Azərbaycan respublikasi səHİYYƏ naziRLİYİ azərbaycan tibb universiteti
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
99 aparılan terapiyanın effektivlik monitorinqi və təhlükəsizlik kontrolu haqda sual meydana çıxır. Ənənəvi olaraq, müasir praktikada bu məqsədlər üçün aşağıdakı göstəricilərdən istifadə olunur: AHTZ, TEQ, qanın və plazmanın rekalsifikasiya vaxtı, trombin vaxtı. Heparinoterapiyanın effektivliyi haqda testlərin normal hüdudlardan kənaraçıxma dərəcəsinə görə mühakimə yürüdürlər. Lakin, bu analizlərin yerinə yetirilməsi zamanı bir sıra problemlərlə üzləşmək məcburiyyərində qalınır. Hər şeydən öncə, bu testlər əsasında hipokoaqulyasiya dərəcəsi və ən azı terapiyanın antitrombotik effekti haqda mühakimə yürütmək olar. Bundan başqa, müəyyən çətinliklər qanın götürülmə metodundan və reaktivlərin standartizasiyası ilə bağlıdır. Heparinoterapiyanın kontrolu üçün tez-tez AHTZ-dan istifadə olunur. Lakin, bəzi patoloji vəziyyətlərdə qanda heparinin həqiqi konsentrasiyası ilə AHTZ məlumatlarına görə gözlənilən nəticə arasında uyğunsuzluq müşahidə olunur. Məsələn, SİRS zamanı əməliyyatdan sonrakı dövrdə fibrinogenin və VII faktorun səviyyəsinin yüksəlməsi heparinin AHTZ-na təsirini azalda bilər, laxtalanma faktorlarının defisiti və antikoaqulyantların olması isə onun təsirini artıra bilər. Aydındır ki, heparinin AHTZ-na təsiri AT-III səviyyəsindən də asılıdır. Hal-hazırda, kəskin destruktiv pankreatitlər zamanı heparinoterapiyanın effektivliyinin qiymətləndirilməsi hemostaz sistemi aktivasiyası markerlərinə görə daha çox özünü doğrultmuşdur: fibrin-monomerə, HFMK, FPA, D-dimerə, trombin AT-III kompleksinə görə. Bu testlər trombinemiya səviyyəsini, D-dimer isə əlavə olaraq əmələ gəlmiş fibrinin lizis dərəcəsini özündə əks etdirir. Yuxarıda sayılan heparinoterapiyaya kontrol üçün olan parametrlərdən fibrin- monomerlərin səviyyə göstəricisindən və HFMK daha geniş istifadə olunur. Lakin, aşağı həssaslıq və spesifiklik bu testlərin əhəmiyyətli çatmamazlığıdır. Beləliklə, fibrinogenin aşağı səviyyəsində onlar yalnız mənfi, fibrinogen yüksək olduqda isə - yalançı müsbət nəticələr verə bilərlər. Heparin təyininin effektivliyini kontrol etmək üçün trombinin fibrinogenə təsiri nəticəsində qopmuş FPA səviyyəsinin istifadəsi daha perspektivlidir. Eyni 100 zamanda fibrin-monomer molekulları da əmələ gəlir. Lakin, qan dövranında FPA sirkulyasiyasının müddəti 5 dəqiqə, fibrin-monomer 1 saat. Beləliklə, FPA qısamüddətli yarımparçalanma dövrü trombin generasiyası səviyyəsini daha dəqiq əks etdirir. Ədəbiyyatda FPA səviyyəsinin uzunmüddətli yüksəlməsinin aktiv trombəmələgəlmə prosesini və tətbiq olunan antitrombotik terapiyanın effektivliyinin çatışmazlığını göstərdiyi haqda məlumatlar vardır. Kəskin destruktiv pankreatitlər zamanı heparinoterapiyanın kontrolu üçün