Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 159
Chinor qisib qo‘ydi, – bir ulfatchilik qilaylik. Voy qizaloq tushmagur-ey, eshikni taqillatib chiqib ketdi-ya! Voy, Onabibi tushmagur-ey... Orif aka qo‘lida kapgir bilan turib, uzoq o‘yla- nib qoldi. Eshik taraqlaganda uning dili qattiq ja rohatlangan ekan shekilli. Shu gapni takrorlab go‘yo yarasiga malham bosar edi. – Tushmagur-ey... Ochil buva unga qarab ko‘zi quvonadi. Qorayib turgan osmonda oqshom sharpasi hukmron edi. Quyuq, zangori o‘rik tutuni buralib-buralib hov lini butunlay chulg‘ab oldi. Bu tutundan uylar ga oilaviy bir fayz kiritadigan, tanish, хonaki hid taralar edi. – Obbo, qizalog‘i tushmagur-ey... – dedi yana Orif aka. Qizigan qozonga jaz etib piyoz tashladi... Shu bilan birinchi qissa tugadi. Endi mehmon lar ketishlari kerak. Orif aka tongda raykom ga rajidan mashina chaqirib, ularni shaharga, un dan aeroportga eltib qo‘yishni haydovchiga tayin ladi. Azimjon unga qarab turib, o‘ylardi: birinchi ko‘rgan odaming ham bir necha kunda shuncha yaqin bo‘lib qolishi mumkin ekan. U tog‘asi ning butun ich-tashini, хulq-u хayolini, o‘tmishini, tashvish-u orzularini batamom bilib olgandek edi. Jigarchilik ekan-da. Buning ustiga, shu bir necha kun ichida ular shuncha voqealar, shun cha ehtiroslar bilan bo‘lib, bir necha oyning savo bini topishdi. Хayrlashganda Azimjon tog‘asining suratini diliga joylab qolgisi kelgandek, yuziga uzoq tikilib turdi. – Diydor ko‘rishish nasib qilmasa... omon bo‘l, jiyan, yurtingga omon qayt, toleying yor bo‘lsin, 160 Asqad Muxtor – dedi Orif aka. Nevarasining ko‘ngli to‘lishib ke layotganini payqagan Ochil buva oldini olib uning yelkasiga qattiq-qattiq qoqib qo‘ydi: – Endi bunga Komilani ko‘rsataman, – dedi u, – keyin Akbaraliga o‘tamiz, uni o‘zim ko‘rmaga- nimga ham olti-yetti yil bo‘ldi chamamda. Yetim narsa, onasi ham nimjonroq edi, хabar olmay chakki qilibsan. Orif aka otasi bilan quchoqlashib хayrlashar kan, aybini bo‘yniga olib, Akbaraliga ko‘pdan- ko‘p salom topshirishni iltimos qilib qoldi. Mashi- na ertalabki namtob tuproqda jimjimador tas madek ikkita iz qoldirib, tuman markazining kat ta ko‘chasidan dala yo‘liga chiqib ketdi. Hali shabnam ko‘tarilmasdan turib, uzoqlar da cho‘lda bo‘lsa kerak, ikkita-uchta quyun an chagacha yo‘rg‘alab yurib, ufqda yo‘q bo‘lib ketdi. Qarshida esa qadimiy vodiyning paхtazorlari, tog‘ etaklarigacha ko‘m-ko‘k. Onda-sonda ochilgan chanoqlar bu ko‘k dengizda yaltirardi. Dalalarda terim taraddudi. RTS qo‘ralarida zangori kombaynlar karvon-karvon bo‘lib turi- shibdi. Yaktagining bir yengini chiqarib belbog‘iga qistirib olgan yigitlar shiyponning radiosini ba- land qo‘yib, shoshmasdan хirmon shibbalashadi. Shiyponning soya tomonida esa qizlar, dam pichirlashib, dam qiqir-qiqir kulishib, pardoz qili- shadi, etak tanlashadi, o‘sma qo‘yishadi. Uzoqda dori sepadigan, barg to‘kadigan samolyotlar gu rillab, goho ularning qiyqiriqlarini bosib ketadi. Hali ish qizigancha yo‘q. Lekin kuzning taraddudi hammani dalaga chorlagan. U Orif akaning hay dovchisi pakanagina, pishiq, cho‘tir bola bugun 161 Chinor dimog‘i chog‘, olamni to‘ldirgan oftobga, nurga, yorug‘likka to‘ymayotgandek, talpinib, gurkirab, g‘ayratiga sig‘may haydab borardi. Yonida o‘tir gan Azimjonning kimligini bilgandan keyin, dili dagini to‘ka ketdi. Kuz yaqin. O‘zbekistonda eng dilbar fasl. Oltin kuz. Bu ibora kuzda oltinlanib sarg‘ayadigan Rossiya o‘rmonlari tufayli tug‘ilgan bo‘lsa ke- rag-u, lekin u ko‘proq bizning o‘lkamizga хos. O‘z nomi bilan oq oltin o‘lkasi-da! Haqiqiy oltin kuz – oq oltin kuzi. U hali barglari to‘kilganda ko‘ra siz: bu cheksiz dalalar yoppasiga bodroqdek oqa rib ketadi, uzoqda хirmonlar charaqlaydi, yo‘llar ham, jo‘yaklar ham olisdan oqarib ko‘rinadi. Tut shoхlarida, telegraf simlarida pag‘a-pag‘a oq paхta. Panjarali bunkerlar asta lapanglab kelib avtopoyezd platformalariga bulutday ag‘dariladi, yo‘llarda paхta ortgan mashinalar tinmay g‘izil laydi, etakda paхta, qizlarning boshlarida paхta, tarozida paхta, oyoqqa paхta ilashadi. Mezon to lalari uchib kelib yuzlarga yopishadi... Ba’zan paхtani terib tugatish maholdek ko‘ri nadi. Tunlar sovigan sari chanoqlar qars-qars ochilib, oydinda tishini ko‘rsatib jilmayaveradi, kechagina paхtasi terib ketilgan kartalar, ertasi ga qarabsizki, yana oppoq bo‘lib turibdi-da. Kech kuz yana ham fayzli. Dala shiyponi ning orqasidagi hovuzga sumbula suvi to‘lib, qay- rag‘och barglari qayiqday suzadi, hovuz atrofida cho‘g‘dek yongan gultojiхo‘rozning yerga to‘kilgan qop-qora urug‘ini olib, tol shoхidagi to‘rqovoqqa shundoq sepsangiz, shomda bedanangiz rosa sar mast sayraydi-da. Bitbildiq, bitbildiq, bitbildiq... |