“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
–
www.kitabxana.net
–
Milli Virtual Kitabxana
630
Ancaq bunların hamısı maskarad oyunu idi, öz aramızda oynayırdıq və oynadıqca da bir-birimizə
daha çox bağlanır, bir-birimizin ürəyinə od salırdıq. Hər şey nağıla dönmüş, hər şey bir əndazəyə
minmiş, yeni bir mənaya bələnmiş, oyuna, rəmzə çevrilmişdi! Çox cavan, gözəl bir qadına rast
gəldik. Xəstəhal, narazı görünürdü. Herman onunla rəqs etdi, oynada-oynada təravətləndirdi,
sonra da hər ikisi şərab köşklərindən birində gözdən itdi. Qayıdanda dedi ki, onun ürəyini kişi
kimi deyil, qadın kimi – lesbos məhəbbətinin sehri ilə fəth eləynb. Bu səs-küylü bina, rəqs
musiqisinin başına götürdüyü zallar, məst olmuş maskalı adamlar getdikcə mənim üçün sərsəm
xəyali bir cənnətə dönürdü. Buradakı hər çiçəyin ətrindən sehrlənir, sığallaya-sığallaya hər
meyvənin gözlərini axtarır, yarpaqların yaşlı kölgəsindən boylanan ilanların felinə düşmüşdüm.
Qapqara bataqlıqda şanagüllər bərq vurur, budaqların arasındakı əfsanəvi quşlar adama gəl-gəl
deyirdi. Ancaq bütün bunların hamısı məni yalnız və yalnız arzusunda olduğum məqsədlə aparır,
yenə də həsrətində olduğum o yeganə şeyə doğru səsləyirdi. Bir dəfə də tanımadığım qızla rəqs
etdim. Həddən artıq çılğın, cazibədar olan bu qız lap sərməst olmuşdu və ikimiz də öz
dünyamızdan qoparaq ayrı bir aləmdə süzəndə, qəflətən gülüb dedi: «Səni heç tanımaq olmur.
Axşamüstü elə səfeh, çansıxıcı görünürdün ki...» O dəqiqə tanıdım: bir neçə saat bundan əvvəl
mənə «qoca kaftar» deyən qız idi. İndi elə bilirdi ki, ürəyimi fəth eləyib, ancaq növbəti rəqsdə
artıq başqasının qoynunda əriyib gedirdim. İki saat, bəlkə, daha çox rəqs etdim, heç
dayanmadım, hamısını, hətta öyrənmədiklərimi də oynadım. Hər dəfə də Herman – o təbəssümlü
oğlan böyrümdə peyda olur, başını tərpədir, sonra da izdihamın arasında yoxa çıxırdı.
Bu bal axşamında əlli illik ömrümdə görmədiyim, ancaq hər yeniyetmə qıza, hər tələbəyə lap
yaxşı tanış olan bir gün gördüm: bayram təəssüratı, ümumi şənlikdən vəcdə gəlmək, camaata
qarışaraq sirli-sirli itib-batan şəxsiyyət, «Unio mystika» sevinci... Hamısının haqqında çox
eşitmişdim, adicə qaravaş da bilirdi bunları. Həmişə də bu haqda danışanların gözlərində bir
parıltı görür, bir az ötkəmliklə, bir az da paxıllıqla onlara gülürdüm. Tərkidünyaların, özü öz
xilaskarına çevrilənlərin sərxoş gözlərindəki o parıltını, ümumi sərxoşluqdan yaranan təbəssümü,
yarısərsəm vurğunluğu həyatda yüz dəfə istər nəcib, istərsə də iyrənc əməllərdə, istər kefli
çağırışçıların, istərsə də bayram
tamaşalarından vəcdə gəlmiş sənətkarların, hətta müharibəyə gedən gənc əsgərlərin də
gözlərində görmüşdüm. Lap bu yaxınlarda isə orkestrdə çalmağından məst olaraq öz kərənayını
zilə qaldıranda və ya vurğun-vurğun, heyran-heyran dirijora, barabançıya, bancoçalana baxan
dostum Pablonun şəxsində xoşbəxt bir vurğunun necə nur saçdığını, necə gülümsədiyini görmüş,
valeh olmuş, sevmiş, lağ eləmiş, paxıllığım tutmuşdu. Bəzən fikirləşirdim ki, bu cür təbəssüm,
bu cür uşaq sevinci yalnız çox gənc olanlara və bir də öz səciyyəvi əlamətləri ilə seçilməyən,
ayrı-ayrı fərdlər arasında fərq qoymayan xalqlara qismət ola bilər. Ancaq bu gün, bu bəxtiyar
gecədə mən özüm də – yəni yalquzaq Harri də həmin təbəssümə qərq olmuşdu, həmin əfsanəvi
uşaq səadətinə bələnmişdim, həmin ümumi şənlikdən ləzzət ala-ala, məst ola-ola özümü
musiqinin, rəqsin, şərabın, naməhrəmliyin ixtiyarına buraxmışdım.
