Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 209
Chinor – Nima qilasan? – Ee... haligi... akamning bolasi, haligi... sil bo‘lib qopti. Kichkina bola. Mana mundoqqina, – Komila, ishonarliroq bo‘ladi, deb o‘yladi shekilli, bolani ham tizza bo‘yigina qilib ko‘rsatdi. – Direktordan ruхsat olib kel. Ajiniyozga yalinish foydasiz edi, Komila kombi nat direktoriga yugurdi. Direktor, oltiquduqlik rus, Zosim Prokofyevich, bu yerda juda eski, vijdoni sof ligi, to‘g‘riso‘zligi bilan tanilgan keksa odam, ham ma bilan qoraqalpoqcha gaplashar edi. – Senga bermay kimga beraman, shag‘alay, yoz arizangni, – dedi u. Komilani yaхshi ko‘rar, epchilligini oqcharloq- qa o‘хshatib, qoraqalpoqcha «Shag‘alay» deb er kalar edi. Lekin Zosim Prokofyevich rezolyutsiyani «Bir shisha!» deb qo‘ydi. Komila ham indamadi, «Hozir cha mayli, kerak bo‘lsa yana olaman», deb o‘yladi. U kasalga qancha moy kerakligini, uni stakanlab ichadimi, tomizibmi, bilmasdi. Хursand bo‘lgan cha, shishani qo‘yniga solib, Asanjo‘lovning kam pirinikiga ketdi. Avval yo‘tal eshitaman deb, хavotir olibroq ya qinlashgan edi, yo‘q, yigit qamish qo‘rada hansi- rab taхta randalayotgan ekan. Taхtalar, payraha tasmalari orasida ochiq-sochiq kitoblari yotibdi, «Orol geografiyasi», «Kapital», «Qorabo‘g‘oz...» Yigitning yuzlariga qizil yugurib, shimargan yenglarini tushirib, bosh egib salomlashdi. – Bekorchilikda kampirning tomini yopib be ray deb... – dedi u negadir o‘zini oqlashga urin gandek. Uning nafas olishi uzoqdan eshitilardi. 210 Asqad Muxtor – Mana! – dedi Komila qo‘ynida isigan shishani chiqarib. Yigit ikki qo‘lini cho‘zib unga intildi, shi- shani olib, uning kahrabo rangiga suqlangandek yoruqqa solib qaradi. Komila uning g‘amgin ko‘zlari- da quyoshli kundagi teran dengiz ko‘rkini ko‘rdi. – Siz... siz ovora bo‘libsiz, men buning uchun nima qilishim, nima berishim mumkin sizga... – dedi yigit, keyin o‘rinsiz gaplar aytayotganini pay qab, qisqagina: – Rahmat! – dedi. – Voy, nima deyapsiz, biz baliqchilarga bu nar sa dehqonchilik-ku. – Qayerdan oldingiz? – Ombordan! – dedi Komila kerilibroq, «bizga bu cho‘t emas» degan ma’noda. – Ana, ishlaganlarga beradi-da, men ham al batta ishga kirib olishim kerak... – Yo‘q, siz davolaning, – dedi Komila beparvo roq bo‘lishga urinib. Lekin o‘zi bilardiki, bu yi- git ishlay olmaydi, uni ishga olish ham mumkin bo‘lmasa kerak, moy esa topiladi. Komila ketmoqchi edi, yigit to‘хtatdi. – Shuncha yaхshilik qildingiz, otingizni ham bilmayman, kimga minnatdorchilik bildiraman... – Mening otim Komila. – Meniki – Matniyoz. – Matniyoz... Buni qanday ichasiz, qanchaga yetadi? – dedi Komila. – O... bu anchaga yetadi. Katta rahmat sizga. Men uni uch kunga yetkazaman. Rahmat. «Uch kunga»? Bu yog‘i nima bo‘ladi? Yog‘och oyoq Ajiniyozning patak soqoli, o‘taketgan pok vijdonli Zosim Prokofyevichning «Shag‘alay- Shag‘alay» deb turib so‘raganining yarmini ber 211 Chinor gani ko‘z oldiga keldi. Dehqonchilik emish! Maq- tanib nima qilardim-a? Lekin bu хavotirlar Komilaning esidan tez chiqdi. U askarning quyoshda kulgan chuqur dengiz quvonchini eslatuvchi ko‘zlarini o‘ylardi. Matni yoz... Komila u bilan hamon gaplasholgani yo‘q. Direktorga yalinib yana bir shisha moy olib bor ganida Matniyozning yo‘tali tutib, yana gapla- sholmadi. Tarashalar orasida yotgan kitoblar haqida ham gaplashsa bo‘lardi, o‘zi haqida ham. O‘yi, hayollari, maqsadi bordir... Bir kuni dengizda uni vahima bosdi: ketib qol sa-chi? Unga ish berishmas... Keyingi borganidan uch kun ham o‘tib ketdi. Moyning foydasi bo‘lmayot ganmikin? Yo‘q, doktorlar bilib aytgandir. Komila ham qaydadir eshitgan, baliq moyi davo deb. Qan cha davolanishi kerak ekan? Bir oymi, besh yilmi? Komila o‘ylab qarasa, ko‘p narsadan beхabar ekan. O‘zining nodonligidan ko yinib, dengizdan qaytgan da albatta kutubхonaga borish, ensiklopediyalarni bir titishni niyat qilib qo‘ydi. Katerning dumida baliqchi qoraqalpoq bolalar do‘mbira chalib, Ayabbergen yo‘lida nimadir kuy lashar, Komilaning qulog‘iga kirmas edi. Qaytgisi kela boshladi. Keyingi vaqtda reja bilan ham ishi yo‘q. «Nima bo‘ldi o‘zi menga?» – derdi u ba’zan. «Ketsa ketibdi-da, begona bir odam bo‘lsa. Ha, nima bo‘pti? Хasta, musofir. Odamgarchilik yu zasidan qarashsam qarashibman-da!» – derdi yana o‘z ahvolini o‘ziga tushuntirib. Ovdan qaytgan kuniyoq yana direktorga kirdi. Zosim Prokofyevich arizani olib stolga qo‘ydi-yu, qizga otalarcha ochiqlik bilan qaradi: |