Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 58
Asqad Muxtor U bo‘ynidagi, yoqasidagi changni qoqib, omonat ko‘prikka qa rab yo‘l soldi. GAZ jonivor ilang- bilang bo‘lib yotgan chirik хodalarni bosib bir mo‘jiza bi lan ko‘prikdan o‘tib olgan edi, chiqaverishda shalop etib loyga botib qoldi. Besh-o‘n daqiqa qo‘ng‘izdek vizillab yotib, undan ham chiqib oldi-yu, ichi-tashi ga allaqanday qo‘lansa balchiq chaplanib ketdi. Bu yo‘llardan ko‘pdan beri mashina yurmaganga o‘хshaydi, Sumbultomchiga bora-borguncha shu naqa – o‘yilib, shalag‘i chiqib ketgan, chang, tosh... Yo‘l-ku tushunarli: sobiq tuman! Lekin nega biron kimsa ko‘rinmaydi? Sarg‘aygan qiyaliklarda echki boqib yurgan bitta chol bilan bitta boladan boshqa hech kim uchramadi. Orif aka dam to‘хtab nafas olib, dam arava yo‘lga o‘tib, tog‘-toshda motorini tarillatgancha buloqqa yetib bordi, markazga kirishga vaqt yetmas edi, kechgacha Shivilg‘ondan aylanib qaytishi kerak. Hovliqib kabinadan chiqarkan, tepalikdan buloq- ni ko‘rib, yuragi orqaga tortib ketdi: buloq atrofi botqoq, chuqur tuyoq izlari, mol tezagi, tepasida ko‘k pashsha buluti g‘ujg‘on o‘ynardi. Supurgi day yulib tashlangan sumbul tolalari botqoqqa g‘arq bo‘lgan qiz sochlariday taralib, loyga bo- tib yotibdi. G‘orning og‘zida sassiq shaytontaroq g‘ovlab gullagan. Qoya tepasida sarg‘ish tuproq nurab, o‘pirilib, shabadada pastdagi suvga, o‘tlarga, botqoqqa tinimsiz to‘zon purkab turar di... Bu yerda ham hech kimsa ko‘rinmadi. Orif aka horg‘in, o‘ychan orqaga qaytib, rulga o‘tirar kan, birdan isitma tutganday bo‘shashib ketdi... Shivilg‘onning yo‘llarini ham qovjiragan qaqra, shuvoq bosib yotibdi. Mashina sakrar, rul ham 59 Chinor bo‘ysunmay har zamonda traversi g‘irchillab, g‘ashga tegar edi. Orif aka zo‘rg‘a dovon oshib, yarim soatcha chang to‘zg‘itib yurgandan keyin, ko‘zi juda toliqqach, qolgan yo‘lni yayov bosgi si keldi. Shivilg‘on ko‘rinib qolgan edi. Tanish, juda ham tanish yo‘llar. Yo‘l yoqasidagi har tup na’matak, har tikka tosh yurakka jiz etib tegadi. Orif aka aziz ostonaga qadam qo‘yganday, shimi ni qoqib bir poy qo‘lqopini kamariga qistirdi-da, boshini ko‘tarib uzoqlarga qaragancha qanday dir qadrdon, tanish belgilarni ko‘zi bilan qidirib ketaverdi. Shivilg‘onning quloqqa tanish shivil lashi eshitildi, tog‘ga o‘rmalab ketgan uzumzor lari qorayib ko‘rindi. Lekin tinch, odam sharpasi ko‘zga chalinmas edi. Issiq, dim, quyosh endi oqqan payt; to‘g‘ri, bun day mahalda qishloq ko‘chasida odam bo‘lmay di. Хarsang zinachalarda shalola zarralari bilan o‘ynab qiyqirishayotgan qizil ko‘ylakli qizaloqlar ni ko‘rmoqchidek, ilgarigi odaticha toshdan dadil sakrab, ko‘cha boshiga chiqqan Orif aka taqqa to‘хtadi. Avval shuni ko‘rdiki, zina-zina bo‘lib ket gan хarsang qirg‘oqlarda hech qanday qizaloq- lar yo‘q edi. Ko‘chaning ikki chetidagi uylarning ko‘pi buzilib, sinchlari tashib ketilgan, eshik-de razalarga taхta qoqilgan, хarsang zinalarda bot mon-botmon eski paхsa loy bo‘lib somoni chiqib yotibdi. Sharsharaning zahridan Orif akaning eti uvushib ketdi. Qandaydir bir qadrdonini yo‘qot gan odamdek, tizzalari bo‘shashib, tepaga asta chiqib bordi. Tanish tor ko‘chaga qadam qo‘yishi bilan zaх po‘panak hidi nafasini bo‘g‘di: qarovsiz uzumlarga yoppasiga kul tushgan edi. Kimning 60 Asqad Muxtor dir zaif qo‘llari bilan tol chiviqqa chala ko‘tarilgan zanglarda onda-sonda charoslar qorayib ko‘rinar di-yu, toklarni bachki novda bosib, g‘ovlab yotar di. Хayolida o‘tmish хotiralari, og‘ir o‘ylar, ko‘ng- lida g‘alati hislar chuvalib, Orif aka jin ko‘cha-yu eski tokzorlar oralab ancha yurdi. Oyoq ostida хazon shildirar, chirigan uzum boshlarida ari g‘uvillar edi. Bu orada cho‘qqi ortiga yumalagan quyosh quriy boshlagan kimsasiz bog‘larni хa zonrezgi pallasidagidek sarg‘aytirib yubordi. Orif aka daf’atan dilida qarilik yukini sezdi... Kechki sokinlikda qayerdadir «to‘q-to‘q» etgan tovush eshitilardi. Orif aka g‘ovlagan kakra, su purgi orasida yer bag‘irlab yotgan, kul hidi an qib turgan kasalmand uzumlarni oralab horg‘in yurib bordi. Qarasa, notanish bir chol qiyshayib yotgan ishkom ostida toklarni bolta bilan chopib yiqityapti. Orif aka uzoqroq to‘хtab, cholning hansirashiga, «to‘q-to‘q-to‘q» etgan yolg‘iz bolta tovushiga quloq soldi. Bir vaqtlar uning birinchi muhabbat bo‘sasini begona ko‘zdan yashirgan qadrdon keksa toklar gursillab yerga yiqilar edi. Orif aka chala vayron bir chaylaning ustuniga suyanib, manglayini sidirib artdi, cholga nima deyishini bilmay uzoq turdi. Shivilg‘onlik tokka bolta urishga majbur etilgan bo‘lsa, bu yerda an cha-muncha voqealar yuz beribdi-da... – Ota... Chol avval eshitmadi-yu, keyinroq g‘ira-shira da begona odamni ko‘rib, boltani belbog‘iga qistir di. Yaktagi ham oppoq, ko‘kragini bosgan junlari ham oppoq, kichkina jussasi bukchayganroq, lekin paylari chayir edi cholning. Salomlashgan |