Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan miLLİ konservatoriyasi
Yüklə 20,81 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Konservatoriya
95 Etnomusiqişünaslıq UOT 78.031.4 Səfixanova Aysel - Cəbrayıl rayonunda dini musiqi – mərsiyələr əsaslanan mərsiyə nümunəsi 8 xanədən ibarət olan 1 cümləli period formasındadır. Mayənin üst mediantasında başlayan melodiya elə mayənin özündə bitir. Melodik baxımdan nümunədə predyomlardan və təkrarlardan istifadə olunmuşdur. Melodiya dalğavari hərəkət edir. Heç bir sıçrayışlara rast gəlmək olmur. Səkkizlik və onaltılıqlarla hərəkət üstünlük təşkil edir. Ritmik baxımdan 6/8 ölçüsündə, Andantino tempində olan mərasim nümunəsi bir növ, gözüyaşlı olan anaların sanki özlərinə təskinlik vermə xüsusiyyəti daşıyır. Bir ananın dilindən söylənilən nümunənin sözlərinə diqqət yetirsək, ana övladının acı xəbərini deyil, ümidlə gələcək xəbərini gözləyir. Diapazonu xalis kvarta (x 4 ) intervalı təşkil edir. Növbəti ekspedisiya səfərimizdən biri də İnşaatçılar prospekti 5 ünvanında yerləşən Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi idarəsinin birləşmiş yataqxanasına oldu. Bu yataqxanada məskunlaşan etnofor Hüseynov Siracəddin Mirhüseynoğlu da bizə xeyli maraqlı məlumatlar verdi. Hüseynov Siracəddin Mirhüseyn oğlu1951-ci ildə Cəbrayıl rayonunun Əfəndilər kəndində anadan olub. Əslən seyid nəslindəndir (Əfəndilər ocağı). Məcburi köçkünlük həyatı yaşaması ilə əlaqədar hazırda ailəsi ilə birgə bu ünvanda məskunlaşıb. Etnofor söylədi ki, bizim evdə əsasən orucluq ayında hər gün mollalar yığışar, deyişmə şəklində peyğəmbərləri, imamları mədh edən mərsiyələr söyləyərdilər. İnformator özü də eşitdiyi və yaddaşında hələ də qoruyub saxladığı folklor nümunələrini bizə avazla oxudu. 96 “Konservatoriya” jurnalı 2017№2 (36) Sol mayəli segah məqamındadır. 3 cümləli period formasındadır. Quruluş formulu belədir: a (11x)+a 1 (8x)+a 2 (8x). I cümləsi (a) oxşar quruluşlu 2 ibarədən ibarətdir (5x+6x). Mayənin üst tersiyası ilə eyni səsin təkrarları üzərində tədrici hərəkətlə aşağıya doğru enərək mayənin alt mediantasında, yəni əsas tonda tamamlanır. II cümlə (a 1 ) melodik baxımdan a cümləsinin variantlı təkrarıdır. Hər biri 4 xanədən ibarət 2 ibarəyə bölünür. Mayənin üst mediantasında başlanan melodiya yenə də tədrici hərəkətlə aşağıya enərək mayədə tamamlanır. Mayənin üst kvartasında başlayan III cümlə (a 2 ) yenə də melodik cəhətdən əvvəlki cümlələrin variantıdır. Melodik baxımdan təhlil etsək görərik ki, verilən musiqi nümunəsində not və motiv sekvensiyalarından, predyomlardan geniş istifadə olunub. Ritmik cəhətdən isə dəyişkən ritmlidir. Belə ki, 6/8 ölçüdə başlayan melodiya 3/4, 5/8 ölçülərlə növbələnir. Məhz bu dəyişkən ritm melodiyaya daha axıcılıq, dərin məna, dini xarakter verir. Diapazonu böyük septima (B 7 ) həcmindədir. Ekspedisiya səfərlərimizdən biri də Beyləqan rayonunun Günəşli qəsəbəsində oldu. Bu qəsəbə sakinlərinin demək olar ki, hamısı Cəbrayıl rayonu Sirik