Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu

Nübar Həkimova ___________________________________  
 
 
170 
edilir. M.A.Nosal, I.V.Nosal 1959-cu ildə qeyd etmişdilər ki, 
qarağatdan  hazırlanan  şirəyə  şəkər  qarışdırıb  udlaq,  xroniki 
xırıltıların,  göy  öskürəyin,  mədə  yaralarının,  bağırsaqların, 
katarakt xəstəliklərin  müalicəsində  istifadə  edilir. Belə hesab 
edilir  ki,  qarağatın  yarpaqlarından  hazırlanan  çay  və  cövhəri 
orqanizmdə  toplanıb  qalmış  sidik  və  quzuqulağı  turşularının 
təmizlənib  kənar  edilməsində  qəbul  edilir.  B.Q.Vohnski  və 
başqaları  1978-ci  ildə  qeyd  edirdilər  ki,  qarağatdan  ürək-
damar sisteminin tonusunun artırılmasında, infeksiya xəstəlik-
lərinin müalicəsində daxili qanaxmalarda, mədə turşuluğunun 
aşağı salınmasında və s. istifadə olunur. 
Qarağatın  meyvəsindən  təzə  halda  qida  kimi  istifadə 
edilir. Bundan başqa meyvəsindən konserv-qənnadı və likör, 
spirtsiz  içkilər  sənayesində  geniş  istifadə  edilir.  Daha  sonra 
meyvəsindən  mürəbbə,  marmelad  və  müxtəlif  şirniyyat 
növləri,  pastila,  sərinləşdirici  içkilər,  kisel,  cem,  şirə, 
müxtəlif şərbət növləri və s. hazırlanır. 
Elmi təbabətdə qarağatın meyvələri və yarpaqları poli-
vitaminli  maddə  kimi  skorbitda  və  digər  hipo-  və  avitami-
nozlarda,  diatezlərdə,  mədə-bağırsaq  xəstəliklərində,  qan-
azlığında  istifadə  edilir  ki,  bu  da  onların  tərkibində  olan 
vitaminlərlə, mikro- və makroelementlərlə əlaqədardır. Təzə 
meyvələrindən  alınan  şirədən  səs  tutulmalarında,  göy 
öskürəkdə, quru öskürəkdə istifadə edilir. 
15-20  ədəd  qarağat  meyvəsi  insanın  gündəlik  C  vita-
mininə olan tələbatını ödəyir. Qarağatın meyvə və yarpaqla-
rından hazırlanan dəmləmə, cövhər,  yaxmalardan kosmetika 
sahəsində  geniş  istifadə  edilir.  Belə  ki,  meyvəsini  əzib 
sürtgəcdən  keçirib,  alınan  ətli  hissəsindən  sifətin  dərisinə 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