D- dimer testinin istifadə olunması az özünü doğrultmuşdur. Hemostaz aktivasiyasının bir sıra markerlərinin diaqnostik əhəmiyyərtinin öyrənilməsi üçün aparılan tədqiqatlar onu göstərir ki, D-dimer səviyyəsinin yüksəlməsi ilə nəinki FPA və HFMK, həmçinin trombotik ağırlaşmalar riski assosisiya olunur. Həqiqətən də, insan orqanizminin əkslaxtalanma sisteminin kompensasiyası şəraiti trombinin prokoaqulyant təsirini məhdudlaşdırır. Beləliklə, D-dimer trombotik ağırlaşmaların meydana çıxmasını yüksək dərəcədə əks etdirir. Hemostaz aktivasiyasının erkən markerlərinin (FPA, HFMK) istifadəsinə daha üstünlük verilir, belə ki, onlar D-dimerə nisbətən daha az inertliyə malikdirlər. Buna görə də, hemostaz aktivasiyasının erkən mərhələlərində əmələ gəlmiş məhsullar antikoaqulyant terapiyanın kontrolu zamanı daha informativdirlər. Bu məlumatlar və bizim heparinin dərialtı yeridilməsi zamanı heparinoterapiyanın effektivliyinin uğursuzluğu haqda olan məlumatlarımız ağır vəziyyətlərdə olan cərrahi xəstələrdə hemostaz aktivasiyasının qarşısının alınması optimal sxemlərin hazırlanması üçün əsas təşkil etmişdir. 101 II qrupda KP xəstələrin hemostaz göstəriciləri 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 FPA FDM D-dimer AT-III 1 sut 3 sut 5 sut 7 sut % 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 TS ADF R+k AHTV PTİ 1 sut 3 sut 5 sut 7 sut % 102 Ikinci qrup xəstələrdə əməliyyatdan sonrakı dövrdə hemostaz sistemi göstəricilərinə FOH müxtəlif dozlarının (150V/kq/sut., 200 V/kq/sut., 250 V/kq/sut., 300V/kq/sut.) təsiri öyrənilmişdir. Bu zaman müşahidə dövrü ərzində xəstələrin bir hissəsində heparinin dozalanması dəyişirdi. Qanın götürülməsinə qədər heparinoterapiyanın minimal müddəti 5 saat təşkil etmişdir. Alınmış nəticələr cədvəl 5.1-də göstərilmişdir. Ağır vəziyyətdə olan xəstələrdə hemostaz sistemi göstəricilərinə heparinin venadaxili yeridilmiş müxtəlif dozlarının təsiri. Cədvəl 5.1. N Göstərici Norma 150V/kq/sut. 200V/kq/sut. 250V\kq/sut. 300V/kq/ sut. 1 R+K,mm 37,3±3,6 30,1±4,1* 38,5±4,7** 62,6±9,4** 95,2±11, 8** 2 AHTZ, s 34,3±3,5 28,4±3,2* 33,2±4,6** 42,1±6,3** 65,7±8,1 ** 3 HF-MK, ekstr.vahid 0,42±0,04 1,20±0,16* 1,18±0,13* 1,05±0,09** 0,91±0,1 0** 4 FPA, nq/ml 1,8±0,3 6,3±0,6* 4,5±0,5** 2,5±0,3** 2,4±0,4* *-p<0,05 normal göstəricilərlə müqayisədə. 150V/kq/sut.-300 V/kq/sut.qədər dozada heparin venadaxili yeridilməsi zamanı R-K və AHTZ xronometrik göstəricilərinin həqiqi yüksəlməsi baş verir. Heparinin dozasının 150V/kq/sutkadan 200V/kq/sutkaya qədər artırılması zamanı HFMK miqdarı dəyişməmişdi, sonradan isə azalmaya doğru tendensiya müşahidə olunmuşdu. FPA konsentrasiyasının azalması yeridilmiş 150V/kq/sut.-250V/kq/sut. doza intervalında baş verirdi, heparin dozasının 300V/kq/sutkaya qədər artırılması Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|