kəndindənolan məcburi köçkünlərdir. Burada da zəngin folklor daşıyıcılar çoxluq təşkil edirdi. Görüşdüyümüz belə etnoforlardan biri də Kərimova Gülbəs İsmayıl qızı idi. O, 1948-ci ildə Cəbrayıl rayonunun Sirik kəndində anadan olub. Hazırda Günəşli qəsəbəsində məskunlaşdıqlarına baxmayaraq adət-ənənələrini hələ də qoruyub saxladıqlarını söylədi. İnformatorun bizə söylədiyi maraqlı məlumatlardan biri də bu oldu ki, Novruz bayramında kənd sakinləri hamılıqla toplaşar və imamlarımızı mədh edən mərsiyələri avazla oxuyarlarmış. 97 Etnomusiqişünaslıq UOT 78.031.4 Səfixanova Aysel - Cəbrayıl rayonunda dini musiqi – mərsiyələr Nümunə sol diyez mayləli segah məqamında və 2 cümləli period formasındadır. Quruluş formulu belədir: a (8x)+a 1 (12x). Qeyri-kvadrat quruluşlu və qapalı perioddur. I cümlə 2 ibarədən ibarətdir. 4 xanəni özündə birləşdirən ibarələrin hər biri 2 xanədən ibarət 2 motivə, bu motivlər isə submotivlərə bölünür. Mayənin üst mediantasında başlayan melodiya çox kiçik diapazonda – kiçik tersiya çərçivəsində dalğavari melodiya yaradaraq nəhayət, mayədə tam kadansla bitir. Melodiyanın inkşaf xüsusiyyətlərindən danışarkən qeyd etmək lazımdır ki, burada təkrarlardan və gəzişmədən çox istifadə olunub. Melodiya 6/8 ölçüsündə, Allegretto tempindədir. Heç bir melizmatik işarələrdən istifadə olunmayıb. Beləliklə, apardığımız təqdiqata əsasən söyləmək olar ki, coğrafi-iqtisadi mövqeyi, özünəməxsusluğu ilə seçilən Cəbrayıl rayonunun musiqi folkloru ümumazərbaycan mədəniyyətinin tərkib hissəsidir. Hazırda erməni təcavüzkarları tərəfindən işğal altında olsa da rayonun hər bir sakini ağır şəraitdə yaşamalarına baxmayaraq öz adət-ənənələrini bu gün də qoruyub saxlayırlar. Bakı şəhərində, Biləsuvar və Beyləqan rayonlarında apardığımız tədqiqatlar və toplanılan materialların elmi təhlili xalqımızın mənəvi mədəniyyətinin olduqca zəngin və qədim olmasını bir daha təsdiqləmiş oldu. ƏDƏBİYYAT: 1. Babayeva Ə.A. Azərbaycanda İslam və musiqi. B.: 2001,Nurlan, 177s. 2. Xürrəmqızı A. Azərbaycan mərasim folkloru. B.: Səda, 2002, 210 s. 3. Seyidova S.A. Qədim Azərbaycan mərasim musiqisi. Ali və orta musiqi məktəbləri üçün dərs vəsaiti. B.: Mars-Print, 2005, 116 s. 4. Vəliyev V.Ə. Azərbaycan folkloru. B.: Maarif, 1985, 414 s. Айсель САФИХАНОВА Магистрант АНК РЕЛИГИОЗНАЯ МУЗЫКА В ДЖАБРАИЛЬСКОЙ РАЙОНЕ- МАРСИЯ Резюме: Марсия является одним из литературно-музыкальных жанров, который играет большую роль в проведении религиозных церемоний. Музы- кальный фольклор Джабраилского района - составная часть общеазербай- джанской культуры. Несмотря на то, что в данный момент этот район ос- тается под оккупацией армянских сепаратистов, жители Джабраила в тя- желых обстоятельствах сохраняют традиции своего региона. В данной ста- тье собраны марсии исполняемые вынужденными переселенцами, проживаю- щими в Баку, а также в Бейляганском и Билясуварском районах. Эти марсийи были нотографически зафиксированы и проанализированы Yüklə 20,81 Kb. Dostları ilə paylaş:
|