Bayram Apoyev

   
202  
 
A       a 
hesab  etmək  olmaz.  Çünki  görkəmli  nizamişünas  A.Sarovlunun 
təbirincə desək: “Dahilər dahisi və ensiklopedik zəka sahibi Nizami 
Gəncəvinin  misilsiz  sənət  örnəyi  olan  “Xəmsə”si  sirləri  tamam 
açılmamış bir planeti xatırladır. Bu planetin kəşfi bütün yüzillikləri 
və nəsilləri məşğul edəcəkdir”. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

   
203  
 
A       a 
 
İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT 
 
 
1.
 
Azərbaycan Respublikasının Təhsil qanunu, Bakı, 2009 
2.
 
Əliyev H.Ə. Müstəqil Azərbaycan Respublikası  Gəncləri-
nin  Birinci  Forumunda  nitq.  -  “Azərbaycan”  qəz.,  Bakı,  6  fevral 
1996-cı il. 
3.
 
Dahi  Azərbaycan  şairi  və  mütəfəkkiri  Nizami  Gəncəvinin 
870 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublika-
sının Prezidentinin Sərəncamı, Bakı, 30 dekabr 2011 - ci il. 
4.
 
Apoyev  B.  Nizami  Gəncəvinin  pedaqoji  görüşləri.  Bakı  , 
2008, 244 s. 
5.
 
Xeyir və Şər (film, 1989) –You Tube. 
6.
 
Xeyir və  Şər  –  Nizami Gəncəvi.  Kukla teatrının tamaşası. 
Wmv – You Tube. 
7.
 
Ədəbiyyat.  Ümumtəhsil  məktəblərinin  6-cı  sinfi  üçün 
dərslik. Bakı: Çaşıoğlu, 2008.- 272 s. 
8.
 
Nizami  Gəncəvi  “Xeyir  və  Şər”  əsərinin  məzmunu.Tərtib 
edən: Gülər Şahbazova.- http://müsabiqə. edu. az. 
9.
 
Nizami Gəncəvi.mpg - You Tube. 
10.
 
 Nizami Gəncəvi - Vikipedi –http://tr.Vikipedia.org. 
11.
 
 Nizami Gəncəvi – Qəzəllər | Facebook – az-az. Facebook. 
com. 
12.
 
 Nizami Gəncəvi << 
www.cin.az
. 
13.
 
 Nizami Gəncəvi video izle<< Video.az. 
14.
 
 Nizami Gəncəvi –Fotobank.az – 
www.fotobank.az
. 
15.
 
 Kəpəz TV- Nizami Gəncəvi – 
www.you.com
. 
16.
 
 Nizami Gəncəvi.Resimleri –www.turkcebilgi.com. 
17.
 
 
www.nizami –
 gencevi.com/ 
18.
 
 Klip- Kəpəz TV – Nizami Gəncəvi – music. day. az/ 
19.
 
 Nizami Gencevi – nizami.ata.az/ 
20.
 
<< Kitabxana. Net>> Milli Virtual Kitabxana – blog – Ni-
zami Gencevi. 

---

   
204  
 
A       a 
21.
 
Nizami  Gencevi  Seçilmiş  Lirik  Şiirləri  – 
www.  nadir
. 
kitab. com. 
22.
 
Nizami  Gəncəvi  –  legend.  az  /  1992  –  nizami  –  gencevi. 
html. 
23.
 
Nizami Gəncəvinin elm xəzinəsindən .- academia. edu/ 
24.
 
29 № li orta məktəb 7-ci sinfin açıq dərsi. Nizami Gəncə-
vinin 870 illik yubileyi. – 
www.tubba.ru
. 
25.
 
Almaniyada  Nizami  Gəncəvi  adına  Mədəniyyət  İnstu-
tu.www.nizami – gencevi.com 
26.
 
Nizami Gəncəvi. Aforizmlər.- 
www.populyar.net/
 
27.
 
Dahi Azərbaycan Şairi Nizami Gəncəvinin 870 illik yubi-
leyidir – You Tube. 
28.
 
Nizami  Gencevi  Vasiyetnamesi  /  Edebiyat  Türkcə  Bilgi 
və soru Arşivi.- 
www.edebiyatürkce
 gen.tr/ 
29.
 
