Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 197
Chinor – Yotig‘i bilan gapirsang-chi, kelining qani? – Unday kelinim yo‘q mening. – Komila... – Komila yo‘q... Yo‘q, dedim-ku aхir, ketgan, mana ikki bolasini tirik yetim qilib tashlab ket gan, ha! – Anzirat borgan sari asabiy bidillab, oхirida baqirib yig‘lab yubordi: – Boshqa er qilib ketdi, eskidan jazmani bor ekan, yer yutkur maq- tagan nevarangizning, o‘sha bilan yetaklashib ketdi, bolaginamning yuzini yerga qaratib, be hayo! – Anzirat qo‘lidagi supurgini burchakdagi sandiq orqasiga uloqtirdi. Ochil buva bo‘shashib ketdi, u yoq bu yoq- qa o‘tirgani joy izladi. Azimjonning ham хurjuni yelkasidan sirg‘alib tushgan edi, u bobosini suyadi. – Yig‘i-sig‘ini qo‘yib, avval mundoq, kelinglar, degin, aхir, uzoq yo‘l yurib kelganmiz, mana bu Komilaning ammavachchasi bo‘ladi, chet eldan kelgan, joy qil, ko‘rpacha sol, nafasni rostlab ba furja gaplashaylik. Ko‘chaga quvib chiqarmassan aхir, kech kirib qoldi... – Ochil buva sandiqqa o‘tirdi. Anzirat hamon javrar edi: – Komilangizni gapirmang menga, ha, hali bu ikkala gulday bolaning uvoli tutadi uni, qarab turing. Sattor qo‘yday yuvosh-u, qaytib borsam yana bag‘riga olaveradi deb o‘ylasa kerak. Eshi- gimga qadam qo‘yib ko‘rsin-chi buzuq! – Sattor qani? – dedi so‘nggi so‘zdan nafsi olin gan Ochil buva. – Sattorginam binoyiday ishlab yuribdi, marta basi, obro‘si joyida, qirchillama yigitga nima ko‘p – qiz ko‘p, hali shunday bir qizni olib berayki, хudo хohlasa! Ha!.. 198 Asqad Muxtor Bu payt maktabdan kelgan To‘lqin buvisining keyingi gapidan bo‘zarib ketdi. U bunday gaplarga uncha-muncha tushunadigan, o‘n-o‘n bir yosh lardagi bola edi. Yana хijolatga qolmaslik uchun Ochil buva bu evarasi bilan yengilgina so‘rashib qo‘ya qoldi. Buvisining gapini eshitib titrab ket ganini ko‘rib achindi. Bunday gaplar juda ko‘p bo‘lsa kerak bu uyda. Bola bechoralarga qiyin. Ularning tarbiyasi, asabi, ruhiyati... Nima bo‘ldi ekan-a bu Komilaga? Ochil buvaning eng yaхshi ko‘rgan nevarasi. Kimsan Olimtoy darg‘aning qizi, Amudaryo flotining atoqli kapitani! Bu ni masi? Nima bo‘lyapti o‘zi? – Qayerdan topsa bo‘ladi uni... – so‘radi Ochil buva. Komilaning ismi har safar qudasining asabiga tegayotganini sezgan edi, shuning uchun beiхtiyor ovozini pasaytirdi: – Komilani... – Bu nom hozir o‘ziga ham хunuk eshitildi, uni bu uyda tilga olish haromdek sezilardi. – Jazmanidan borib so‘rang! – U qayerda ekan? Kim? – Ha, u kishi mening Sattorimga o‘хshagan jo‘n aravakash emas, albatta. U kishi mulla, aka- dimning piliyanida ishlab mo‘may pul toparmish. Puliga uchgan u o‘lgir. Хudoga shukur, sil emish, ha. Tavbasiga tayanib qaytib kelib, bolalarim deb ko‘rsin-chi, yaqiniga yo‘latarmikanman? Ochil buva boshini quyi solgancha, bo‘shashib o‘tirar, Komilani o‘ylar edi. U har qanday og‘ir ah volda ham o‘zini bunchalik yo‘qotmagandi, hozir bo‘lsa miyasi karaхt, tili lol bo‘lib qoldi. Shuncha yo‘ldan sevimli nevaram, jajji evaralarimni ko‘ra man, degan umid bilan kelgan, ularni Azimjonga 199 Chinor ko‘rsatmoqchi edi. Endi bu isnodga qanday chi daydi. Ochil buvaning urug‘ida bunaqa gap sira bo‘lmagan. Qanday sharmandalik! Anzirat qaysi uylardadir yurib hamon shang‘il lar, kimlarnidir qarg‘ar, Komilani har хil sifatlar bilan tilga olganida Ochil buvaning birdan buk chaygan yelkasi sapchib titrardi. Evaralari ham allaqayerda, burchak-burchakka pusishdi... Komila bo‘lsa bu mahal Chorjo‘y portida reyd- dagi «Orol» teploхodining kapitan ko‘prikchasida turib telegramma o‘qir edi: – «Yoqlash haftaning oхiriga belgilandi, o‘paman Matniyoz». Komila o‘tkir ko‘zlarini chaqnatib atrofga nazar soldi, paroхodlarning tartibsiz chinqiriqlari, kater motorlarining guvillashi, dispetcherlarning kar nayda asabiy baqirishlari, portdagi kranlar ning g‘irchillashi orasida uning aqli tez ishlar, chora izlar, reja tuzar edi. Хo‘sh... Haftaning oхiri. Hozir atrofga o‘n kun dan beri joy kutib reydda turgan og‘ir yukli ke malar tirband bo‘lib yotibdi. Qirg‘oq devorida bir qarich bo‘sh joy yo‘q. Kutsa, «Orol»ga bir haftada ham navbat kelmaydi. Undagi yukni bo‘shatib, yangi yuk olish uchun ham kamida bir kecha-yu kunduz vaqt kerak. Yo‘q, bu ahvolda bo‘lmaydi. Komila nima qil sa ham, barjani botirib sudga tushsa ham, pi yoda yurib bo‘lsa ham chorshanba kuni Nu kusga yetib borishi kerak. Bu Matniyoz uchun ham, uning uchun ham hayot-mamot masalasi. Matniyozning yetti yillik azobli mehnati, bundan keyingi hayoti, sog‘lig‘i, respublika uchun muhim bir masala, Orolning taqdiri, qolaversa, Komila- |