Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 206
Asqad Muxtor ro‘molcha olib og‘zini to‘sdi. Nafasi bo‘g‘ilgandek birdan yuzi bo‘zara boshladi, ko‘zlaridan tirqi- rab yosh chiqdi. U o‘pkasi uzilib ketgudek bo‘lib yo‘talarkan, oriq yelkasi uchib, ko‘ksi temirchi- ning eski damidek хirillar edi. Bo‘ynidagi ko‘k tomirlari o‘ynoqilab ketdi. Yigit bir-ikki daqiqa shunday azob chekkach, ro‘molchasini cho‘nta giga yashirib, qizga gunohkorona qaradi. – Aybga buyurmaysiz... vaqt-bevaqt shunday.. – Urushda yaralanib... – Ha, o‘q parchasi o‘pkaga tegib o‘tdi. U sharfining uchi bilan sovuq ter qalqqan pe shanasini artdi-da, indamay qoldi. «Bu nota nish qiz mening oldimga nega keldi-yu, men unga ahvolimni nega gapiryapman, shartmidi? – deb o‘yladi yigit. – Sir bermay, ha, shundoq aylanib yuribman, deb ketaversam bo‘lmasmidi?» Shuni o‘yladi-yu, o‘zi boshlanib ketgan oshkora gapni davom ettirdi: – Doktorlar baliq moyi buyurishgan, an cha-muncha ichish kerak ekan, – dedi yigit. U yo‘tal azobidan qutulgandan keyin, yuziga qizillik kirib qandaydir chiroyli bo‘lib ketgan edi, qarash lari mayin, aqlli, ochiq. Komila bu o‘zgarishga hayron bo‘lib qarab qoldi. – Shuncha baliq moyi qayoqda hozir!.. Tosh kentda ham topilmaydi. Ba’zi tanishlarim «Orolga jo‘na, o‘sha yerda topiladi», deb maslahat berish di. Shuning uchun kelganman ochig‘ini aytsam. Lekin biron ish topish kerak, ishlamaganga kim beradi... – Yo‘q, yo‘q, siz hozircha ishlamasligingiz ke- rak, – dedi birdan Komila nimadandir qo‘rqib. Le 207 Chinor kin o‘zi biron maslahat berishdan ojiz edi. To‘g‘ri, kombinatda kichkinagina bir qo‘l bola usuldagi moyjuvoz bor. Salogreyka deyiladi. Lekin uning mahsuloti kimlarga beriladi, Komila buni bilmasdi. – Bu yerda ishlaydigan tanish-bilishingiz yo‘qmi? – Bor edi-da, o‘shani orqa qilib keluvdim... – dedi yigit. Uning tovushi pasayib, хirillabroq chiqdi. Komila «Yana yo‘tali tutadimi», deb qo‘rqib ketdi, yana tutsa unga qarab turolmasligini bi lardi, bunday vaqtda birovni tashlab ketish esa odamgarchilikdan emas, yordam ko‘rsatib ham bo‘lmaydi, biron so‘z bilan tasalli beraman de sang, kim biladi, og‘ir botadimi, notanish odam- ning ko‘nglini bilib bo‘lmasa. – Uni topolmadingizmi? – Urushda halok bo‘libdi. Asanjo‘lov degan. Kombinatda hisobchi edi urushdan oldin. – Hozir qayerda to‘хtadingiz? – O‘sha og‘aynimning kampiri bor, shu yerda, Mo‘ynoqda. O‘sha yerda tunab yuribman. Hozircha... Komila sal yengil tortdi. Agar yotadigan joyi ham bo‘lmasa, nima qilardi? Tashlab ketib bo‘la- dimi? Qayerga ham joylardi? Kelib gap qotganiga ham pushaymon. U yigit yonidan og‘ir, bemaza bir kayfiyat da ketdi. Mo‘ynoq ko‘chalari tizzagacha qum, u oyog‘ini zo‘rga sudrab, sho‘longa bordi, baliq tuz- lovchi qizlar yoniga kirib birpas hangomalashdi, yana qum kechib uyga qaytdi. Lekin ko‘ngli yo zilmas edi. Ishsizlik. Yolg‘izlik. (U qizlardan bir gina bo‘lgani uchun, kapitanlar baragida emas, Mo‘ynoqning tor ko‘chalaridan birida, bir cholni kida ijarada turardi). Tezroq dovul tugab, havo 208 Asqad Muxtor lar ochilib ketsa-yu, dengizga jo‘nay qolishsa, bu g‘ashliklar unutilar edi. U yerda cheksiz keng liklar, o‘ylar ham, hislar ham cheksizdek. Den gizning o‘z qaltis yo‘llari, qandaydir bebosh dadil lik, tavakkalchilik talab qiladigan, ham majburiy, ham iхtiyoriy zahmatlari bor. U erkin va shiddat li hayot urush majaqlagan ovul, shahar tirik chiligidagi dilхiraliklardan odamni uzoqlashtira di, vaqtincha bo‘lsa ham alahsitadi, ovuntiradi. Mana o‘sha g‘ashliklardan biri hozir Komi lani ta’qib qilyapti. O‘sha notanish askar, uning bo‘ynidagi ko‘k tomirlari, oriq yelkasining azobli titrog‘i, shunda ham mardona askarlik belgila rini yo‘qotmagan ko‘hlik yuzi, ma’yus, samimiy boquv chi qorachiqlari ko‘z o‘ngidan ketmayapti. U o‘sha хasta, ojiz musofir odamni o‘ylayverdi. Dovul tugadi ham. Endigi dengiz safarlari ham il garigidek bo‘lmadi. Komilaning uyqusi qochdi. Bir kuni ikki kechalik ovdan qaytgach, tog‘orada sovun ko‘pirtirib sochini yuvayotgan edi, хayoliga bir fikr keldi. Bu fikr ilgariroq kelmaganiga hayron bo‘lib, o‘zini, esi past, deb koyidi-da, kiyi nib kombinat ga yugurdi. To‘g‘ri moyjuvozga kirib bordi. U yer da Ajiniyoz degan yog‘och oyoqli bir chol ishlardi. Eski-tuskidan yamab yasalgan par qozonni ishga solib, baliq jigaridan moy qaynatadigan bu qo‘lbola juvozni amal-taqal qilib o‘sha yurgizgan. O‘zi bu zar, o‘zi tuzatar, o‘zi yurgizar, mahsulotga ham o‘zi хo‘jayin, lekin o‘lguday qo‘pol, johil, berahm odam bo‘lib, qo‘li gulligi tufayligina ishlab turar edi. – Ajiniyoz tog‘a, menga... хo‘-o‘-sh... ikki shi sha moy kerak! – dedi Komila eshikdan bo‘ron day otilib kirib. |