Nizami Gencevi müzikleri. – 
www.azeriturkce
 mp3. com/ 
30.
 
Nizami Gəncəvi. Sənədli film. – 
www.video.az/
 
31.
 
Nizami Gencevi. – 
www. kalbim
. gen. tr/ 
32.
 
Ustalar. Nizami Gencevi. – 
www. fatihozdemir
. com 
33.
 
Nizami Gəncəvi. – qeribazeriler. ucoz. com 
34.
 
Şeyx Nizami Gəncəvi. – legend.az/ 
35.
 
İsgəndərova X.İ. Nizami və türklük. Namiz.diss. avtorefe-
ratı.- Bakı, 2006, 21s. 
36.
 
İsgəndərova X. İ. Nizami və türklük, Monoqrafiya, Bakı, 
2004, 80 s. 
37.
 
Nizami Gəncəvi. İsgəndərnamə. – Bakı, Yazıçı, 1982, 688 s. 
38.
 
www.geosities.ws
 / mekteb 2 /projects.htm 
39.
 
Səfərov Ş. T. Həsənov  B. H. Nizami  yaradıcılığı  fənlərin 
tədrisində .Müəllimlər üçün vəsait . “ Maarif ”, Bakı, 1991, 272 s. 
40.
 
Ədəbi əlaqələr tarixindən. – nizami. az 
41.
 
Şairin ilham məşəli. – nizami.az 
42.
 
Əliyev  R.  Nizaminin  tərcümeyi  –  halına  dair  yeni  araş-
dırmalar . – “Azərbaycan” jurnalı, 1981, №6, səh.142-150 
43.
 
“Xəmsə” hikmət xəzinəsidir. – http://nizami . az/ 

---

   
205  
 
A       a 
44.
 
Nizami  Gəncəvinin  Avstriyada  saxlanılan  “Xəmsə”  sinin 
nüsxələri Azərbaycana gətiriləcək. – http: //semkir. moy. su/ 
45.
 
Nizami yaradıcılığında ədəbi əlaqə məsələləri . – nizami. az 
46.
 
Ulutürk X.R.Ayla günəş arasında, Bakı, Yazıçı, 1992, 560 s. 
47.
 
Əhmədov Ə. Nizami – elmşünas, Bakı, 1992, 274 s. 
48.
 
Abdullayev  H.Vəliyev  L.  M.  Nizami  Gəncəvinin  elm 
dünyası, Bakı, Azərnəşr, 1991, 83 s. 
49.
 
Bünyadova Ş. Nizami və etnoqrafiya, Bakı, “Elm”, 1992, 
158 s. 
50.
 
Məmmədov  Z.Nizaminin  fəlsəfi  görüşləri  ,  Bakı,  “Elm”, 
2000,85 s. 
51.
 
Şirinova  Z.Nizami  Gəncəvinin  psixoloji  görüşləri,  Bakı, 
2002, 151 s. 
52.
 
Heydər Əliyev və Gəncə, Bakı, “Şərq-Qərb”, 1999,156 s. 
53.
 
Xəlil  R.Bədii  sözün  tanrısı  //  Nizami  Gəncəvi.  Lirika. 
Sirlər xəzinəsi. Şərəfnamə, Bakı, “Yazıçı”, 1998, səh. 3-28. 
54.
 
Kərimli  T.H.  Nizami  və  tarix.Monoqrafiya,  Bakı,  Elm, 
2002, 241 s. 
55.
 
Elibəyzadə E. Nizami və tariximiz, Bakı, 2004, 186 s. 
56.
 
Rzasoy S. Nizami poeziyası: Mif – tarix komteksti, Bakı, 
“Ağrıdağ”, 2003, 212 s. 
57.
 
Nizami  Gəncəvi.  Xosrov  və  Şirin,  Bakı,  “Yazıçı”,  1983, 
401 s. 
58.
 
Hindistanda  “Nizami  Gəncəvi  ili”  elan  edildi.-  1.news. 
com. tr. 
59.
 
Meksikada  N.  Gəncəvinin  abidəsi  qoyulacaq.  –  http:// 
dak.az. 
60.
 
