Azərbaycan respublikasi səHİYYƏ naziRLİYİ azərbaycan tibb universiteti

 
 
 
103 
zamanı  isə  FPA  bizim  məlumatlarımıza  görə  əvvəlki  kimi  qalırdı.  Heparinin 
dozasının  250  V/kq/sutkadan  300  V/kq/sutkaya  qədər  artırılması  zamanı  FPA 
səviyyəsi  dinamikasının  olmaması,  bizim  nöqteyi-nəzərimizcə  onu  göstərir  ki, 
antikoaqulyantın  konsentrasiyasının  sonrakı  artması  trombinemiya  səviyyəsinin 
azalmasına  gətirib  çıxarmır.  Bununla  belə  qeyd  etmək  lazımdır  ki,  300V/kq/sutka 
dozada heparin təyin olunmuş xəstələrdə təqribən 8% hallarda AHTZ göstəricisi 80 
san.  keçirdi  ki,  bu  da  hemorragik  ağırlaşmaların  meydana  çıxması  üçün  risk 
faktorudur.  Beləliklə,  ağır  vəziyyətdə  olan  xəstələrdə  heparinin  fasiləsiz  venadaxili 
yeridilməsinin ən effektiv və təhlükəsiz dozası 250V/kq/sut.-dır.  
Heparinoterapiyanın  effektivliyinin  laborator  kontrolu  zamanı  müəyyən 
edilmişdir  ki,  preparatın  150V/kq/sut.–dan  250V/kq/sut.-ya  qədər  təyini  zamanı  ən 
dinamik olaraq FPA göstəricisi dəyişmişdi. HFMK göstəricisinin miqdar dəyişikliyi 
FPA-ya  nisbətən  daha  çox  inertliklə  fərqlənirdi.  R-K  və  AHTZ  göstəriciləri  üçün 
nəticələrin çoxlu səpələnməsi xarakterikdir. 
Öyrənilən göstəricilər və 150V/kq/sut.-250V/kq/sut. intervalda heparin dozası 
arasında  olan  korrelyasion  qarşılıqlı  əlaqənı  araşdırıdıq  (məlumatlar  cədvəl  5.2-də 
göstərilmişdir). 
Ağır  vəziyyətdə  olan  xəstələrdə  venadaxili  yeridilən  heparin  dozası  və 
hemostaz göstəriciləri arasında korrelyasion qarşılıqlı əlaqə. 
  Cədvəl 5.2. 
N 
Göstərici 
Korrelyasiya koeffisienti 
1 
R+K 
0,15;p>0,05 
2 
AHTZ 
0,35;p<0,05 
3 
HFMK 
-0,45;p<0,01 
4 
FPA 
-0,58;p<0,001 

---

 
 
 
104 
Verilən göstəricilərdən görünür ki, daha yüksək korrelyasiya koeffisienti FPA 
konsentrasiyası və heparin dozası (q=0,81) arasında müəyyən olunmuşdur. Müəyyən 
olunmuş  korrelyasiya  onu  göstərir  ki,  heparinin  effektivliyi  haqda  FPA  səviyyəsi 
haqda mühakimə yürütmək daha məqsədəuyğundur.  
Sonralar  əldə  olunmuş  məlumatlar  əsasında  heparinoterapiyanın  müxtəlif 
sxemlərinin hemostaz sistemi göstəricilərinə təsirini öyrəndik. 
Üçüncü  qrup  xəstələrə  250V/kq/sut.  dozada  FOH  yeridilmişdir,  məlumatlar  cədvəl 
5.3-də göstərilmişdir. Tədqiq olunan qruplarda qanın finbrinolitik akivliyi və AT-III   
səviyyəsi fərqlənmiridi.  
Üçüncü  qrup  xəstələrində  əməliyyatdan  sonra  1-7  sutkalarda  hemostaz 
göstəricilərinin dinamikası. 
                                                                                                            Cədvəl 5.3 
N 
Göstəricilər  Norma  
1-ci sutka 
3-cü sutka 
5-ci sutka 
7-ci sutka 
1 
1 
mkl-də 
trombositlə
rin sayı 
275245
±26321 
241539±2
4184* 
243952±249
36** 
261087±25
813** 
268871±26
072** 
2 
ADF-
trombositlə
rin 
aqreqasiays
ı, % 
65,4±6,
9 
72,5±7,4*  61,3±6,7** 
63,7±6,9 
64,6±6,2 
3 
R+K,mm 
37,3±3,
6 
62,5±6,3*
* 
59,1±5,7** 
64,2±6,9** 
65,4±6,2** 
4 
AHTV, s 
34,3±3,
5 
44,5±4,4*
* 
40,7±4,1** 
45,8±4,6** 
44,6±4,7** 

---

 
 
 
105 
5 
Fibrinogen, 
q/l   
2,8±0,3    3,7±0,4* 
5,8±0,5* 
5,1±0,6* 
4,6±0,4* 
6 
PTİ, % 
 
96,8±7,
4 
 
94,2±8,5 
92,5±9,0** 
93,1±8,9** 
94,7±9,1 
7 
HF-MK, 
ekstr. vahid    
0,42±0,
04 
0,62±0,06
** 
0,99±0,11**  0,91±0.10*
* 
0,72±0,07*
* 
8 
FPA,nq/ml 
1,8±0,3  3,1±0,3**  6,1±0,5** 
5,2±0,5** 
2,4±0,3** 
9 
FDM, 
mkq/ml 
 
4,7±1,8  12,1±2,3*  36,5±4,1** 
38,1±4,3** 
12,1±1,9** 
10  D-dimer, 
nq/ml 
233,3±6
4,5 
771,4±121
,5* 
767,3±112,9
** 
633,7±109,
7** 
525,2±88,4
** 
11  AT-III,%   
98,3±9,
7 
94,6±9,5 
82,8±8,9* 
83,9±9,1* 
95,7±9,5 
12  QFA,% 
44,9±5,
2 
43,5±4,9 
39,1±4,5* 
41,9±5,1 
44,5±4,8 
 
*-p<0,05 normal göstəricilərlə müqayisədə.  
**-p<0,05 birinci qrup göstəriciləri ilə müqayisədə (cədvəl 4) 
 

---

 
 
 
106 
Ilk  sutkalarda  birinci  və  üçüncü  qruplar  arasında  trombositlərin  sayına  və 
onların  aqreqasion  aktivliyinə  görə  fərq  müəyyən  etmədik.  Lakin,  üçüncü  sutkadan 
başlayaraq  üçüncü  qrup  xəstələrdə  trombositlərin  sayı  birinci  qrup  xəstələri  ilə 
müqayisədə  əhəmiyyətli  dərəcədə  yüksək  olmuşdur.  Sonralar  bu  tendensiya 
saxlanmışdır,  5-7-ci  sutkalar  üçüncü  qrup  xəstələrdə  trombositlərin  sayı  normaya 
dönmüşdür.  Əldə  olunmuş  nəticələr  qanın  laxtalanma  sisteminin  aktivasiyasının 
azalmasını və sirkulyator kanalların mikrotromblaşma prosesində trimbositlərin sərf 
olunmasını  göstərir.  Göstərilənlərdən  əlavə,  ADF-lə  induksiya  olunmuş 
trombositlərin aqreqasion aktivliyinin üçüncü sutkasından başlayaraq biz əlavə olaraq 
normaya geridönmə aşkar etdik.  
III qrupda KP xəstələrin hemostaz göstəriciləri 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
FPA
FDM
D-dimer
AT-III
1 sut
3 sut
5 sut
7 sut
%

---