Azərbaycanin göRKƏMLĠ adamlari
Yüklə 2,62 Mb. Pdf görüntüsü
|
163 xoşbəxt də yaşayırdılar. Sonra tufanlar qopdu, xain düşmən onların yurdunu işğal edib özlərini çöllərə saldı. Yox, onlar məhv olmadı, min bir çətinliyə dözüb dayandılar. Ona görə dözüb dayandılar ki, xalqı yaşatsınlar, uzaq ellərdə qarşılarına çıxan hər kəsə işğal olunmuş vətənlərindən danışsınlar. Və həmişə belə də etdilər. Onun səsini isə həmişə eşidirdilər. Türkiyədə nəşr etdiyi jurnallara abunə yazılır, çap olunan kitablarını alıb acgözlüklə oxuyurdular. Çünki onun yazılarında əzab çəkən Vətənin—Azərbaycanın ürəyi çırpınırdı. Onunla əlaqələrini kəsməmişdilər. İstanbulda yaratdığı milli mərkəzdən daima xəbər tuturdular. İstanbuldakı Azərbaycan milli mərkəzi mühacir Azəri türklərinin qurtuluş ocağı idi. İndi budur, o qədər işi görən adam Türkiyədən çıxmağa məcbur olub. Hadisənin necə olduğunu, daşın kim tərəfindən atıldığını yaxşı bilirlər. Amma Azərilər Polşada, Almaniyada, Fransada yaşayır və onu sevirlər. Polşa hökuməti Türkiyədən çıxan Azəri mühacirlərinə sığınacaq verib. Almanlar isə böyük səmimiyyət və xeyirxahlıqla onların qəzet, məcmuə çıxarmalarına imkan yaradır. Həmin günü Almaniyadakı mühacir Azəri türkləri «İstiqlal» qəzetinin ilk nömrəsini böyük həyəcanla oxuyurdular. Elə qəzetin ilk səhifəsində onun—azad hökumətlərinin keçmiş başçısı Məmməd Əmin Rəsulzadənin səsini eşidirdilər. Məmməd Əmin Rəsulzadə «Kəsilməyən səs» məqaləsində yazırdı: «Mütaliənizə təqdim olunan bu qəzet müqəddəs bir mübarizənin müdafiəçisi üçün yüksələn bir səsi mədəniyyət dünyasına çatdırmaq üçün nəşr olunur. Milli Azərbaycan istiqlal mübarizəsinin səsi! — budur bizi həyəcanlandıran səs! Bu gün Berlindən eşitdiyimiz bu səs on ilə yaxın idi ki, İstanbuldan gəlirdi və nə qədər təbii idi. Gənc bir türk vətəninin, istilaya uğramış bir türk millətinin qəsb edilmiş haqqını və haqlı istiqlalını müdafiə etmək üçün türkcə çap olunan mətbuat orqanına qardaş Türkiyədən daha münasib sığınacaq yeri təsəvvür etmək olarmı?! Yabançı rus istilasının qırmızı terroru altında boğucu bir qəmginliklə oxunacaq bu məqalənin azərbaycanlı münəvvərlərdə yaradacağı təsir bu sətirləri yazarkən bizi xüsusən düşündürür. Heyrət dolu gözləri görürük—soruşur: — Görən nə olub?! —Türkiyə cümhuriyyət hökumətinin qərarilə İstanbulda nəşr edilən «Odlu yurd», «Azəri türk», «Yeni Türküstan» jurnalları və «Bildiriş» qəzeti bağlanmışdır. ...Bizi heyrət içində qoyan bu həqiqətə indi düşmən sevinir. Bolşeviklər, ruslar məmnundurlar. Niyə də məmnun olmasınlar? Boğduqları gənc türk milliyyətçiliyi, cümhuriyyətçiliyi və xalqçılığının etiraz edən səsi artıq eşidilməz olmuşdur. O səs ki, sovet rejiminin, onun yürütdüyü məlun siyasətin iç üzünü faş edir və bolşevik saxtakarlarının üzünə çırpırdı. Bəli, onlar məmnun ola bilərlər: 164 milli, müasir xalqçı türk cümhuriyyətində milli, müasir, xalqçı