Buxgalteriya lit

Moliya hisobi operatsiyalarini nazorat qilishga quyi-
dagilar kiradi:
— birlamchi hujjatlar bilan bank hujjatlari summalari
mosligini nazorat qilish;
— bankdan olingan sof pullarning maqsadga muvofiq
sarflanishini nazorat qilish;
— bajarilgan ishlar va xizmatlar uchun o‘tkazilgan
summalarning to‘g‘riligini nazorat qilish;
— hisob beruvchi shaxslarga avans berishda ularning
o‘tkazilgan summalarining to‘g‘riligini nazorat qilish;
— kassa hujjatlari bilan sotilgan mahsulot va mate-
riallarni tekshirish bilan nazorat qilish.
Axborotlarni markazlashtirilgan holda qayta ishlashda
ularni sistemaga solish bo‘yicha ancha yutuqlarga erishildi,
ammo operativ holatda kerakli axborotlarni shakllantirish
murakkabligicha qoldi. AIJ shartida kerakli sistemaga
solingan axborotni videogramma yoki mashinogramma
holatida tez olish mumkin.

---

181
Birinchi ma’lumotlarni hisobga olish va kerakli
axborotlarni sistemaga solish sinxron bajariladi.
Kerakli hujjatlar disklarda shakllanishi va saqlanishi
mumkin.
Axborotni ko‘rsatishga, tashkil qilishga quyidagi
prinsiplar qo‘yilishi mumkin:
— hisobga olish ishini ko‘rsatish jarayoni bilan umum-
lashtirish;
— ko‘rsatilishi kerak bo‘lgan axborotni hisob ishi olib
borilishiga kerakligi bo‘yicha chegaralash;
— foydalanuvchi hujjatni qulay ko‘rsatishni tanlab
olish.
AIJ sharoitida foydalanuvchi harakat holatlarida
normativ va uslubiy materiallardan chetga chiqishda
cheklanadi.
Sistema ma’lumotlar berish bilan foydalanuvchiga tan-
lab olish imkoniyatini yaratadi. 
Т
ashkiliy-uslubiy ishlarni
bajarishda ikki yo‘nalishni ajratib ko‘rsatish mumkin.
Birinchi yo‘nalishga AIJ funksiyalariga kiruvchi ish-
larni o‘z vaqtida va sifatli bajarish kiradi. Bu muammoni
yechishda EHM quyidagilarni ta’minlaydi:
— ishlarning ketma-ketligi, to‘g‘riligini avtomatik
nazorat qilish va blokirovka qilish;
— alohida AIJ lardagi ishlarni koordinatsiya qilish;
— hujjatlar aylanish jadvalini avtomatik nazorat qilish;
— kalendar jadvali bo‘yicha (hujjatlar) ish bajarili-
shini avtomatik nazorat qilish.
Ikkinchi yo‘nalishga sistemani instruktiv-uslubiy axbo-
rotlar lavozim instruksiyalari, hujjatlar aylanish jadvali
va boshqalar bilan ta’minlash kiradi.
Ma’lumot axborotlaridan foydalanishni aktiv va passiv
yo‘llariga ajratish mumkin.
Aktiv yo‘lida mashina foydalanuvchi xatosini topib,
kerakli yo‘riqnomani ekranga yoki qog‘ozga chiqarib beradi.

---

182
Passiv yo‘lida esa yo‘riqnoma olishni foydalanuvchining
o‘zi hal qiladi.