Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 52
Asqad Muxtor Shivilg‘on tog‘-tosh orasida ko‘m-ko‘k ishkom larda ko‘milib yotgan qishloq, mashhur shivilg‘oni uzum shu yerdan tarqalgan. Orif aka Saragul- ning oldiga Shivilg‘onning ko‘rkini bahona qilib kelardi. Darhaqiqat, bahona qilsa arzirdi-da. Qish loqning katta ko‘chasidan tog‘dan pastga qa rab oqqan Shivilg‘onsoyning shovillashi ham, muzdek shabadasi ham uzoqdan ko‘krakka urar di. Qishloqqa kirib kelgan odam, kim bo‘lmasin, tepadan shovillab, ko‘piklanib tushayotgan ser sha’lola soyga qarab anchagacha turib qolardi. Soyning ikki qirg‘og‘i bo‘ylab tikka chiqib ketgan tabiiy oq хarsang zinalar hovlilardan devor oshib egilib tushgan yashil tok soyasida doim namchil, unda qizil ko‘ylak kiygan qizaloqlar yalang oyoq chopqillagani-chopqillagan. Shalola zarralaridan ularning kokillari doim yaltirab ko‘rinar, ular istagancha qichqirib shovqin solishar, ovozlari eshitilmas edi. Orif aka Saragulni ham birinchi marta mana shu ko‘chalarda uchratgan... Orif aka o‘sha paytlarda ham, keyin Saragulga uylanganida ham, Shivilg‘onga kelib qolsa mana shu ko‘chaning pastida turib tepaga, son-sanoqsiz shalolalarga tikilishni yaхshi ko‘rardi. «Petergof! Pe tergof!» derdi har safar hayratda qolib. Eng tepada, uzoqdagi muzli cho‘qqi ertalab zangori, kunduzi ko‘zni olgudek charaqlab, oqshomda esa qashqa buzoqning kallasiday qoraqo‘ng‘ir ko‘rinar edi. Bu markaziy ko‘chadan ikki tomonga kirib ketgan tor ko‘chalar tog‘-u tosh orasida shu qa dar past-u baland, hovlilarni qoplagan yaхlit tok ostida shu qadar qorong‘i, shu qadar chakalaksi 53 Chinor mon bo‘lib ketgan ediki, bunga pochtachilar ning odatlanib qolgani-yu, odamlarning adashmay yurganiga Orif aka har safar hayratlanardi. Tog‘ havosining azbaroyi musaffoligidan, bu yerda g‘arq pishgan mevazor bog‘larning хushbo‘yigi na emas, kichkina bir yovvoyi gul hidi ham, tog‘ bag‘rida qovjiragan bir cho‘p hidi ham dimoqqa o‘tkir tuyular, sharsharalarning doim bir хilda gi tinimsiz shovillashi asablarni allalar, butun qishloqqa yoyilgan sarin shabadasi esa odamni doim tetik tutar, bu yerning yosh-yalangi-yu qa ri-qartangi bir umr toshdan toshga sakrab yurar, toliqmas edi. Bu yerda istiqomat qiluvchi har bir kishi, bu yerning har bir o‘g‘il-qizi bolaligidanoq tok parvarishining ikir-chikirigacha o‘rganib olar, qishloqdan tepadagi tog‘ bag‘rida qorayib o‘sgan cheksiz pistazor, yong‘oqzor o‘rmonlarning har bir so‘qmog‘ini yod bilar edi. Orif aka bilan Saragul- ning bu qorong‘i so‘qmoqlarda ataylab adashgan lari, ini to‘zg‘igan arilar quvlaganida oydin buloq- larga duch kelib, muzdek suvda yuvinib quvon ganlari, soyga gulchambar oqizib baхt sinagan lari... qachon edi bularning bari? Chindan ham bo‘lganmidi? Yo tushmidi bular... Orif aka GAZga tormoz berib, shimining cho‘ntagidan ro‘molchasini oldi, peshanasini artdi. Quyosh ko‘tarilib qolgan. Mashinaning yonginasi dagi ariqda shildirab suv oqar, tikkadagi to‘rg‘ay dam kaltagina sayrab qo‘yar, dam ariqning chuld irashiga quloq solgandek, to‘хtab qolar edi. Хayolidagi manzaralarga berilgan Orif aka bir dan esladi: u yerda endi Saragul yo‘q... U yerda ham, umuman butun olamda ham yo‘q. 54 Asqad Muxtor Bir o‘zi chiqmay, birontasi bilan birga kelsa bo‘larkan. Yolg‘izlik odamni ezadi. Birdan orqaga qaytgisi kelib qoldi. Biroq darrov o‘zini o‘ngladi-yu, shaytonga hay berib, starterni bosdi. Ikki soatlarda sobiq tuman markazi Sumbultomchi keladi. Sumbultomchi- ning o‘zini ko‘rish uchun ham kun bo‘yi yo‘l yur sa arziydi. Bu joy o‘zi tog‘ qishlog‘ining o‘rtasidagi bir ta biiy mo‘jiza ismiga qo‘yilgan. Sumbultomchi – noyob mo‘jiza. Uni tasvirlab ko‘z oldingizga keltira olishimga ishonmayman. Uni ko‘z oldiga keltirish uchun albatta borib ko‘rish, soatlab tikilib turish kerak. Avvalo, Sumbulni ko‘rganmisiz? So‘raganimga хafa bo‘lmang. Bu hamisha yam-yashil, noyob gi yohni g‘azallarda ko‘p ishlatgan ba’zi shoirlar ham o‘z ko‘zlari bilan ko‘rmagan ekanlar. U haqiqatan soch tolasi kabi nozik va tim qora, bargi esa juda mayda, zargar qo‘lidan chiqqandek nafis, qoramtir ko‘k va yiltiroq bo‘ladi. Sumbulning o‘sishi uchun albatta buloq suvi, tosh va pastqam jarlik kerak. Endi ikki qavatli uydek katta qoya toshni ko‘z oldingizga keltiring. Shu qoyaning ichiga o‘yilib kirib ketgan katta tabiiy g‘or. G‘orning tosh shifti- dan to‘rt-besh gaz uzunligidagi millionlab sum bul pastga qarab solinib yotibdi. Sumbulning har bargidan tiniq buloq suvi tomib turadi. G‘orning og‘ziga yaqinlashganingizda siz avvalo quyosh nuri va buloq suvi zarralaridan paydo bo‘lgan ajoyib naykamalakni ko‘rasiz, keyin ko‘zingiz sal ko‘nikkach, bosh ustingizda qora soch to lalaridagi milliard-milliard yiltiroq bargchalarda |