Azərbaycan istiqlalçılıq məfkurəsinin səsi boğulmuşdur! Budur, yaşadığımız dövrün acı həqiqəti, tarixin istehzası. Heyf bu dövrə! Lakin bütün bunlara baxmayaraq onlar yollarından dönmür, mübarizələrindən əl çəkmirlər. Mübarizələri haqdır, buna inanırlar və bu inama güvənirlər. ...Azərbaycan istiqlal mübarizəsi olduğu kimi davam edir. Çeka zirzəmiləri mücahidlərlə dolur, məhbus dəstələri Solovki istiqamətdə hərəkət edir. Kəndlilərdən təşkil olunmuş partizan dəstələri mübarizəni davam etdirir, yeni nəsil isə istila rejiminin güclənməsinə baxmayaraq, milli idealın arxasıycan gedir. Bununla bərabər Azərbaycanın mübarizəsini bir an da dayanmadan bütün dünyaya çatdırmaq ehtiyacındayıq, Türkiyənin öz taktikasını dəyişəcəyini gözləyən müddətdə Azərbaycan hərəkatı təbii ki, səsi kəsilmiş qala bilməz! Bu gündən etibarən burda nəşrinə başladığımız qəzet məhz bu kəsilməyən səsin ifadəsidir! Məqsədi budur: «Kəsilməyən səs!» Məmməd Əmin Rəsulzadə qəzetin proqram məqaləsindəki fikrini axıra kimi də davam etdirirdi. 1934-cü ilə kimi Berlində çap olunub yayılan bu qəzetdə yalnız Azəri türkləri deyil, eləcə də bütün dünya ictimaiyyəti Azərbaycanın iztirablarını eşitdilər. Məmməd Əmin Rəsulzadə sovetlər birliyinin Azərbaycana tətbiq etdiyi siyasətin, qayda və qanunların iç üzünü açıb göstərir, sərt tənqid atəşinə tuturdu. Onun «İstiqlal»dakı yazıları Azərbaycanı işğalda saxlayan sovet rejiminə qarşı daima alışmağa hazır olan bir od idi. Ona görə də Sovet çekistləri, bu qanlı rejimin qoruyucuları hər vasitə ilə Azərbaycanı Berlindəki istiqlal odundan qoruyurdular. Odu üfürüb alovlandırmaq bacarığında olan vətənpərvər Azəri türklərini isə həbsxanalarda işgəncələrə məruz qoyur, Solovki buzlaqlarında ölümə məhkum edirdilər. Bolşeviklər Məmməd Əmin Rəsulzadənin Türkiyədən çıxarılmağına çox sevinmişdilər. Axı onları narahat edən, vəzifə stollarını silkələyən səs boğulmuşdu! O səs daha İstanbuldan eşidilməyəcəkdi! Amma şadlıqları uzun sürmədi və yedikləri haram tikə boğazlarında qaldı. Yenidən, yenidən o səs eşidilməyə başlamışdı. Özü də bu dəfə daha sərt və güclü dəlillərlə onların saxtakarlığı, fırıldaq və ikiüzlülüyü dünyaya çatdırılırdı. Narahat idi bolşeviklər, narahat idi bu istiqlal səsindən. Lakin onların əli Almaniyaya çatmayacaqdı. Polşada da bu rejimə dərin nifrət vardı. Məmməd Əmin Rəsulzadənin bu ölkələrdə ucaltdığı istiqlal səsini onlar necə çalışsalar da batıra bilməyəcəkdilər. O səs eşidilib yuxularına haram qatacaq, rahat yaşayışlarını pozacaqdı. Budur, «İstiqlal» qəzeti Məmməd Əmin Rəsulzadənin «Açıq diplomatiya» yazısını çap edib. Müəllif bolşeviklərin növbəti siyasətini — açıq diplomatiya fikrini irəli sürməyinin daxili saxtakarlığını izah edir. Göstərir ki, onlar həmişə zahirən demokratik, azadlıq pərdəsinə bürünmüş şüarlar irəli sürüb əslində Yüklə 2,62 Mb. Dostları ilə paylaş:
|