__________________________________ Nübar Həkimova 
 
 
171 
sürtüb 25-30 dəqiqə saxladıqdan sonra, isti su  ilə  yuyub  tə-
mizləyirlər. Qarağat yaxması dərini təmizləyir, onun elastik-
liyini artırır və təravətli edir. Qarağat vannaları qəbul etdikdə 
bədəndə  olan  xoşagəlməz  iylər  yox  edilir,  orqanizmin 
müqaviməti  artır,  əsəb  sistemi  sakitləşir.  Qarağat  yarpağını 
gicitkən,  çobanyastığı,  kəklikotu,  üçyarpaq  yonca,  dazıotu, 
qaraqınıqla  qarışdırıb,  qadınlar  üçün  «gözəllik  vannası»  ha-
zırlayırlar.  Bu  «gözəllik  vannasını»  qəbul  edən  qadınların 
bədənləri təravətli, parlaq olur, bu da onların özlərini əla hiss 
etməsinə səbəb olur. 
Yarpaqlarından  hazırlanan  dəmləmələrdə  uşaqları  çi-
mizdirib,  dərilərində  olan  səpgiləri  aradan  qaldırırlar.  Qara-
ğatın  yarpaqlarından  hazırlanan  dəmləmələrlə  Fransada  də-
rinin  tonusunun  artırılmasında,  Polşada  dəri  xəstəliklərində, 
Tibet  təbabətində  diatez  və  dəri  səpkilərində?  Çexoslovaki-
yada  ətirli  vannalından  maddələr  mübadiləsinin  nizama  sa-
lınmasında,  dəridə  olan  səpgilərin      aradan  götürülməsində 
istifadə edilir. Qarağatın meyvələrinin rəngi üç cür – ağ, qara 
və qırmızı olur. 
Ağ  və  sarı rəngli qarağat  meyvələrindən alınan şirələr 
susuzluğu aradan qaldırır, iştahanı artırır, bağırsaq sisteminin 
fəaliyyətini və tərgətirici vəzlərin fəaliyyətini normallaşdırır 
və sidikqovucu vasitə kimi böyrək və sidik kisəsində kristal 
halında  olan  urat  turşularının  parçalanıb  orqanizmdə  kənar 
edilməsində tətbiq edilir. 
D.K.Qesə və başqalarına (1966) görə, Belorus xalq tə-
babətində  qara  qarağatın  çiçəklərindən  hazırlanan  dəmləmə 
və  cövhərlərindən  qara  ciyər,  babasil,  qadın  xəstəliklərində, 
urların;  təzə  meyvəsindən  və  yaxud  ondan  hazırlanan 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

Nübar Həkimova ___________________________________  
 
 
172 
mürəbbələrdən  ürək  xəstəliklərində,  mədə  turşuluğunun 
aşağı salınmasında istifadə edilir.  
Qarağatdan  yüksək  keyfiyyətli,  müalicəvi  təsirə  malik 
mürəbbə  və  şəkər  tozu  ilə  basdırılmış  ətirli  tutma  (qarışıq), 
cem,  kompot,  konfet,  çaxır,  likör,  spirtsiz  içkilər,  təbii 
rənglər və s. hazırlanır. Bu mürəbbə və tutmanı uzun müddət 
saxlamaq mümkündür. 
Qarağatın  yalnız meyvəsindən deyil, həm də tumurcu-
ğundan,  yarpağından  da  istifadə  edilir.  Qarağatın  tumur-
cuğunu qışda və  yaxud erkən yazda toplayırlar. Bu qiymətli 
xammaldan yeyinti sənayesində meyvə essensiyası və şərbət 
hazırlanır.  Tumurcuğun  tərkibində  çoxlu  miqdarda  C  vi-
tamini və efir yağı tapılmışdır. Yarpaqlarından turşu və kvas 
hazırlanır  ki,  bundan  da  ədviyyat  kimi  istifadə  edilir.  Yar-
pağından həmçinin surroqat çayı hazırlanır. 
Meyvə və yarpaqlarını bənövşə yarpaqları ilə qarışdırıb 
alınan  cövhərindən  uşaqlarda  baş  verən  vərəm  xəstəlik-
lərində istifadə edilir. Hipertoniya və aterosklerozda işlədilir. 
Nektar bitkisidir. Bəzək bitkisi hesab edilir. 
Yarpaqların  müalicəvi  xüsusiyyətləri.  Qarağatın  yar-
paqlarından da müalicə məqsədləri üçün istifadə edilir. Belə 
ki,  qurudulmuş  yarpaqların  tərkibindən  çoxlu  miqdar  C 
vitamini aşkar edilmişdir. Bundan da müalicə çayları hazır-
layıb  tonusartırıcı  vasitə  kimi  qəbul  edirlər.  Yarpaq  və  tu-
murcuqlarından  hazırlanan  dəmləmələrdən  və  yaxud  spirtli 
çıxarışlarından  revmatizmdə,  dəri  xəstəliklərində  və  soyuq-
dəymələrdə istifadə edilir. 
Qastrit,  turşuluğun  normallaşdılması,  enterokolit,  bro-
nxit zamanı: bunun üçün qarağat şirəsindən 3 dəfə stəkanın 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---