Halbuki bir zamanlar hansı tələbəsə bal şənliyini tərifləyəndə, ona rişxəndlə, miskin təkəbbürlə
qulaq asardım. İndisə mən heç özüm deyildim, şəxsiyyətim əriyə-əriyə şənlik səadətinə elə
qarışmışdı ki, deyərdin duz suda həll olunub. Gah bu qadınla, gah da o biri ilə oynayırdım.
Ancaq təkcə qollarım arasına alıb oynadıqlarım, saçları üz-gözümü qıdıqlayan, ətrindən məst
olduqlarım deyil, eyni zalda, eyni musiqi altında süzən, bərq vuran sifətləri iri, əfsanəvi güllər
kimi gözlərim önündəcə açılan bütün qadınlar mənimki idi, mən də onlarınkı. Hamının bir-
birində payı vardı. Kişilər də buraya aid idi.
Əriyib həm də onlara qarışmışdım, hamısı doğmalaşmışdı, təbəssümləri mənim təbəssümüm,
səyləri mənim səyim, mənimki də onların idi.
Həmin qış «Həsrət» adlı fokstrot rəqsi bütün dünyaya səs salmışdı. Bu «Həsrət» dalbadal çalındı
və hər dəfə də ləzzət verdi. Hamımız onun sehrindən məst olmuşduq, hamımız onun
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
–
www.kitabxana.net
–
Milli Virtual Kitabxana
631
melodiyasını birlikdə zümzümə edirdik. Oynamağa ara vermir, bütün rastıma çıxanlarla –
cavan-cavan qızlarla, təravətli gənc xanımlarla, yaylıq alma kimi yetişmiş qadınlarla, qüssə-
kədər içində solub gedənlərlə heyranlıqla, gülə-gülə, şənlənə-şənlənə, nur saça-saça rəqs
eləyirdim. Və mənə həmişə bədbəxt bir bəndə kimi baxan Pablo nur saçdığımı görəndə, gözləri
səadət sevinci ilə parıldadı, vəcdə gələrək ayağa durdu, kərənayı lap zilə qaldırdı. Sonra kətilin
üstünə çıxdı, ovurdları şişdi, özü də, əlindəki aləti
də «Həsrət»in təqtlərinə uyğun yırğalandı, qıvrıldı və mən də, rəqs etdiyim qız da əlimizlə ona
öpüş göndərdik, ucadan oxumağa başladıq. Həmin anda fikirləşdim ki, qoy nə olur-olsun, axır ki,
mən də bir dəfə xoşbəxt oldum, nur saçdım, özümdən ayrıldım, Pablonun qardaşına, uşağa
çevrildim.