Sadıqov F. Böyük şair Nizami və musiqi. – http:// chalgi. 
com. 
61.
 
Qurbanəliyeva S. Nizaminin musiqi dünyası, Kiyev, 2009, 
264 s.(rus dilində) 
62.
 
Qurbanəliyeva  S.  Musiqi  aləmində  Nizami  qəzəlləri  // 
GDU-nun Elmi Xəbərləri, 2011-ci il, №1, səh – 217-219. 

---

   
206  
 
A       a 
63.
 
Azərbaycanda  xalça  sənətinin  inkişafı.  – 
http://uzaysel
. 
com. 
64.
 
Nizami Gəncəvi. Yeddi gözəl, Bakı, “Yazıçı”,1983, 355 s. 
65.
 
Xalça  Muzeyində  Nizami  Gəncəvinin  870  illiyinə  həsr 
edilmiş “Xalçalarda Nizami dünyası” sərgisi. –http: // az.apa.az / 
66.
 
Nurəliyeva Tahirə. Əlyazma kolleksiyaları kataloqu, Bakı, 
“Nurlan”, 2006, 684 s. 
67.
 
Nizaminin şərəfinə bəstələnən əsərlər oğurlanıb? – http: // 
www.musavat.com/
 
68.
 
Tokay Məmmədov. – http: 
www.adam.az/
 
69.
 
Azərbaycanın 
görkəmli  portret  xalı  sənətkarı.  – 
http://www.anl.az/
 
70.
 
Abdullayev H. B. Vəliyev  L. M. Nizami Gəncəvinin elm 
dünyası, Bakı, Azərnəşr, 1991, 83 s. 
71.
 
Nizami Gəncəvi. – 
http://313.web
. officelive. com. 
72.
 
Azərbaycan  Sovet  Ensiklopediyası.  Ikinci  cild,  Bakı, 
1977, 592 s. 
73.
 
Smirnov A. P. Voljskiye bulqarı, Moskva 1951, 208 s. 
74.
 
Nizami  Gəncəvi.  Leyli  və  Məcnun,  Bakı,  “Yazıçı”,1983, 
303 s. 
75.
 
Nizami Gəncəvi.Sirlər xəzinəsi, Bakı, “Yazıçı”, 1981, 195 s. 
76.
 
Budaqova B. Nizami Gəncəvi “Xəmsə” si və təbiət. –http: 
// budaq.com/ 
77.
 
Qalaktikada Azərbaycanın adı ilə bağlı 11 göy cismi var. 
– http: //www.kaspi.az. 
78.
 
Həsənzadə  Sabir,  Dünyadan  əziz  dünya,  Bakı,  “TUNA”, 
2011, 344 s. 
79.
 
Rəsulzadə M. Ə. Nizami şerinin özünəməxsusluğu. –http: 
//razulzade.orq. 
80.
 
Nilufər.  –  Azərbaycan  Sovet  Ensiklopediyası,  VII  cild, 
Bakı, 1983, 624 s. 
81.
 
Zəfəran.  –  Azərbaycan  Sovet  Ensiklopediyası,  IV  cild, 
Bakı, 1980, 592 s. 
82.
 
Zəfəran. – http : //kayzen.az. 

---

   
207  
 
A       a 
83.
 
Qızılağac.  –  Azərbaycan  Sivet  Ensiklopediyası,  III  cild, 
Bakı, 1979, 600 s. 
84.
 
Kamfora  ağacı.  –  Azərbaycan  Sovet  Ensiklopediyası,  V 
cild, Bakı, 1981,592 s. 
85.
 
Bambukkimilər.  –  Azərbaycan  Sovet  Ensiklopediyası,  II 
cild, Bakı, 1977, 592 s. 
86.
 
Bambuk meşəliyində addım – addım. – http : //milli.az. 
87.
 
Xalq təbabətinin tarixi. – http ://forum. pir – can. Net. 
88.
 
Kəklik  təbabətinin  tarixi.  –  Azərbaycan  Sovet  Ensiklope-
diyası, V cild, Bakı, 1981,592 s. 
89.
 
Qırğılar. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, III cild, Bakı, 
1979, 600 s. 
90.
 
