çoxbilmiş deyir ki, dostları Şaxta babanı çox sevirlər. Ona görə də sizlərə yeni bir “Şaxta baba” şerini təqdim etmək istədi. Oxuyun, əzbərləyin, yeni il şənliyinizdə söyləyin. ŞAXTA BABA Rafiq Yusifoğlu ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR 1. Hansı fəsli daha çox sevirsiniz? Fikirlərinizi əsaslandırın. 2. Uşaqlar qışı niyə çox sevirlər? Qışda havalar necə olur? 3. Qışda hansı şənliyə hazırlaşırsınız? Bu barədə danışın. 4. Qışda təbiətdə hansı dəyişiklikləri müşahidə edirsiniz? Yayla müqayisə edərək danışın. 5. Hansı artıqdır? a) dağ b) dərə c) çöl d) qaya e) yamac ə) lüğət 6. Tapmacaları oxuyun. Cavabı çox asan tapacaqsınız. 7. Dekabr ayının 31də azərbaycanlılar hansı bayramı qeyd edirlər? Bu bayram barəsində nə bilirsiniz? Həmrəylik barədə siz də öz fikirlərinizi söyləyin. 84 Yolkamızın üstündə Yenə yandı işıqlar. Hardasan, Şaxta baba, Yol gözləyir uşaqlar. Zirvələrdən enib gəl, Dərələrdən keçib gəl. Yamaclara, çöllərə Dümağ libas biçib gəl. Gözündə ulduz gətir, Nəfəsində buz gətir. Saçlarında dümağ qar, Dilində xoş söz gətir. – Göydən endim ağappaq , Oldum ağ şal, ağ papaq. Meyvələri düşürtdüm, Ağacları üşütdüm. Dağlardan yumalandım, Küləkdə komalandım. Gün vurdu birdənbirə, Əriyib keçdim yerə. – Söhbətini burda kəs! – Yaxşı, adım nədir bəs? uuu Pambıq kimi göydən, Düşər qupquru Gün dəyəndə olar Duru, dupduru. uuu Teymur Elçin duvaq – вуаль zillənib qalmaq – уставиться çiyinlərini çəkmək – пожать плечами haça qayalı – скала в виде рогатки SÖZ EHTİYATI zirvə – вершина biçmək – кроить libas – одежда SÖZLÜK Çap üçün deyil Yüklə 45,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|