Vaxt-vədənin ölçü hissini itirmişdim. Şənlik səadətinin neçə saat, neçə an çəkdiyindən xəbərim
olmamışdı. Heç onu da hiss eləməmişdim ki, şənlik qızışdıqca bapbalaca bir zala toplaşırıq. Çox
adam çıxıb getmiş, dəhlizlərə sakitlik çökmüş, işıqların çoxu sönmüş, pilləkənlərə ölüm sükutu
qonmuş, yuxarı zallardakı orkestrlər də bir-birinin ardınca susmuşdu. Yalnız əsas zalda və bir də
aşağıdakı cəhənnəmdə bayram şənliyi davam edir, getdikcə də qızışırdı. Hermine oğlan
qiyafəsində olduğuna görə onunla rəqs edə bilməsəm də, fasilələrdə oğrun-oğrun görüşür, hal-
əhval tuturduq. Ancaq axırda
nəinki gözümdən itdi, hətta yadımdan da çıxdı. Ümumiyyətlə, indi nəyisə yadda saxlamaq vaxtı
deyildi. Əriyib sərxoş rəqqaslar izdihamına qarışmışdım, cürbəcür ətirlərin, səslərin, ahların,
sözlərin qoynunda süzürdüm. Tanımadığım gözlər salam verə-verə canıma od salırdı.
Tanımadığım üzlərin, dodaqların, qolların, sinələrin, dizlərin əhatəsinə düşmüşdüm, musiqinin
ritmi altında dalğalanırdım...
Bircə anlığa alayarımçıq ayılıb özümə gələndə, içəridə qalmış adamların arasında – yalnız balaca
otaqda musiqi çalınırdı və otaq ağzına kimi də dolu idi – qəflətən gözümə qara bir Pyere sataşdı.
Sifəti dümağ rənglənmiş bu qəşəng şux qız yeganə adam idi ki, üzünə maska taxmışdı. Belə
cazibədar boybuxunu bu gecə heç kəsdə görməmişdim. İçəridəkilərin görkəmi, allanıb qızarmış
sifətləri, qırış-qırış olmuş paltarları, əzilmiş yaxalıqları, büzməli krujevaları artıq gec olduğundan
xəbər verdiyi anda, qara
Pyerenin dümağ təravətli sifəti maska arxasından boylanır, büzməli krujeva ilə haşiyələnmiş şax
paltarı işıldayan krujevalı manjetləri, yenicə daranmış saçları isə heç əl dəyənə oxşamırdı. Qeyri-
ixtiyari ona tərəf getdim, qollarım arasına alıb, rəqs etməyə başladım, ətir saçan büzməli
krujevası çənəmi qıdıqladı, saçları yanaqlarımı sığalladı, təravətli şax bədəni bu gecə oynadığım
qızlarınkına nisbətən daha nəvazişlə, daha həvəslə gah mənə tərəf uçundu, gah geri çəkildi, gəl-
gəl dedi, işvələnə-işvələnə
yeni bir ülfətə səslədi. Oynaya-oynaya bir az əyilib dodaqlarımla dodaqlarını axtaranda, qəflətən
onun təşəxxüslə, doğma bir təbəssümlə gülümsədiyini hiss etdim və o dəqiqə də sərt çənəsini,
çiyinlərini, dirsəyini, əllərini tanıdım, sevindim: Hermine idi! Artıq Herman deyildi, paltarını
dəyişmiş, yüngülcə ətirlənmiş, təravətlənmişdi. Odlu dodaqlar bir-birinə yapışdı, bircə anlığa
bütün bədəni dizlərinə qədər həsrətlə, vurğunluqla bədənimə sarıldı. Sonra dodaqlarını
dodaqlarımdan ayırdı, səbirlə, məsafə saxlaya-saxlaya, qaçarqı oynamağa başladı. Musiqi
kəsiləndə, qol-boyun dayanmışdıq.
Ətrafımızdakılar vəcdə gələrək əl çalırdılar, ayaqlarını yerə döyə-döyə qışqırır, heydən düşmüş
orkestri «Həsrət»i yenidən çalmağa həvəsləndirirdilər. Qəflətən hamımız səhərin nəfəsini
duyduq, pərdələrin arasından süzülən zəif işığı gördük, şənliyin sona çatdığını hiss etdik, bizi
gözləyən yorğunluğu duyduq, gözümüzü yumaraq gülüşə-gülüşə, kədərlənə-kədərlənə özümüzü
təzədən rəqsin, musiqinin, işıq selinin qoynuna atdıq. Gurultu sala-sala, musiqinin ritmində bir-