Azərbaycan  SSR  –  in  Qırmızı  kitabı,  Bakı,  “İşıq”,  1989, 
544 s. 
91.
 
Tovuz  quşları.  –  Azərbaycan  Sovet  Ensiklopediyası,  IX 
cild, Bakı, 1986, 624 s. 
92.
 
Azərbaycanım. – http : //aze. bəyaz. az. 
93.
 
Səndəl ağacı. – Azərbaycanın Sovet Ensiklopediyası, VIII 
cild, Bakı, 1984, 608 s. 
94.
 
75  ildən  sonra  doğma  Zərdabda.  –  http:  //  www.zərdab. 
com 
95.
 
Öd Ağacı – Ud Ağacı. – http: // aysayayınevi. com. 
96.
 
Rüyada Ud Ağacı görmək. – http: frmartuklu. net. 
97.
 
Nadir bitkilər. – http: //mail.mix.az. 
98.
 
Qızdırma.  –  Azərbaycan  Sovet  Ensiklopediyası,  III  cild, 
Bakı, 1979, 600 s. 
99.
 
Sarımsaq.  –  Azərbaycan  Sovet  Ensiklopediyası,VIII  cild, 
Bakı, 1984, 608 s. 
100.
 
Dəmirov İ. A. İslamov N. A. Kərimov Y. B. Mahmudov 
R. M . Azərbaycanın müalicə əhəmiyyətli bitkiləri, Bakı, Azərnəşr, 
1988, 176s. 
101.
 
Zeytun  yağı.  –  Azərbaycan  Sovet  Ensiklopediyası,  IV 
cild, Bakı, 1980, 592 s. 
102.
 
Turunc. – http: //tr.wikipedia.org. 

---

   
208  
 
A       a 
103.
 
İsmayılzadə  Rauf,  Nizaminin  musiqi  dünyası,  Gəncə, 
2001, 134 s. 
104.
 
Nizami  Gəncəvi  incəsənət  haqqında,  Bakı,  “Sabah”, 
2003, 159 s. 
105.
 
Zamanov Nadir, Nizami poeziyası və təsviri sənət, Bakı, 
“Elm”, 192 s. 
106.
 
Nizami  Gəncəvi.  Xəmsə.  Miniatürlər.  –  Bakı,  Yazı-
çı,1983,145 s. 
107.
 
Nizami Gəncəvi. Sirlər xəzinəsi, Bakı, “Adiloğlu”, 2011, 
208 s. 
108.
 
Nizami  Gəncəvi.  Xosrov  və  Şirin  ,Bakı,  “Adiloğlu”, 
2011, 388 s. 
109.
 
Nizami  Gəncəvi.  Leyli  və  Məcnun,  Bakı,  “Adiloğlu”, 
2011, 280s. 
110.
 
Nizami  Gəncəvi  .Yeddi  gözəl,  Bakı,  “Adiloğlu”,  2011, 
328 s. 
111.
 
Nizami Gəncəvi. Isgəndərnamə, Bakı, “Adiloğlu”, 2011, 
664 s. 
112.
 
Nizami Gəncəvi. Lirika, Bakı, “Adiloğlu”, 2011, 160 s. 
113.
 
Ibrahimov  Ş.  Bütün  dünyanın  böyük  mütəfəkkiri.  – 
Təhsil jurnalı,Yanvar 2012 – ci il, səh. 30-35. 
114.
 
Xəlilzadə  Flora.  Sönməz  günəşin  hikmət  dəryası.  – 
“Azərbaycan” qəzeti, 1 fevral 2012 ci il. 
115.
 
Məktəb  pedaqogikası.  Pedaqoji  institutlarının  tələbələri 
üçün dərs vəsaiti. SSRİ PEA-nın müxbir üzvü. Q.İ.Şukinanın redak-
siyası ilə, Bakı, “Maarif” 1982, 404 s. 
116.
 
Pedaqogika. SSRİ PEA – nın müxbir üzvü Y. K.Baban-
skinin redaktəsi ilə - Moskva, “Prosveşenie” 1988, 479 s. 
117.
 
Pedaqogika.  Dərs  vəsaiti.  –  Bakı,  Azərbaycan  Dövlət 
Tədris – Pedaqoji Ədəbiyyatı nəşriyyatı, 1964, 504 s. 
118.
 
Talıbov  Y.R.,  Ağayev  Ə.A.,  İsayev  İ.H.,  Eminov,  A.İ., 
Pedaqogika.  Ali  pedaqoji  məktəblər  üçün  dərs  vəsaiti.  –  Bakı, 
“Maarif”, 1993, 292 s. 

---

   
209  
 
A       a 
119.
 
Kazımov N., Həşimov Ə., Pedaqogika , Bakı, “Maarif”, 
1996, 416 s. 
120.
 
Kazımov Nurəddin, məktəb pedaqogikası. Dərslik, Bakı: 
Çaşıoğlu, 2002, 448 s. 
121.
 
Rüstəmov F. Pedaqogika tarixi, - Bakı, “Nurlan”, 2006, 
750 s. 
122.
 
Əhmədov H.Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi. 
Dərs vəsaiti - Bakı, ABU, 2001,320 s. 
123.
 
Talıbov  Y.A.Sadıqov  F.B.Quliyev  S.M.Azərbaycanda 
məktəb və pedaqoji fikir tarixi.Tədris vəsaiti – Bakı,2000,516s. 
124.
 
Azadə  R.  Nizami  Gəncəvi  (Həyatı  və  sənəti).  –  Bakı, 
“Elm”, 1980, 76 s. 
125.
 
Əliyev  R.  Nizami  Gəncəvi  və  onun  “Sirlər  xəzinəsi” 
poeması  //  Nizami  Gəncəvi,  Sirlər  xəzinəsi,  Bakı  “Yazıçı”,  1981, 
səh. 5 -18 
126.
 
Şükürov  A.  Fəlsəfə.  Ali  məktəblər  üçün  dərslik.  Bakı 
“Çıraq”, 2008, 492 s. 
127.
 
Qocayev  M.Q.  Nizaminin  insan  fəlsəfəsi.  –  Bakı,  “Mü-
tərcim”, 1997, 150 s. 
128.
 
Maqsud Fərhadoğlu, Fəlsəfənin əsasları. Dərslik. – Bakı, 
“Nurlan”, 2006, 400 səh. 
129.
 
Xəlilov  S.S.  Fəlsəfə:  tarix  və  müasirlik  (Fəlsəfi  kompa-
ratvistika). – Bakı, “Azərbaycan Universiteti”, 2006, 420 s. 
130.
 
Mehdiyev R. Fəlsəfi fikir tarixinin aktual problemləri // 
Xəlilov  S.S. Fəlsəfə  :  tarix və müasirlik  (Fəlsəfi komparativistika). 
– Bakı, “Azərbaycan Universiteti”, 2006, səh. 3 – 15 
131.
 
Məmmədov Z. Azərbaycan fəlsəfəsi tarixi. – Bakı, “Şərq 
– Qərb”, 2006, 328 s. 
132.
 
Hacıyev Z. Fəlsəfə. Ali məktəblər üçün dərslik. – Bakı, 
“Adiloğlu”, 2001, 640 s. 
133.
 
Fəlsəfə.  Dərslik  /  red.  F.Ramazanov.  –  Bakı, 
Azərb.Tex.Uni – ti, 2001, 477 s. 
134.
 
Abışov V.Ş. Fəlsəfə. Dərs vəsaiti. – Bakı, “Elm”, 2001, 
220 s. 

---

   
210  
 
A       a 
135.
 
Roma  şəhərində  Nizami  Gəncəvinin  abidəsi  ucaldılır.  – 
“Ayna” qəzeti, 14 aprel 2012 – ci il. 
136.
 
Yaroşevski M.Q. Psixologiya tarixi. – Moskva, “Mısıl”, 
1985, 575 s. (rus dilində) 
137.
 
İdan A.N. Psixologiya tarixi. Antik dövrdən bizim günlə-
rədək. – Moskva, MQU, 1990, 367 s. (rus dilində) 
138.
 
Şirinova  Z.  Nizami  Gəncəvinin  psixoloji  görüşləri.  – 
Bakı, ADPU, 2002, 152 s. 
139.
 
Babayeva  T.T.  Nizami  Gəncəvinin  ədəbi  irsində 
şəxsiyyət problemi. – Bakı, Nurlan, 2000, 198 s. 
140.
 
Əlizadə Ə. Şirinova Z. Nizami Gəncəvinin psixoloji gö-
rüşləri. – Bakı, ADPU, 2006, 277 s. 
141.
 
Bayramov Ə., Babayeva T. Nizami Gəncəvinin yaradıcı-
lığında  şəxsiyyət  probleminə  dair  //  “Azərbaycan  məktəbi”,  1997, 
№ 2, səh.28 – 35 
142.
 
Əliyev  R.  Psixologiya  tarixi.  Ali  pedaqoji  məktəblərdə 
bakalavr pilləsi üçün dərs vəsaiti. – Bakı, 2006, 384 s. 
143.
 
Psixologiya.  Ali  pedaqoji  məktəblərin  bakalavr  pilləsi 
üçün dərslik. – Bakı, “Nurlan”, 2007, 704 s. 
144.
 
Bayramova  Ə.S.  Etnik  psixologiya.  Dərslik.  –  Bakı, 
2001, 374 s. 
145.
 
Əliyev  B.,  Əliyeva  K.  Cabbarov  R.  Pedaqoji  psixologi-
ya. Dərslik. – Bakı, “Təhsil”, 2011, 256 s. 
146.
 
Əzimli  Q.E.  Yaş  və  pedaqoji  psixologiyanın  müasir 
problemləri.  Ali  məktəblər  üçün  dərs  vəsaiti.  –  Bakı,  “Nurlan”, 
2008, 528 s. 
147.
 
Bertels  Y.E.  Velikiy  poet  Azerbaydjanskoqo  naroda  // 
Nizami. Pyat poem. Moskva, “Xudojestvennaya literatura”, 1946, s. 
5 -25 
148.
 
Yusifli  X.  Nizami  Gəncəvi  və  onun  “Sirlər  xəzinəsi” 
poeması”  //  Nizami  Gəncəvi.  Sirlər  xəzinəsi.  Ön  söz.  –  Bakı, 
“Adiloğlu”, 2011 səh. 5 – 27 

---

   
211  
 
A       a 
149.
 
Yusifli X. Elmi və bədii fikrin üfüqləri fövqündə // Niza-
mi Gəncəvi. Xosrov və Şirin. Ön söz. – Bakı, “Adiloğlu”, 2011, 5 – 
17 
150.
 
Yusifli  X.  Nağıllar  aləmi  və  həyat  həqiqətləri  //  Nizami 
Gəncəvi. Yeddi gözəl. Ön söz. – Bakı, “Adiloğlu”, 2011, s.5 – 15 
151.
 
Yusifli X. İnsan dühasının əlçatmazlıq nümunəsi // Niza-
mi  Gəncəvi.  Leyli  və  Məcnun.  Ön  söz.  –  Bakı,  “Adiloğlu”,  2011, 
s.5 – 13 
152.
 
Talıbov  Y.R.  Nizami  Gəncəvinin  pedaqoji  görüşləri  // 
Nizami Gəncəvi, 1994, № 1 – 2, s. 23 – 36 
153.
 
Sarovlu A. Dahilər dahisi – ensiklopedik zəka // Həsən-
zadə S. Dünyadan  əziz dünya  (Nizaminin  təbii  – elmi  görüşləri).  – 
Bakı, “TUNA”, 2011, s. 9 – 28 
 

---

   
212  
 
A       a 
 
 
Kitab “Mütərcim” Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzində  
səhifələnmiş və çap olumuşdur. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Чапа имзаланыб: 04.09.2012. 
Формат: 60х84 1/16. Гарнитур: Тимес. 
Щяъми: 13,25 ч.в. Тираж: 200. Сифариш № 85.  
Гиймяти мцгавиля иля. 
 
 
 
ТЯРЪЦМЯ 
ВЯ НЯШРИЙЙАТ-ПОЛИГРАФИЙА 
МЯРКЯЗИ
Аз 1014, Бакы, Рясул Рза кцч., 125
596 21 44; 497 06 25; (055) 715 63 99 
e-mail: [e-mail]